Πάμε μια βόλτα στα πιο όμορφα χωριά της Νάξου

Η Νάξος έχει υπέροχες παραλίες, αλλά η καρδιά της χτυπά στην ενδοχώρα και στα χωριά της. Κάποια είναι αρχοντικά, κάποια πιο ήσυχα, και άλλα τόσο αυθεντικά που νομίζεις πως ο χρόνος έχει σταματήσει. Αν έχεις λίγες μέρες παραπάνω, βάλε στο πρόγραμμα την Απείρανθο, το Φιλώτι, το Χαλκί, την Κόρωνο και τη Μουτσούνα.

Θα πας για τη βόλτα, αλλά θα θες να μείνεις για το φαγητό, την ατμόσφαιρα και τους ανθρώπους.

Απείρανθος

Ένα από τα πιο γνωστά και ενδιαφέροντα χωριά της Νάξου, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 25 χιλιομέτρων από τη Χώρα, χτισμένο στους πρόποδες της οροσειράς των Φαναριών. Η Απείρανθος ξεχωρίζει για τη μαρμάρινη αρχιτεκτονική της, με το τοπικό μάρμαρο να κυριαρχεί τόσο στα καλντερίμια όσο και στα σπίτια. Οι βόλτες στα στενά της είναι χάρμα οφθαλμών, ειδικά το απόγευμα, όταν ο ήλιος κατεβαίνει και η σκιά από τα πέτρινα κτίσματα και τα δέντρα κάνουν την ατμόσφαιρα πιο δροσερή.

Το χωριό έχει διατηρήσει στοιχεία από την ενετική περίοδο, κάτι που φαίνεται σε διάφορα αρχιτεκτονικά σημεία, όπως οι καμάρες και τα παλιά κτίσματα, ενώ διαθέτει μικρά και ενδιαφέροντα μουσεία, ανάμεσά τους το Αρχαιολογικό, το Λαογραφικό και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, που προσφέρουν μια διαφορετική εμπειρία πέρα από την κλασική τουριστική βόλτα.

Αν βρεθείς στην Απείρανθο, αξίζει να καθίσεις για φαγητό στην ταβέρνα του Λεφτέρη. Ο κατάλογος είναι μικρός, αλλά κάθε πιάτο προσεγμένο. Το ντόπιο κρέας που θα φας εκεί δύσκολα το βρίσκεις αλλού στο νησί, και όχι μόνο, ενώ τα παραδοσιακά πιάτα Ρόστο και Καλόγερος θα σε ενθουσιάσουν. Λογαριασμός στα 15-20€ το άτομο, με κρασί.

Φιλώτι

Το μεγαλύτερο χωριό της Νάξου και των Κυκλάδων, διατηρεί ζωντανή την καθημερινότητά του όλες τις εποχές του χρόνου. Χτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες του Ζα –του ψηλότερου βουνού των Κυκλάδων– απέχει περίπου 19 χιλιόμετρα από τη Χώρα και είναι γνωστό για την έντονη τοπική ταυτότητα και την οργανωμένη κοινωνική του ζωή. Η καρδιά του χωριού χτυπά στην κεντρική πλατεία, κάτω από τον αιωνόβιο πλάτανο, όπου το καφενείο «Πλάτανος» λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για ντόπιους και επισκέπτες. Ένα καφεδάκι εδώ, βαρύ γλυκό επιβάλλεται να το πιείς.

Το Φιλώτι βέβαια έχει κι άλλα να προσφέρει: την επιβλητική εκκλησία της Παναγίας της Φιλοτίτισσας, το Λαογραφικό-Εκκλησιαστικό Μουσείο, τον Ενετικό Πύργο, τα πλακόστρωτα σοκάκια και τα παραδοσιακά σπίτια με τις αυλόπορτες και τους ανθισμένους κήπους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η Παλιά Εμπορική Γειτονιά του Φασολά, τα καταστήματα της οποίας αποκαταστάθηκαν με σεβασμό στην τοπική αρχιτεκτονική και την πολιτιστική μνήμη του τόπου. 

Στο Φιλότι θα βρεις και μία από τις καλύτερες οικογενειακές ταβέρνες της Νάξου, τη Γωνιά του Καρρά. Πιάσε τραπεζάκι και παράγγειλε μια γίδα κοκκινιστή ή ένα κοντοσούβλι, θα μας θυμηθείς. Τιμές στα 15-20€ το άτομο, με κρασί.

Χαλκί

Ένα από τα πιο ξεχωριστά και ινσταγκραμικά χωριά της Νάξου και όχι άδικα. Χτισμένο σε μια εύφορη κοιλάδα γεμάτη ελιές και οπωροφόρα δέντρα, περιτριγυρισμένο από πλατάνια και βουνά, το Χαλκί διατηρεί έναν ήσυχο, αρχοντικό χαρακτήρα που το κάνει ιδανικό για βόλτες. Βρίσκεται στον δρόμο για το Φιλώτι και την Απείρανθο και είναι από εκείνα τα μέρη που περνάς ξανά και ξανά, θαρρείς χτίστηκε για να μην μπορείς να ξεφύγεις από τη γοητεία του.

