«Heavy Make Up»: Η Ραλλού Παναγιώτου μιλάει στο In2life
Το pop της δεκαετίας του '80 συναντά το τέλος του μοντερνισμού στο κέντρο της Αθήνας. Η εικαστικός Ραλλού Παναγιώτου μιλά στο In2life για την έκθεσή της "Heavy Make Up".
του Γιάννη Ασδραχά
Μία συνάντηση δύο κόσμων σε δύο πλευρές ενός ζωντανού δρόμου, την οδό Κορίνης, στο κέντρο της πόλης. Στην μία «όχθη», καταστήματα που φέρουν επιγραφές με κινέζικα ιδεογράμματα και την ελληνική μετάφρασή τους. Η άλλη μεριά, με την γλώσσα των εικαστικών μεταφράζει αναμνήσεις, βιώματα, συναισθήματα. Πρόκειται για το πλουραλιστικό υλικό της έκθεσης με έργα της εικαστικού Ραλλούς Παναγιώτου, που με τίτλο «Heavy Make Up», παρουσιάζεται στο κτήριο της γκαλερί AMP.
Στον κεντρικό χώρο της γκαλερί, αλλά και στο υπόγειο παρουσιάζεται μία σειρά γλυπτών με αναφορές στη σχέση του μοντερνισμού με την ποπ κουλτούρα. «Trouble for Themselves that meet» είναι το έργο που επιβάλλεται στο κέντρο του χώρου, καμωμένο με κόκκινο πλεξιγκλάς σε αυστηρές γεωμετρικές φόρμες που πάνω τους σχηματίζεται το αποτύπωμα σαρκωδών χειλιών. Το έργο βρίσκεται σε αντίστιξη με «σκοτεινές» ακατέργαστες μορφές.
Σε τρείς διαφορετικές χρωματικές εκδοχές παρουσιάζεται το ζωγραφικό έργο «Α Summer Dies the Swan». Η εικόνα ενός κύκνου εμφανίζεται πάνω σε ένα χρωματικό φόντο σχηματισμένη από σχήματα που θυμίζουν κινέζικο τάγκραμ.
Στο υπόγειο μεταλλικές μπάρες σχηματίζουν αψίδες που στην κεντρική τους δοκό βρίσκεται «παγιδευμένο» ένα φθαρμένο τζην παντελόνι σε κόκκινο πλαστικό υλικό. Το έργο της Ραλλούς Παναγιώτου που κυριαρχεί με το όγκο του στο κάτω επίπεδο της γκαλερί έχει τίτλο «Athenes».
Όπως σημειώνει η καλλιτέχνης για την έκθεση της, «τα αντικείμενα βασισμένα στην ιδέα της ανατροπής και της ανασύνταξης, εξετάζουν τι μπορεί να συμβεί μέσα σε αυτές τις χωροταξικές σχέσεις και δομές». Υλικό τέχνης που στην εκκίνηση του έχει «τα προσωπικά βιώματα». «Είναι πολυ σημαντικά για την δημιουργία των έργων αλλά στη συνέχεια τα αποδομώ ή τα αντικειμενοποιώ πλήρως» τόνισε στο In2Life η εικαστικός, μιλώντας για την έκθεση αλλά και το έργο της.
-Eξηγείστε μου τον τίτλο της νέας σας δουλειάς "Heavy Make up". Γιατί "βαρύ"; Και γιατί θέλατε φυσικά να φορέσετε ή να βάλετε... «make up»;
O τίτλος που έχει η έκθεση πληροί πολλές προϋποθέσεις ώστε να σηματοδοτεί την έκθεση χωρίς να την περιγράφει. Ηeavy Make up είναι μια συνήθης έκφραση, αλλά για περιπτώσεις διάφορες από έκθεση γλυπτικής. Είναι συνήθης στην περιγραφή μιας γυναικείας εμφάνισης από ένα περιοδικό μόδας φερειπείν.
