Η Αθήνα των παλιών κινηματογράφων: Μικρές ιστορίες για κλειστά σινεμά και όσα επιβιώνουν

Όταν πριν από μερικά χρόνια σύσσωμο το ελληνικό ίντερνετ θρηνούσε το κλείσιμο του ιστορικού Mo Better, κάποιος σοφός πλην απηυδισμένος είχε σχολιάσει, με τα κεφαλαία της απόγνωσης, «παιδιά, αν δεν θέλατε να κλείσει, ΝΑ ΠΗΓΑΙΝΑΤΕ». Δεν θα πούμε ψέματα, το σκεφτόμαστε αυτό το σχόλιο –με κάποια δόση ενοχών, αρκούντως μεγάλη– κάθε φορά που η συζήτηση πηγαίνει σε στέκια, συνήθειες, χώρους πολιτισμού, πράγματα που μας λείπουν, ή που κλείνουν και θα μας λείψουν.

Στην περίπτωση των κινηματογράφων (των χειμερινών, γιατί τα θερινά είναι άλλη κατηγορία, και κλείνουν σπανιότερα) αυτή η δόση είναι ενισχυμένη. Γιατί, όσο και αν τα ρίξεις στις πλατφόρμες και την ευκολία τους, ξέρεις πολύ καλά πως θέλει όντως πίστη στον σκοπό το να σηκωθείς ένα σκοτεινό απόγευμα, να ντυθείς, να βάλεις μπουφάν, να αντιμετωπίσεις την χειμωνιάτικη κίνηση ή τον συνωστισμό του μετρό, για να δεις ταινία χωρίς τσιγάρο και ποτό.

Όσοι το κάνουμε ακόμα, είμαστε οι τελευταίοι ρομαντικοί που πιστεύουμε ότι η μαγεία της σκοτεινής αίθουσας τα αναπληρώνει όλα αυτά. Κι όταν λυγίζουμε μπροστά σε μια καθημερινότητα που το κάνει ακόμα κι αυτό να φαίνεται βουνό, καθόμαστε και γράφουμε αφιερώματα σαν και τούτο εδώ, με τις ιστορίες των παλιών κινηματογράφων της Αθήνας, για να ξορκίσουμε τις τύψεις μας. Ή για να σηκωθούμε μπας και σώσουμε ό,τι ακόμα σώζεται.

Οι αδικοχαμένοι: Θρύλοι που χάθηκαν (ή περιμένουν τη σωτηρία)

Αττικόν-Απόλλων

Στεγάζονταν στο (σχεδιασμένο από τον Τσίλλερ) νεοκλασικό Μέγαρο Βούρου, κάηκαν στις εξεγέρσεις ενάντια στα μνημόνια το 2012, και έκτοτε κυκλοφορεί κάθε τόσο κι από μια είδηση για την επισκευή-αναβίωσή τους. Το Αττικόν πρωτολειτούργησε το 1914, αρχικά ως θέατρο, ενώ λίγα χρόνια αργότερα, το 1929 πρόβαλε την πρώτη ομιλούσα ταινία στην Ελλάδα –ήταν, αν αναρωτιέσαι, το Fox Follies του David Butler. Κι έχει κι άλλη πρωτιά: Το 1955 εδώ έγινε η πρώτη σινεμασκόπ προβολή στη χώρα. Το «αδερφάκι» του, ο μικρότερος κινηματογράφος Απόλλων, άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του το 1960.

Ιντεάλ

Στο Μέγαρο Σλήμαν-Μελά που αποχαιρετίσαμε πέρυσι με την έκθεση wanderlust/ all passports εν αναμονή της μετατροπής του σε ξενοδοχείο, το κοσμαγάπητο Ιντεάλ πρόβαλλε ταινίες από το 1922, έχοντας προηγουμένως φιλοξενήσει τις συναυλίες της συμφωνικής ορχήστρας του Μανώλη Καλομοίρη. Τον Μάιο του 1933 το κατέστρεψε μια πυρκαγιά, αλλά τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1937, επανήλθε δριμύτερο και συνέχισε ως το 2023 να λειτουργεί.

