Η Προφητεία του Αρμαντίλλο: Το υπερεπιτυχημένο κόμικ κυκλοφορεί και στα ελληνικά

Τα ενήλικα κόμικς αποτελούν ένα πολύ ιδιαίτερο είδος τέχνης πάντα λίγο ανώριμο και λίγο πρωτοποριακό- σαν να σου κλείνουν το μάτι για μια βόλτα σε πιο παιδική ηλικία όπου οι μορφές και οι φόρμες των μηνυμάτων έχουν πετάξει από πάνω τους τον μανδύα της σοβαροφάνειας.

Τα τελευταία χρόνια τα graphic novels, η μεταφορά δηλαδή σε κόμικς γνωστών λογοτεχνημάτων, εξοικείωσε περισσότερο το ελληνικό κοινό με την κομίστικη γλώσσα. Έγινε σταδιακά κατανοητό σε πολλούς ότι τα κόμικς μπορούσαν μια χαρά να μεταφέρουν υψηλά νοήματα και να περιγράψουν  χαρακτήρες με βάθος.

Όμως τα graphic novels, παρότι… πρωτοξάδελφα των κόμικς δεν είναι ακριβώς κόμικς. Δεσμευμένα (ή γειωμένα - όπως το δει κανείς) στην λογοτεχνική γραφή με τις αρκετές περιγραφές και με τον χαρακτήρα να αναπτύσσεται πλήρως σε πολλές σελίδες, δεν έχουν συνήθως τον χρόνο και τον χώρο για το παιχνίδισμα, την αυτοϋπονόμευση και την κινηματογραφική ματιά των αυθεντικών κόμικς – αυτών δηλαδή που η ιστορία τους ήταν από την αρχή προορισμένη να αποδοθεί σε χάρτινα καρέ. Ας μην τα βάλουμε σε αξιολογική σειρά· ας πούμε ότι είναι διαφορετικά είδη με παρόμοια μορφή.

Η Προφητεία του Αρμαντίλλο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις CP Doc MZ ανήκει ξεκάθαρα στην κατηγορία των κόμικς. Για την ακρίβεια αποτελεί ένα από τα πλέον δημοφιλή βιβλία της ανεξάρτητης σκηνής των κόμικς των τελευταίων ετών με εκατοντάδες χιλιάδες πουλημένα αντίτυπα. Η Προφητεία μάλιστα έγινε ταινία και σειρά στο Netflix - πόσα κόμικ έχουν άραγε να επιδείξουν ανάλογη πορεία;  

Παρά όμως τη δημοφιλία και την αποδοχή της, «Η προφητεία του Αρμαντίλλο» δεν αποτελεί ένα μέηνστρημ δημιούργημα. Τουναντίον. Πρώτο μεγάλης κλίμακας έργο του ιταλού αναρχοαυτόνομου κομίστα, Τζεροκαλκάρε ή Ζεροκαλκάρε, «Η Προφητεία του Αρμαντίλλο» εγγράφεται ξεκάθαρα στο φάσμα του εναλλακτικού. Με τέτοιο «μπαμπά» δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά.        

Τον Ζεροκαλκάρε, κατά κόσμον Μικέλε Ρεκ, τον γνωρίσαμε στην Ελλάδα κυρίως μέσα από το βραχύβιο περιοδικό κόμικς Μπλε Κομήτης, στο οποίο φιλοξενήθηκαν κάποια κομμάτια της καταπληκτικής ιστορίας του, Kobani Calling – σαφώς πιο πολιτική σε σχέση με την «υπαρξιακή» Προφητεία του Αρμαντίλλο.      

Ο ήρωας της Προφητείας του Αρμαντίλλο είναι ο ίδιος ο Τζεροκαλκάρε. Το αρμαντίλλο είναι η φωνή της προβληματικής συνείδησής του· αυτής που τον κρατάει δέσμιο στις φοβίες και τις ανασφάλειές του, αυτής που δεν τον αφήνει να κόψει τον δεσμό με τον ανώριμο προεφηβικό και εφηβικό εαυτό του, αυτής που του υποβάλει τη δημιουργική του εσωστρέφεια. Το αρμαντίλλο είναι «δίπλα» του σε κάθε δύσκολη και αμήχανη στιγμή, συχνά για την κάνει χειρότερη ή για να τον κρατήσει μακριά από την πραγματική εμπειρία, ασφαλή στη γυάλα του gigness του.