Ταυτοχρόνως, ο τίτλος μπορεί να συνδεθεί με τις μεταξύ άλλων αναφορές των έργων σε εικαστικά στοιχεία των βιντεοκλιπ της δεκαετίας του 80 και να είναι περιγραφικός τέτοιων αναφορών. Επίσης μπορεί να αποδομηθεί και να αναφέρεται όντως σε κάτι βαρύ, αφού άλλωστε τα έργα μου φέρουν ως έναν βαθμό στοιχεία «βαριάς γλυπτικής» όσον αφορά μεγέθη, υλικά και τεχνικές. Τότε ο όρος make up μπορεί να αναφέρεται στην επιλογή του να αποκαλύψεις κάποια στοιχεία, κάποια να τα συγκαλύψεις και κάποια άλλα να τα αφήνεις απλώς να υπάρχουν.
-Με ποιο τρόπο επηρεάζει το έργο σας η μαζική κουλτούρα; Πώς σας επηρεάζει η δεκαετία του 1980, την οποία, όπως σημειώνετε, χαρακτήρισε η ανάπτυξη των βίντεο κλίπ αλλά και η μαζική εξάπλωση των παιχνιδιών σε οθόνες; Με ποιά εκφραστικά μέσα η συγκεκριμένη περίοδος αυτών των σημαντικών συστατικών της μαζικής ψυχαγωγίας αποτυπώνεται -μετουσιώνεται στο έργο σας;
Στη σκηνοθεσία, στο ρεπερτόριο των χειρονομιών και την καλλωπιστική παρουσία της ανθρώπινης μορφής, όπως εκδηλώνεται κυρίως στα βίντεο των New Wave συγκροτημάτων της δεκαετίας του 80, αναγνωρίζω μηχανισμούς εξουσίας και μέριμνας του εαυτού, αλλά και σχέσεις επιβολής, δύναμης και αυτοπαρουσίασης. Βασισμένα στην ιδέα της ανασύνταξης, τα αντικείμενα στην έκθεση εξετάζουν τι μπορεί να συμβεί μέσα σε αυτές τις χωροταξικές σχέσεις και δομές. Tα στοιχεία που χρησιμοποιώ για να το επιτύχω είναι η ιδιοσυγκρατική σημειολογία των υλικών, οι παραθέσεις, οι αντιθέσεις, γενικά οι συνδέσεις μεταξύ των στοιχείων του κάθε έργου καθως και η φυσική υπόσταση του κάθε έργου σε σχέση με τη φυσική υπόσταση του θεατή. Από άποψη αναλογιών, τουλάχιστον σχεδόν κάθε έργο θα μπορούσε να είναι ένα πιθανό εμπόδιο ή βήμα για τον θεατή.
-Στο κείμενο της έκθεσής σας σημειώνεται πως ο μοντερνισμός, έχει χάσει τη λειτουργική του υπόσταση. Ποια είναι η πρότασή σας λοιπόν για μία λειτουργική τέχνη;
Κατά τη διάρκεια του Μοντερνισμού και των επιμέρους καλλιτεχνικών κινημάτων που τον είχαν αποτελέσει, οι τότε νέες φόρμες υπήρχαν ως φορείς των νέων ιδεών, ήταν συνεπώς λειτουργικές καταρχήν ως προς τον εαυτό τους, στο να μεταδίδουν με καινούργιο τρόπο νέες ιδέες. Δεν ήταν λοιπόν σύμβολα με την «λειτουργική» έννοια του συμβόλισμού, όπου κάποιος μιλάει για κάτι μιλώντας για κάτι άλλο. Με το αναπόφευκτο πέρας των « μοντέρνων» ιδεών , τα υπολείματα των « μοντέρνων» μορφών και η αποσπασματική χρήση τους επανέρχεται/ πέφτει ξανά στην κατηγορία συμβόλου , αναφορικού προς τον εαυτό του. Αυτό είναι μια εκ νέου κατάσταση με αυτόνομο ενδιαφέρον. Η λειτουργία της τέχνης είναι καταρχήν το να υπάρχει.
-Πόσο σημαντικά είναι τα προσωπικά βιώματα; Στο έργο σας αντανακλώνται; Πώς;
Τα προσωπικά βιώματα είναι πολυ σημαντικά για την εκκίνηση της δημιουργίας των έργων αλλά στη συνέχεια τα αποδομώ ή τα αντικειμενοποιώ πλήρως. Η αντανάκλαση προσωπικών στοιχειων αν και υπαρκτή προτιμώ να είναι περισσότερο αόριστη παρά ορισμένη.