Πάλας Παγκρατίου

Το συναρπαστικό αρ ντεκό κτίριο που το στέγαζε από το 1925, όταν και πρωτοξεκίνησε να λειτουργεί, το είχε σχεδιάσει ο Βασίλης Κασσάνδρας, κι αν κάτι σου λέει το όνομα αλλά δεν θυμάσαι τι, είναι ο αρχιτέκτονας που έμεινε στην αθηναϊκή Ιστορία με το εξίσου αρ ντεκό Ρεξ της Πανεπιστημίου. Το Πάλας κόντεψε να τα εκατοστήσει, έκλεισε το 2024, αφότου πωλήθηκε σε μεγάλη εταιρεία σούπερ μάρκετ.

Οι επιζώντες: Οι αίθουσες που αντιστέκονται

Άστυ

Στη στοά του Μεγάρου της Εθνικής Ασφαλιστικής στην Πλατεία Κοραή, το λιγότερο… κινηματογραφικών προδιαγραφών σινεμά της Αθήνας προοριζόταν αρχικά για αίθουσα πατινάζ. Ήταν χαμηλόταβανο και με κολώνες που θα εμπόδιζαν (και εμποδίζουν μέχρι σήμερα) την θέα ορισμένων θέσεων στην οθόνη, γεγονότα που καθόλου δεν εμπόδισαν τους τότε ιδιοκτήτες να το μετατρέψουν σε κινηματογραφική αίθουσα το 1939, κι εμάς να το αγαπάμε μέχρι σήμερα ακριβώς για ετούτα τα ντεσού του. Στο Άστυ ιδρύθηκε και λειτούργησε, από το 1952, και η πρώτη Κινηματογραφική Λέσχη Αθηνών.

Αλεξάνδρα Πατησίων

Λέγεται σήμερα Cinobo Πατησίων, αφότου γλίτωσε από το επικείμενο κλείσιμο χάρη στην πρωτοβουλία της δημοφιλούς πλατφόρμας, που το λειτουργεί εδώ και ένα χρόνο, από τον Οκτώβριο του 2024. Το ιστορικό Αλεξάνδρα-Πατησίων έχει φιλοξενήσει από το 1961 τις καλύτερες ταινίες των δεκαετιών που πέρασαν, με την αίθουσα να γίνεται ορόσημο για την περιοχή, ενώ σήμερα στεγάζει μεταξύ άλλων το Midnight Express του Άκη Καπράνου, και προβάλλει ταινίες πρώτης προβολής και άλλες που δύσκολα βρίσκεις αλλού.

Άστορ

Στο σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Βασίλειο Τσαγρή Μέγαρο Εφεσίου, το ίδιο κτίριο που στέγαζε και το θρυλικό βιβλιοπωλείο του Κάουφμαν, το Άστορ συνεχίζει σθεναρά να αντιστέκεται και να λειτουργεί ακάθεκτο μέχρι σήμερα. Δεν είναι ξεκάθαρο πότε ακριβώς ξεκίνησε η λειτουργία του, ξέρουμε πάντως σίγουρα ότι από το 1940 ως το 1945 πρόβαλλε Επίκαιρα και λεγόταν Σινέ Νιους, και ότι λίγο αργότερα μετονομάστηκε σε Άστορ.

Και ειδική μνεία…

Στο Τριανόν που πρωτολειτούργησε το 1960, στο επίσης σωσμένο από το Cinobo Όπερα που άνοιξε τις πόρτες του το 1948, στο Αελλώ της Πατησίων που ήταν θερινό από το 1939 και το 1964 απέκτησε τη χειμερινή του βερσιόν που επιβιώνει μέχρι σήμερα, και σε όλα εκείνα τα μικρά και μεγαλύτερα χειμερινά σινεμά στις γειτονιές που βαστάνε ακόμα γερά, σαν άλλα γαλατικά χωριά.

Όλες οι Ταινίες

Όλες οι Αίθουσες