Έκθεση Τάσου Μαντζαβίνου: Ανυπόταχτη τέχνη στο Μουσείο Μπενάκη

Οι μνήμες, αυτό το δομικό υλικό της ψυχής που προκύπτει από τα μικρά και τα μεγάλα βιώματα, λειτουργούν  ως η σμίλη που διαμορφώνει την προσωπικότητα. Κάποιοι χαρακτήρες φέρονται σε  αυτές τις αναμνήσεις που καθόρισαν την σύσταση τους ως    ανομολόγητα και κρυμμένα μυστικά, φυλακισμένα στα έγκατα της ψυχής και  άλλοι ως το φανερό και χιλιοειπωμένο τιμαλφές στοιχείο της ζωής τους. 

Στην προσωπική διαχείριση των βιωμάτων του, ο εικαστικός  Τάσος  Μαντζαβίνος τα μετουσιώνει σε καθαρή ανυπόταχτη τέχνη που δεν αντιγράφει προσχηματικούς κανόνες. Απλά αντλεί επιλεκτικά, εικόνες, στιγμές, καταστάσεις,  που πηγάζουν από τον προσωπικό του χωροχρόνο και τις μεταφέρει ως  εσωτερική ανάγκη στο πεδίο της τέχνης.

Αυτές οι πνοές που δεν άφησε να ξεθυμάνουν είναι το υλικό του από την στιγμή που πήρε απόφαση πως ο δρόμος της τέχνης είναι το πεπρωμένο του. Η γραφή του εντάσσεται στην κατηγορία του εξπρεσιονισμού, ωστόσο είναι προσωπική και ιδιαίτερη. Άλλωστε αυτό που απέφυγε από τα φοιτητικά του χρόνια ήταν η άψυχη  «κοπτοραπτική» των πνικτικών  κανόνων και των ρευμάτων.

«Η καταξίωση και η επιτυχία ενός ζωγράφου κατακτώνται μέσα στο έργο του», σημειώνει ο Τάσος Μαντζαβίνος  για αυτές τις παρορμήσεις που τον  οδηγούν  στο καμβά  στον πρόλογο της μονογραφίας που κυκλοφόρησε πρόσφατα με τίτλο «Η δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται», ιδωμένη μέσα από την προσωπική ματιά του συγγραφέα της Φίλιππου Μπεγλέρη. Και συνεχίζει «η κατάκτηση αυτή όμως απαιτεί χρόνο. Και καμία φορά, απαιτεί πολύ χρόνο. Κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί την άμεση «εξαργύρωση» ενός ποιοτικού έργου. Το μπόλιασμα του έργου με τον παράγοντα «χρόνο» είναι  αυτό που θα κρίνει τελικά και θα κατατάξει τον κάθε ζωγράφο. Το έργο του ζωγράφου όμως είναι πάντα εκεί. Και περιμένει και καιροφυλακτεί. Για να του αναγνωρίσει αυτό που του αναλογεί».

Η πορεία του Τάσου Μαντζαβίνου κάνει μία παύση όσο διαρκεί η  ανάσα μίας άνω τελείας στους χώρους του μουσείου «Μπενάκη». Ο λόγος για την μεγάλη έκθεση  αφιερωμένη σε όλους τους σταθμούς του έργου του στο μουσείο της Πειραιώς. 

Σε αυτήν την  περιεκτική παρουσίαση  συμπνέουν  κι αποπνέουν τη σχέση του καλλιτέχνη με τον χρόνο η βιτρίνα και τα επιλεγμένα αντικείμενα της συλλογής του. Κουρδιστά παιχνίδια από την εποχή του τσίγκου. Κούκλες από πορσελάνη, ραμμένες με το χέρι. Παιδικά παπούτσια, φτιαγμένα με τις  ώρες στο πάγκο κάποιου τσαγκάρη... Ένας κόσμος αλληλένδετος με την έμπνευση του, χωρίς  η σχέση αυτή να εξαρτάται από τους πρόδηλους  κανόνες τις αισθητικής. Αλλά η βιωματική εκπομπή αυτών των αντικειμένων σε κάποιες περιπτώσεις τα καθιστά εξαρτήματα των έργων του. 

Σύμφωνα με την επιμελήτρια της έκθεσης,  Ελισάβετ Πλέσσα, η δουλειά του Μαντζαβίνου αποπνέει τη «χαρά της ζωής χειριζόμενη μέσα από την θλίψη. Είναι καλλιτέχνης που  ζει και δημιουργεί μέσα από τους φόβους του». Κάτι που διαπιστώνεις διατρέχοντας   τα 170 έργα που προκύπτουν ως ψυχική ανάγκη, μια και ο ζωγράφος  «αυτoπροσωπογραφείται και  αυτoβιογραφείται» ταυτόχρονα, προσθέτει η Ελισάβετ Πλέσσα. 

Ένα αντικείμενο-κλείδι βρίσκεται στην προθήκη με τα επιλεγμένα κομμάτια της συλλογής του καλλιτέχνη. Πρόκειται για ένα ναυτικό εξάντα που κάποτε άνηκε στον πατέρα του,  Σπύρο Μαντζαβίνο.  Τον γονιό που λύγισε η καρδία του στην Αλεξάνδρεια το 1960. Μία απώλεια που  άλλαξε άρδην την πορεία της οικογένειας  όταν ο καλλιτέχνης ήταν μόλις δύο χρονών. 

Αυτό το βιωματικό συμβάν έχει  φορτισμένο λόγο στις  αναζητήσεις του εικαστικού. Αντανακλάται στο έργο του μέσα από καράβια,  θάλασσες και ναυτικούς. Όπως ανέφερε  στη χθεσινή συνέντευξη «στη νόσο και τις ασθένειες φαίνεται η πραγματική δύναμη του ανθρώπου».