-Έχετε πει ότι το έργο σας επιδιώκει την ισορροπία μεταξύ της ακμής και της παρακμής, αυτά τα δύο άκρα ορίζονται σε σχέση με κάποιο συγκεκριμένο επίπεδο; Πως μετουσιώνεται αυτή η επιδίωξη στο έργο σας;
Η ακμή και η φθορά ενός αντικειμένου ή μιας κατάστασης μπορούν να παρέχουν αυτόνομο και ισάξιο αισθητικό ενδιαφέρον. Με ενδιαφέρει τα έργα μου να φέρουν την παράθεση αυτών των άκρων, πάλι με έναν τρόπο που δεν είναι ορισμένος αλλά μεταδίδεται μέσω αντιθέσεων ανάμεσα σε ετερόκλητα στοιχεία ή υλικά, μέσω των μορφικών χαρακτηριστικών κάθε έργου και τη σύνταξη τους σε σύνολο.
-Στην έκθεσή σας στην γκαλερί ΑΜP ανάμεσα στα επιβλητικά γλυπτά υπάρχει και η ζωγραφική. Οι δύο μορφές έκφρασης λειτουργούν αυτόνομα ή ως ενιαίο σύνολο;
Τα γλυπτά και η ζωγραφική που παρουσιάζονται στην έκθεση προέρχονται από τις ίδιες αφετηρίες και έρευνα. Κάθε έργο είναι αυτοτελές αλλά και επιλεγμένο σαν μέρος του συνόλου της έκθεσης.
-Η πολιτική έχει ρόλο στο έργο σας;
Δεν ανήκω σε κατηγορία καλλιτεχνών που ασχολούνται με αμιγώς πολιτικά ζητήματα ή δημιουργούν έργα με κύριο μέλημα την πολιτική διάσταση των έργων. Θεωρώ όμως πως εν γένει η τέχνη ενέχει πολιτική διάσταση. Στα έργα μου αυτό το στοιχεία εμπεριέχεται με γενικό τρόπο στις έννοιες που προανέφερα, της χωροταξίας, του εμποδίου, του βήματος και της φθοράς.
-Είστε νέα καλλιτέχνης με σπουδές και πορεία στο εξωτερικό. Η Ελλάδα στην περίοδο της κρίσης ανοίγει δημιουργικούς ορίζοντες σε έναν εικαστικό; Υπάρχουν προοπτικές μέσω της οικονομικής και κοινωνικής ανακατάταξης που βιώνουμε;
Η εγχώρια εικαστική κοινότητα έχει μια μοναδική δυναμική και νομίζω πως είναι στην αρχή μιας γρήγορης και κατά την γνώμη μου απλής διαδικασίας ώστε να γίνει κάτι πολύ συμπαγές και να επικοινωνηθεί στο εξωτερικό όπως αναμφίβολα της αξίζει. Κάτι τέτοιο για να γίνει χρειάζεται οπωσδήποτε θεσμική και κρατική υποστήριξη - φυσικά τέτοια ώρα τέτοια λόγια!- ωστόσο, και άλλες πόλεις και άλλα κράτη βρέθηκαν σε κατάσταση ανέχειας χωρίς αυτό να εμποδίσει την εικαστική τους κοινότητα να ανθήσει και να υποστηριχθεί σαν σύνολο.
-Αυτήν την περίοδο δουλεύετε κάποιο νέο πρότζεκτ;
Είμαι στο στάδιο έρευνας πριν περάσω στην εργαστηριακή παράγωγή έργων για κάποιες προγραμματισμένες εκθέσεις.
* Η Ραλλού Παναγιώτου γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας το 2005.
Συνέχισε τις σπουδές της στη Γλασκώβη και στο «Glasgow School of Art. Συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις στην Αθήνα και το εξωτερικό από το 2001. Ήταν υποψήφια για το βραβείο ΔΕΣΤΕ το 2009. Η «Heavy Make Up» είναι η δεύτερη ατομική της έκθεση.