Εδώ συνυπάρχουν αρμονικά διαφορετικές εποχές και στυλ: από τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου της Διασορίτισσας του 9ου αιώνα, μέχρι τον Πύργο του Μπαρότση και τα νεοκλασικά αρχοντικά που θυμίζουν αστική Ελλάδα άλλων δεκαετιών. Εδώ βρίσκεται και το ιστορικό αποστακτήριο Βαλληνδρά, που λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1896 και παράγει το παραδοσιακό λικέρ Κίτρον Νάξου (χικ!). Η ξενάγηση στον χώρο αξίζει, όπως και η δοκιμή των διαφορετικών τύπων του ποτού, από το δυνατό και ξηρό κίτρινο, μέχρι το πιο γλυκό πράσινο.

Πριν φύγεις, επιβάλλεται μια στάση στο καφενείο «Του Γαλάνη» για ένα ζεστό γαλακτομπούρεκο, από αυτά που γίνονται σημείο αναφοράς και αφορμή για επιστροφή.

Κόρωνος

Ένα από τα ιστορικά σμυριδοχώρια της Νάξου, η Κόρωνος είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε υψόμετρο άνω των 500 μέτρων στις πλαγιές του ομώνυμου βουνού, που αναδύεται μέσα από μια καταπράσινη λαγκαδιά με τρεχούμενα νερά που επιμένουν ακόμα και το καλοκαίρι. Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το χωριό γνώρισε περίοδο μεγάλης οικονομικής ακμής, χάρη στην εξόρυξη σμύριδας, ενός πολύτιμου υλικού που για δεκαετίες αποτέλεσε βασική πηγή εισοδήματος για τους κατοίκους.

Η αρχιτεκτονική του χωριού διατηρείται ζωντανή, με ασπρισμένα σπίτια, μπλε παραθυρόφυλλα, λουλούδια και μια χαλαρή αίσθηση γνησιότητας που δύσκολα βρίσκεις αλλού.

Ο παραδοσιακός οικισμός χωρίζεται σε γειτονιές όπως η Ανεγυρίδα, η Πλάτσα, το Κάστρο και η Κάτω Γειτονιά, όλες συνδεδεμένες με γραφικά δρομάκια, πέτρινα σκαλοπάτια και παλιές πέτρινες βρύσες. Στην κεντρική πλατεία –την Πλάτσα, όπως τη λένε οι ντόπιοι– κάτω από τις κληματαριές, η ταβέρνα «Ματίνα – Σταύρος» έχει γίνει σημείο αναφοράς για την αυθεντική μαμαδίστικη ναξιώτικη κουζίνα, με πρώτες ύλες από το νησί και φαγητό που τιμά τη γευστική του παράδοση. Δοκίμασε οπωσδήποτε κατσικάκι κοκκινιστό και αρνίσια παϊδάκια (15-20€ το άτομο κι εδώ, με κρασί).

Μουτσούνα

Η Μουτσούνα είναι από εκείνα τα μέρη της Νάξου που δεν βρίσκονται στον δρόμο σου, πρέπει να τα αναζητήσεις. Και το αξίζει. Πρόκειται για το παλιό επίνειο της Απειράνθου, ένα μικρό ψαροχώρι στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού, που απέχει αρκετά από τη Χώρα, αλλά σε αποζημιώνει με την ηρεμία, τη θέα και τις γεύσεις. Η διαδρομή καταλήγει σε έναν ήσυχο όρμο με γαλήνια, διάφανα νερά και μια χρυσαφένια αμμουδιά, ιδανική για οικογένειες.

Η Μουτσούνα, ωστόσο, δεν είναι μόνο το τοπίο. Είναι και ιστορία. Για δεκαετίες υπήρξε βασικός κόμβος για τη μεταφορά της σμύριδας από τα βουνά της Νάξου προς την υπόλοιπη Ελλάδα. Το εναέριο τελεφερίκ που κατέβαζε το πολύτιμο φορτίο ως το λιμάνι μπορεί να μη λειτουργεί πια, αλλά οι γερανοί και οι πέτρινες αποβάθρες παραμένουν στη θέση τους. Σήμερα, τις θέσεις των σκαφών φορτοεκφόρτωσης έχουν πάρει πολύχρωμες ψαρόβαρκες, και οι λίγοι κάτοικοι διατηρούν το χωριό ζωντανό.

Η αστακομακαρονάδα εδώ είναι σχεδόν τελετουργία, σταθερές αξίες τα ταβερνάκια Σκάλα και Sea you soon.