Ένα αλλοπρόσαλλο συναπάντημα  ίσως δίνει και κάποια ενδόμυχη εξήγηση για τη συνύπαρξη  αντικρουόμενων συναισθημάτων στο έργο του. Ένας δρόμος, η οδός «Τύχης» στα Κάτω Πατήσια, εκεί που βρισκόταν το σπίτι που μεγάλωσε ύστερα από την αναγκαστική μετακόμιση της οικογένειας από την Πειραϊκή, και το νούμερο του, το 13, η αριθμητική απόδοση της ατυχίας! Τα έργα οι «Πρωτόπλαστοι» του 1991, από τα παλαιοτέρα στην χρονολογική κλίμακα της έκθεσης, ίσως φανερώνουν απέριττα με τη δύναμη του χρώματος αυτή την αντίστιξη. Μουντές αποχρώσεις του μωβ και του μαύρου διαθλώνται από την αισιοδοξία που εκπέμπουν οι δύο αφαιρετικές μορφές στο κέντρο του έργου.

   

Η έκθεση ακολουθεί μια χαλαρά δομημένη χρονολογική πορεία. Αυτήν της εξέλιξης της ζωγραφικής του Τάσου Μαντζαβίνου, δίνοντας έμφαση στις ενότητες έργων που, μέσα από το πάθος του καλλιτέχνη για το χρώμα, επιχειρούν να αποκαλύψουν στον θεατή τα βασικά θέματα τα οποία επαναλαμβάνονται σχεδόν με εμμονή στο έργο του: Πολύχρωμα άλογα και Καβαλάρηδες λαϊκοί ήρωες όπως ο καραγκιόζης. Σε αυτόν τον τελευταίο είναι αφιερωμένη μία συστοιχία έργων. Ο κεντρικός ήρωας του θεάτρου σκιών σύμφωνα με τον καλλιτέχνη «εκφράζει την αφτασίδευτη τέχνη, το ότι η τέχνη είναι ουσία ανάγκη στολίδι». Ο  Άγιος Νικόλαος στην οδό Αχαρνών, ο ναός που αγιογράφησε ο Φώτης Κοντόγλου και βρισκόταν σε απόσταση αναπνοής από το σπίτι του, έρχεται και επανέρχεται στους πίνακες αλλά και τις κατασκευές του. 

Τα αυτοπροσωπογραφικά του έργα συνθέτουν ένα σύμπαν με τον ίδιο πρωταγωνιστή. Πότε ως άγιο που μαρτυρεί παρόμοια με τον Σεβαστιανό. Να περιδυνίζονται γύρω από το πρόσωπο του οι εικόνες ενός λούνα παρκ. Σε μαύρο φόντο να προβάλει μόνο το πρόσωπο και το χέρι του. Με συντρόφια ένα τσιγάρο, η να συνυπάρχει με στοιχειά. Επίσης έργα που αποπνέουν ερωτισμό. Τέλος ένα κάθετο ταμπλό με σχέδια που όπως σημειώνει ειδικά ο καλλιτέχνης ότι «το σχέδιο είναι ο μίτος της Αριάδνης στην τέχνη. Το σχέδιο δεν διδάσκεται. Είναι το πνεύμα, η σκέψη η προσωπική ματιά. Ερμηνεύει τη ζωή του καλλιτέχνη». Συναρπαστικές κατασκευές όπως το πολύχρωμο «Καπέλο», ένα γυναικείο κεφάλι με πολύχρωμους βοστρύχους, το πρώτο έργο που πέφτει η ματιά του θεατή μόλις μπει στην έκθεση. 

Έτσι και το σκάκι με κάθε κομμάτι της σκακιέρας να έχει τη δική του προσωπικότητα ή "τα τάματα" το έργο του 2003 που ανήκει στη Βουλή των Ελλήνων.  Ακόμα η άτιτλη σύνθεση του 2006 με την εμβληματική θεματογραφία του καλλιτέχνη. «Ο ζωγράφος χτίζει τον μύθο του, τον κόσμο του, το βλέμμα του στη ζωή, αυτοαναλυόμενος και ενδοσκοπώντας τον εαυτό του» είπε ο μύθος σε μία συνέντευξη του. Η έκθεση συνοδεύεται από ομότιτλη, πλήρως εικονογραφημένη έκδοση που  κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη και η οποία αποτέλεσε την αφορμή για την πραγματοποίηση της εικαστικής αυτής διοργάνωσης.  Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της έκθεσης πραγματοποιήθηκε από τον Σταμάτη Ζάννο. Το βιβλίο περιέχει και εκτενή ανέκδοτα  γραπτά του Μαντζαβίνου, συνοδευόμενα από αδημοσίευτο βιογραφικό και φωτογραφικό υλικό.

Ο Τάσος Μαντζαβίνος γεννήθηκε στην Αθήνα.   Σπούδασε ζωγραφική στην Α.Σ.Κ.Τ. Αθήνας (1979-1984). Την πρώτη του ατομική έκθεση πραγματοποίησε την χρονιά της αποφοίτησης του. Έχει πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα 26 ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις, και έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του ανήκουν σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης το κοινό θα έχει την ευκαιρία να  συναντήσει και να συνομιλήσει με τον ζωγράφο και την επιμελήτρια της έκθεσης στις ακόλουθες ημερομηνίες:

Κυριακή 1 Απριλίου, Σάββατο 28 Απριλίου, Σάββατο 12 Μαΐου. Ωρα: 12:00 μ.μ.

Info: Μουσείο «Μπενάκη» (Πειραιώς και Ανδρονίκου)

«Η δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται» έκθεση Τάσου Μαντζαβίνου. 

Διάρκεια έως τις 13 Μαίου