* Η έκθεση στη γκαλερί «AMP» (Επικούρου και Κορίνης 4) θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Ιουλίου. Υστερα από μία αυγουστιάτικη παύση θα ανοίξει ξανά τις πύλες της στις 7 Σεπτεμβρίου για να «κρατήσει» μέχρι και τις 23 του μήνα.
Μία συνάντηση δύο κόσμων σε δύο πλευρές ενός ζωντανού δρόμου, την οδό Κορίνης, στο κέντρο της πόλης. Στην μία «όχθη», καταστήματα που φέρουν επιγραφές με κινέζικα ιδεογράμματα και την ελληνική μετάφρασή τους. Η άλλη μεριά, με την γλώσσα των εικαστικών μεταφράζει αναμνήσεις, βιώματα, συναισθήματα. Πρόκειται για το πλουραλιστικό υλικό της έκθεσης με έργα της εικαστικού Ραλλούς Παναγιώτου, που με τίτλο «Heavy Make Up», παρουσιάζεται στο κτήριο της γκαλερί AMP.
Στον κεντρικό χώρο της γκαλερί, αλλά και στο υπόγειο παρουσιάζεται μία σειρά γλυπτών με αναφορές στη σχέση του μοντερνισμού με την ποπ κουλτούρα. «Trouble for Themselves that meet» είναι το έργο που επιβάλλεται στο κέντρο του χώρου, καμωμένο με κόκκινο πλεξιγκλάς σε αυστηρές γεωμετρικές φόρμες που πάνω τους σχηματίζεται το αποτύπωμα σαρκωδών χειλιών. Το έργο βρίσκεται σε αντίστιξη με «σκοτεινές» ακατέργαστες μορφές. Σε τρείς διαφορετικές χρωματικές εκδοχές παρουσιάζεται το ζωγραφικό έργο «Α Summer Dies the Swan». Η εικόνα ενός κύκνου εμφανίζεται πάνω σε ένα χρωματικό φόντο σχηματισμένη από σχήματα που θυμίζουν κινέζικο τάγκραμ.
Στο υπόγειο μεταλλικές μπάρες σχηματίζουν αψίδες που στην κεντρική τους δοκό βρίσκεται «παγιδευμένο» ένα φθαρμένο τζην παντελόνι σε κόκκινο πλαστικό υλικό. Το έργο της Ραλλούς Παναγιώτου που κυριαρχεί με το όγκο του στο κάτω επίπεδο της γκαλερί έχει τίτλο «Athenes».
Όπως σημειώνει η καλλιτέχνης για την έκθεση της, «τα αντικείμενα βασισμένα στην ιδέα της ανατροπής και της ανασύνταξης, εξετάζουν τι μπορεί να συμβεί μέσα σε αυτές τις χωροταξικές σχέσεις και δομές». Υλικό τέχνης που στην εκκίνηση του έχει «τα προσωπικά βιώματα». «Είναι πολυ σημαντικά για την δημιουργία των έργων αλλά στη συνέχεια τα αποδομώ ή τα αντικειμενοποιώ πλήρως» τόνισε στο In2Life η εικαστικός, μιλώντας για την έκθεση αλλά και το έργο της.
-Eξηγείστε μου τον τίτλο της νέας σας δουλειάς "Heavy Make up". Γιατί "βαρύ"; Και γιατί θέλατε φυσικά να φορέσετε ή να βάλετε... «make up»;
O τίτλος που έχει η έκθεση πληροί πολλές προϋποθέσεις ώστε να σηματοδοτεί την έκθεση χωρίς να την περιγράφει. Ηeavy Make up είναι μια συνήθης έκφραση, αλλά για περιπτώσεις διάφορες από έκθεση γλυπτικής. Είναι συνήθης στην περιγραφή μιας γυναικείας εμφάνισης από ένα περιοδικό μόδας φερειπείν.
Ταυτοχρόνως, ο τίτλος μπορεί να συνδεθεί με τις μεταξύ άλλων αναφορές των έργων σε εικαστικά στοιχεία των βιντεοκλιπ της δεκαετίας του 80 και να είναι περιγραφικός τέτοιων αναφορών. Επίσης μπορεί να αποδομηθεί και να αναφέρεται όντως σε κάτι βαρύ, αφού άλλωστε τα έργα μου φέρουν ως έναν βαθμό στοιχεία «βαριάς γλυπτικής» όσον αφορά μεγέθη, υλικά και τεχνικές. Τότε ο όρος make up μπορεί να αναφέρεται στην επιλογή του να αποκαλύψεις κάποια στοιχεία, κάποια να τα συγκαλύψεις και κάποια άλλα να τα αφήνεις απλώς να υπάρχουν.
