Πώς μας κάνουν τα βιντεάκια στο TikTok να αγοράζουμε πράγματα;

Το TikTok έχει εξελιχθεί σε μια από τις πιο ισχυρές πλατφόρμες που επηρεάζουν τις αγοραστικές μας συνήθειες.

Με κάθε swipe εμφανίζονται μικρά, έξυπνα βίντεο που συχνά μας πείθουν ότι «χρειαζόμαστε» κάτι που πριν λίγα δευτερόλεπτα δεν γνωρίζαμε καν.

Η εφαρμογή αν το δούμε συνολικά, είναι ένας καλοκουρδισμένος μηχανισμός που συνδυάζει τεχνολογία, ανθρώπινη ψυχολογία και αισθητική, οδηγώντας πολλούς χρήστες σε αγορές χωρίς καν να το καταλάβουν.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Ο αλγόριθμος που προβλέπει τις ανάγκες μας

Το πρώτο μεγάλο κομμάτι αυτής της επιρροής είναι ο αλγόριθμος. Το TikTok δεν περιορίζεται στα likes ή τα follows. Αναλύει τον χρόνο που μένουμε σε κάθε βίντεο, τι ξαναβλέπουμε, πού σταματάμε και τι προσπερνάμε. Με βάση αυτά, δημιουργεί μια ροή περιεχομένου κομμένη και ραμμένη στα ενδιαφέροντά μας, τόσο στοχευμένη που συχνά μοιάζει να γνωρίζει τις ανάγκες και τις αδυναμίες μας πριν εμείς οι ίδιοι τις συνειδητοποιήσουμε. Μέσα σε αυτή την απόλυτα προσωπική ροή, ένα προϊόν που εμφανίζεται τη σωστή στιγμή έχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα να μας βάλει στη διαδικασία αγοράς.

Η ανθρώπινη ταύτιση ως εργαλείο επιρροής

Η ψυχολογία της ταύτισης κάνει την επιρροή ακόμη μεγαλύτερη. Όταν βλέπουμε έναν δημιουργό που μοιάζει σε εμάς λόγου χάρη μια μαμά που καθαρίζει το σπίτι, κάποιον που φτιάχνει τον πρωινό του καφέ ή έναν φοιτητή που οργανώνει το γραφείο του, δημιουργείται μια αίσθηση οικειότητας. Σκεφτόμαστε σχεδόν μηχανικά ότι, αν κάτι βοηθά εκείνον τον άνθρωπο, πιθανότατα θα βοηθήσει και εμάς. Έτσι, το προϊόν παρουσιάζεται ως κάτι που έχει νόημα για τη δική μας καθημερινότητα και όχι ως κάτι ξένο ή μακριά από τη ζωή μας.

Οι παρα-κοινωνικές σχέσεις και η ψευδαίσθηση «φιλίας»

Αυτή η οικειότητα ενισχύεται από τις λεγόμενες παρα-κοινωνικές σχέσεις: νιώθουμε ότι γνωρίζουμε τους creators που βλέπουμε καθημερινά. Ακούμε τη φωνή τους, βλέπουμε το σπίτι τους, μαθαίνουμε τις προτιμήσεις τους. Το TikTok, δείχνοντάς μας συχνά τους ίδιους δημιουργούς, ενισχύει αυτή την ψευδαίσθηση σχέσης. Η εμπιστοσύνη απέναντί τους γίνεται σχεδόν αυτοματοποιημένη και όπως ακριβώς ακολουθούμε τις προτάσεις ενός φίλου, έτσι ακολουθούμε και τις δικές τους.

Τα προϊόντα ως κομμάτι ενός lifestyle

Στο TikTok η κατανάλωση δεν παρουσιάζεται ποτέ ως απλή αγορά ενός αντικειμένου. Αντίθετα, ενσωματώνεται σε ένα πιο ελκυστικό, αισθητικό και συναισθηματικό πλαίσιο. Η αγορά ενός μικρού gadget μετατρέπεται σε μέρος μιας όμορφης πρωινής ρουτίνας, η αγορά ενός βιβλίου, ας πούμε, γίνεται συμμετοχή στη μεγάλη παρέα του #BookTok, ένα καθαριστικό προϊόν συνδέεται με μια εικόνα πιο οργανωμένης, πιο ήρεμης ζωής. Κάθε προϊόν παρουσιάζεται ως κομμάτι ενός πιο ολοκληρωμένου τρόπου ζωής, και αυτή η προοπτική δημιουργεί μια ισχυρή επιθυμία συμμετοχής.

Η «αυθεντικότητα» των σύντομων βίντεο

Η μορφή των TikTok βίντεο κάνει την επιρροή ακόμη πιο αποτελεσματική. Είναι σύντομα, άμεσα, συχνά χωρίς υπερβολική επεξεργασία, και αυτό τα κάνει να μοιάζουν πιο αληθινά από τις προσεκτικά επιμελημένες εικόνες άλλων πλατφορμών. Δίνουν την εντύπωση ότι βλέπεις έναν πραγματικό άνθρωπο που μοιράζεται κάτι προσωπικό και χρήσιμο, όχι μια σκηνοθετημένη διαφήμιση. Η οικειότητα αυτή οδηγεί σε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και άρα σε πιο αυθόρμητες αγορές.

Πότε το TikTok μάς παρασύρει υπερβολικά;

Οι αγορές που προκύπτουν μέσα από αυτή τη διαδικασία δεν είναι απαραίτητα προβληματικές. Γίνονται όμως όταν οι παρορμήσεις πολλαπλασιάζονται, όταν δυσκολευόμαστε να ξεχωρίσουμε αν ένα βίντεο είναι αυθεντικό ή χορηγούμενο, ή όταν ξοδεύουμε μικρά ποσά συχνά, που στο τέλος του μήνα γίνονται μεγάλα. Επειδή πολλά TikTok προϊόντα είναι φθηνά, η αγοραστική παρόρμηση μοιάζει αθώα, όμως η συχνότητά της είναι αυτή που δημιουργεί κινδύνους.

Η σημασία του να γνωρίζουμε τον μηχανισμό

Δεν είναι ανάγκη να περιορίσουμε εντελώς την επαφή μας με το TikTok. Είναι όμως χρήσιμο να καταλαβαίνουμε πώς λειτουργεί όλο αυτό. Όσο πιο καθαρά αντιλαμβανόμαστε τους μηχανισμούς που κρύβονται πίσω από τις αγορές που κάνουμε, τόσο πιο συνειδητές θα είναι οι επιλογές μας. Το TikTok δεν είναι εγγενώς προβληματικό. Η γνώση αυτής της αποτελεσματικότητας είναι το πρώτο βήμα για να αγοράζουμε επειδή πραγματικά το θέλουμε και όχι επειδή μας το υπέδειξε το επόμενο viral βίντεο.

Με πληροφορίες από cnbc, worldfinance