Η Προφητεία του Αρμαντίλλο έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία αν και δημιουργήθηκε με μια άλλη αφορμή και όχι λόγω της επιθυμίας του δημιουργού να αφηγηθεί τα πρώτα 30-35 χρόνια της ζωής του. Η παιδική του φίλη, Καμίλ πεθαίνει και ο ήρωάς μας σοκάρεται με την απώλεια. Η Καμίλ μένει πια στη Γαλλία και δεν τη βλέπει πολύ συχνά, αλλά βρίσκονται όταν αυτή επιστρέφει στη Ρώμη όπου πέρασαν τα εφηβικά τους χρόνια. Τότε, ο Τζεροκαλκάρε έτρεφε αισθήματα για εκείνη όπως (μάλλον) και αυτή για εκείνον. Δεν της το είχε πει ποτέ λόγω του αρμαντίλλο και των συμβουλών του. Μέσω της απώλειάς της, την ένιωσε πιο κοντά από ποτέ και αποφάσισε να βάλει σε ένα κόμικ διάφορες ιστορίες με τον ίδιο και εκείνη, για να μη λησμονηθούν στο πέρασμα του βίου.  

Μαζί με τις ιστορίες της Καμίλ που γράφει ο Τζεροκαλκάρε, βιογραφεί και το διάστημα της ζωής του στο οποίο αναζητούσε την επαγγελματική του κατεύθυνση, δοκίμαζε, ερωτευόταν, μάθαινε να ζει μόνος του, άλλαζε γνώμη για τις φιλίες του και παγίωνε ορισμένες σκληρύνσεις του. Με τις αναμνήσεις της Καμίλ συμπλέκει αναμνήσεις για τον εαυτό του, τις οποίες φαίνεται έτοιμος να ξανασκεφτεί υπό την επίδραση του σπουδαίου γεγονότος ενός θανάτου και ενθυμούμενος τις επεμβάσεις του φανταστικού αρμαντίλλο στην εξέλιξη των πραγμάτων.     

Έτσι, η Προφητεία του Αρμαντίλλο καταλήγει να είναι ένα αστείο, τρυφερό και πνευματώδες μνημόσυνο όχι μόνο για το κορίτσι με τα ψυχολογικά νοσήματα που έχασε τη ζωή του, αλλά σε μια ολόκληρη εποχή της νεότητάς του Τζεροκαλκάρε. Μέσα από αυτό το ημινοσταλγικό κοίταγμα στο παρελθόν, οι πιο ψαγμένοι εκπρόσωποι της γενιάς των millenials που άνθισαν στα ‘00s συναντούν τις δικές τους αμηχανίες απέναντι στα συλλογικά--πολιτικά τους «καθήκοντα» που αδυνατούσαν να προσδιορίσουν, αλλά και απέναντι στη συγκρότηση της προσωπικής τους ταυτότητας.

Όμως τα πράγματα δεν είναι απλά όταν μιλάμε για τη δουλειά ενός από τους επιδραστικότερους ευρωπαίους κομίστες σήμερα. Ο Τζεροκαλκάρε δεν αφήνει τον εαυτό του σε χλωρό κλαρί: τον κράζει τονίζοντας όλες τις αγοραφοβικές και άκυρες συμπεριφορές του, σαρκάζει την αναποφασιστικότητα και τη δειλία του, κοροϊδεύει τις βεβαιότητες του δυτικού μας κόσμου και δημιουργεί μια ατμόσφαιρα ανελέητου χιούμορ που κερδίζει τον αναγνώστη όχι μόνο με τα δυνατά γέλια που προκαλεί σε πολλές στιγμές, αλλά με την συμπεριληπτική δύναμη του αυτοσαρκασμού. Ταυτόχρονα καταφέρνει να λειτουργήσει ως τρυφερός φόρος τιμής σε μια κοντινή απουσία, έστω φωτίζοντας τον αλύπητο εγωκεντρισμό του πένθους.  

Η Προφητεία του Αρμαντίλλο είναι μια εξαιρετική έκδοση ενός εξαιρετικού έργου που συνδυάζει το βάθος της λογοτεχνικής γραφής με τη σπιρτάδα των κόμικς. Απολαυστικό τόσο για παθιασμένους με τον κόσμο των κόμικς, όσο και για όσους έχουν σταματήσει στον Αστερίξ.   

Η πορεία του Μπλε Κομήτη και των άλλων προσπαθειών για περιοδικά κόμικς στην Ελλάδα, όπως και η σπανιότητα των εκδόσεων μη αναγνωρίσιμων από το ελληνικό κοινό χάρτινων ηρώων, δείχνει ότι η απόφαση ενός οίκου να προχωρήσει σε μια τέτοια έκδοση είναι μια γενναία απόφαση. Aπό την άποψη αυτή αξίζουν συγχαρητήρια στις εκδόσεις CP DocMZ για την τόλμη τους να κυκλοφορήσουν μαζικά ένα undergound κόμικ- έστω και αν έχει κάνει σουξέ στο εξωτερικό. Μακάρι αυτή η έκδοση να είναι η αρχή μιας σειράς εκδόσεων που θα περιλαμβάνει και άλλες, πιο πολιτικές δουλειές του Τζεροκαλκάρε, αλλά και άλλων «κρυμμένων» δημιουργών από τις σκηνές της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας- υπάρχουν κρυμμένοι θησαυροί.