-Με ποιο τρόπο επηρεάζει το έργο σας η μαζική κουλτούρα; Πώς σας επηρεάζει η δεκαετία του 1980, την οποία, όπως σημειώνετε, χαρακτήρισε η ανάπτυξη των βίντεο κλίπ αλλά και η μαζική εξάπλωση των παιχνιδιών σε οθόνες; Με ποιά εκφραστικά μέσα η συγκεκριμένη περίοδος αυτών των σημαντικών συστατικών της μαζικής ψυχαγωγίας αποτυπώνεται -μετουσιώνεται στο έργο σας; Στη σκηνοθεσία, στο ρεπερτόριο των χειρονομιών και την καλλωπιστική παρουσία της ανθρώπινης μορφής, όπως εκδηλώνεται κυρίως στα βίντεο των New Wave συγκροτημάτων της δεκαετίας του 80, αναγνωρίζω μηχανισμούς εξουσίας και μέριμνας του εαυτού, αλλά και σχέσεις επιβολής, δύναμης και αυτοπαρουσίασης. Βασισμένα στην ιδέα της ανασύνταξης, τα αντικείμενα στην έκθεση εξετάζουν τι μπορεί να συμβεί μέσα σε αυτές τις χωροταξικές σχέσεις και δομές. Tα στοιχεία που χρησιμοποιώ για να το επιτύχω είναι η ιδιοσυγκρατική σημειολογία των υλικών, οι παραθέσεις, οι αντιθέσεις, γενικά οι συνδέσεις μεταξύ των στοιχείων του κάθε έργου καθως και η φυσική υπόσταση του κάθε έργου σε σχέση με τη φυσική υπόσταση του θεατή. Από άποψη αναλογιών, τουλάχιστον σχεδόν κάθε έργο θα μπορούσε να είναι ένα πιθανό εμπόδιο ή βήμα για τον θεατή.
-Στο κείμενο της έκθεσής σας σημειώνεται πως ο μοντερνισμός, έχει χάσει τη λειτουργική του υπόσταση. Ποια είναι η πρότασή σας λοιπόν για μία λειτουργική τέχνη;
Κατά τη διάρκεια του Μοντερνισμού και των επιμέρους καλλιτεχνικών κινημάτων που τον είχαν αποτελέσει, οι τότε νέες φόρμες υπήρχαν ως φορείς των νέων ιδεών, ήταν συνεπώς λειτουργικές καταρχήν ως προς τον εαυτό τους, στο να μεταδίδουν με καινούργιο τρόπο νέες ιδέες. Δεν ήταν λοιπόν σύμβολα με την «λειτουργική» έννοια του συμβόλισμού, όπου κάποιος μιλάει για κάτι μιλώντας για κάτι άλλο. Με το αναπόφευκτο πέρας των « μοντέρνων» ιδεών , τα υπολείματα των « μοντέρνων» μορφών και η αποσπασματική χρήση τους επανέρχεται/ πέφτει ξανά στην κατηγορία συμβόλου , αναφορικού προς τον εαυτό του. Αυτό είναι μια εκ νέου κατάσταση με αυτόνομο ενδιαφέρον. Η λειτουργία της τέχνης είναι καταρχήν το να υπάρχει.
-Πόσο σημαντικά είναι τα προσωπικά βιώματα; Στο έργο σας αντανακλώνται; Πώς;
Τα προσωπικά βιώματα είναι πολυ σημαντικά για την εκκίνηση της δημιουργίας των έργων αλλά στη συνέχεια τα αποδομώ ή τα αντικειμενοποιώ πλήρως. Η αντανάκλαση προσωπικών στοιχειων αν και υπαρκτή προτιμώ να είναι περισσότερο αόριστη παρά ορισμένη.
-Έχετε πει ότι το έργο σας επιδιώκει την ισορροπία μεταξύ της ακμής και της παρακμής, αυτά τα δύο άκρα ορίζονται σε σχέση με κάποιο συγκεκριμένο επίπεδο; Πως μετουσιώνεται αυτή η επιδίωξη στο έργο σας; Η ακμή και η φθορά ενός αντικειμένου ή μιας κατάστασης μπορούν να παρέχουν αυτόνομο και ισάξιο αισθητικό ενδιαφέρον. Με ενδιαφέρει τα έργα μου να φέρουν την παράθεση αυτών των άκρων, πάλι με έναν τρόπο που δεν είναι ορισμένος αλλά μεταδίδεται μέσω αντιθέσεων ανάμεσα σε ετερόκλητα στοιχεία ή υλικά, μέσω των μορφικών χαρακτηριστικών κάθε έργου και τη σύνταξη τους σε σύνολο.
-Στην έκθεσή σας στην γκαλερί ΑΜP ανάμεσα στα επιβλητικά γλυπτά υπάρχει και η ζωγραφική. Οι δύο μορφές έκφρασης λειτουργούν αυτόνομα ή ως ενιαίο σύνολο;
Τα γλυπτά και η ζωγραφική που παρουσιάζονται στην έκθεση προέρχονται από τις ίδιες αφετηρίες και έρευνα. Κάθε έργο είναι αυτοτελές αλλά και επιλεγμένο σαν μέρος του συνόλου της έκθεσης.
-Η πολιτική έχει ρόλο στο έργο σας;
Δεν ανήκω σε κατηγορία καλλιτεχνών που ασχολούνται με αμιγώς πολιτικά ζητήματα ή δημιουργούν έργα με κύριο μέλημα την πολιτική διάσταση των έργων. Θεωρώ όμως πως εν γένει η τέχνη ενέχει πολιτική διάσταση. Στα έργα μου αυτό το στοιχεία εμπεριέχεται με γενικό τρόπο στις έννοιες που προανέφερα, της χωροταξίας, του εμποδίου, του βήματος και της φθοράς.
-Είστε νέα καλλιτέχνης με σπουδές και πορεία στο εξωτερικό. Η Ελλάδα στην περίοδο της κρίσης ανοίγει δημιουργικούς ορίζοντες σε έναν εικαστικό; Υπάρχουν προοπτικές μέσω της οικονομικής και κοινωνικής ανακατάταξης που βιώνουμε;
Η εγχώρια εικαστική κοινότητα έχει μια μοναδική δυναμική και νομίζω πως είναι στην αρχή μιας γρήγορης και κατά την γνώμη μου απλής διαδικασίας ώστε να γίνει κάτι πολύ συμπαγές και να επικοινωνηθεί στο εξωτερικό όπως αναμφίβολα της αξίζει. Κάτι τέτοιο για να γίνει χρειάζεται οπωσδήποτε θεσμική και κρατική υποστήριξη - φυσικά τέτοια ώρα τέτοια λόγια!- ωστόσο, και άλλες πόλεις και άλλα κράτη βρέθηκαν σε κατάσταση ανέχειας χωρίς αυτό να εμποδίσει την εικαστική τους κοινότητα να ανθήσει και να υποστηριχθεί σαν σύνολο.
-Αυτήν την περίοδο δουλεύετε κάποιο νέο πρότζεκτ; Είμαι στο στάδιο έρευνας πριν περάσω στην εργαστηριακή παράγωγή έργων για κάποιες προγραμματισμένες εκθέσεις.
* Η Ραλλού Παναγιώτου γεννήθηκε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας το 2005.
Συνέχισε τις σπουδές της στη Γλασκώβη και στο «Glasgow School of Art. Συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις στην Αθήνα και το εξωτερικό από το 2001. Ήταν υποψήφια για το βραβείο ΔΕΣΤΕ το 2009. Η «Heavy Make Up» είναι η δεύτερη ατομική της έκθεση.
* Η έκθεση στη γκαλερί «AMP» (Επικούρου και Κορίνης 4) θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Ιουλίου. Υστερα από μία αυγουστιάτικη παύση θα ανοίξει ξανά τις πύλες της στις 7 Σεπτεμβρίου για να «κρατήσει» μέχρι και τις 23 του μήνα.
