«Όλες οι εξουσίες, όλων των ειδών, είναι κατά κανόνα εχθρικές προς την Τέχνη»
Ο Οδυσσέας Ελύτης με δικά του λόγια, μέσα από αποσπάσματα συνεντεύξεων που έδωσε κατά τη διάρκεια της ζωής του για όλους και για όλα.
(…) Από την ημέρα που έγινε η Ελλάδα κράτος έως σήμερα, οι πολιτικές πράξεις, θα έλεγε κανένας, ότι σχεδιάζονται και εκτελούνται ερήμην των αντιλήψεων για τη ζωή, και γενικότερα των ιδανικών που είχε διαμορφώσει ο Ελληνισμός μέσα στην υγιή κοινοτική του οργάνωση και στην παράδοση των μεγάλων αγώνων για την ανεξαρτησία του.
(…) Όλες οι εξουσίες, όλων των ειδών, είναι κατά κανόνα εχθρικές προς την Τέχνη. Μη σας ξεγελάνε τα Ιδρύματα, τα βραβεία και τα τέτοια. Στο βάθος ο καλλιτέχνης είναι ύποπτο κι επικίνδυνο άτομο για τους κρατούντες... Γιατί ο καλλιτέχνης τάσσεται με την αλήθεια. Και η αλήθεια δεν συμπίπτει με τα συμφέροντα. Και τα συμφέροντα είναι ζυμωμένα με τις Εξουσίες.
(…) Από την αρχαία εποχή οι εξορίες παίρνουν και δίνουν. Μια φορά που παραπονιόμουνα στον Πικασσό, με κοίταξε, θυμάμαι, με τα μεγάλα μαύρα μάτια του, σα να απορούσε και μου είπε: "Δεν χαίρεστε; Αν τα καθεστώτα δεν ήταν συντηρητικά, πώς θα μπορούσαμε του λόγου μας να 'μαστε επαναστάτες;". Και έσκασε στα γέλια. Φαντάζομαι για να μη βάλει τα κλάματα.
(…) Η ποίηση όπως γίνεται σήμερα, είναι για να διαβάζεται. Το πολύ για να απαγγέλλεται. Οχι για να γίνεται μουσική. Ωστόσο, άρκεσε η παρουσία δυο-τριών συνθετών με μεγάλο ταλέντο για να ανατρέψει τη βάση. Εγώ, που αγαπώ το τραγούδι, θέλησα να αντιδράσω στη νεοελληνική σοβαροφάνεια και έγραψα στίχους με ειδική πρόβλεψη να μελοποιηθούν.
(…) Το περίεργο είναι όμως ότι και μερικές απόπειρες πάνω στην άλλη μου ποίηση πέτυχαν ως ένα σημείο… Για παράδειγμα, το "Αξιον Εστί", κατεξοχήν πρόσφορο στη φόρμα του για μουσική σύνθεση, αλλά κατεξοχήν απρόσφορο από την άποψη του λόγου. Επειδή, τι τα θέλετε, υπάρχουν νόμοι, όπως υπάρχουν και στο θέατρο. Υπάρχουν λέξεις που δεν ακούγονται από τη σκηνή και υπάρχουν λέξεις που δεν περνούν στη μελωδία. Και όμως, ένα δυσκολότατο "οξειδώθηκα" ο Θεοδωράκης κατάφερε να το περάσει. Που σημαίνει ότι, σε έσχατη ανάλυση, όλα γίνονται.
(…) Με απασχολεί τι θα γίνει η Ελλάδα. Σαν φορέας ενός ειδικού πολιτισμού και μιας ένδοξης γλώσσας. Έκλεισα τα εξήντα μου χρόνια και από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου μόνο καταστροφές έχουνε δει τα μάτια μου. Και θαυμαστές αντιδράσεις, που όλες τους πήγαν χαμένες από τα ίδια μας τα χέρια. Δεν ξέρω. Θα ήθελα να κοιμηθώ μια μέρα και να ξυπνήσω σε έναν αιώνα όπου και τα πουλιά ακόμη να κελαηδούν ελληνικά και νικητήρια.
(…) Ψοφάνε όλοι για λιλιά και χειροκροτήματα. Και τότε σε προσκυνούν. Παρηγοριά όμως είναι να σκέφτεσαι ότι υπάρχουν πολλοί συνάδελφοι ακόμη πιο αυστηροί και ολιγαρκείς, που συνεχίζουν απτόητοι τη δουλειά τους μακριά από κάθε θόρυβο. Παρηγοριά είναι και οι εντελώς νέοι, αυτοί που μπαίνουν σήμερα στα Πανεπιστήμια. Έχω κάποια επαφή μαζί τους και μπορώ να πω ότι δεν γελιέμαι. Υπάρχουν ανάμεσά τους μικρές μειοψηφίες που αντιλαμβάνονται εντελώς διαφορετικά τα πράγματα.
(…) Τα προβλήματα που θεωρούμε σημερινά είναι ήδη σχήματα του παρελθόντος. Λοιπόν, η καινούργια γενιά, η νεότατη, δείχνει να το υποψιάζεται και να αντιδρά. Πιστεύω πως αυτή είναι ταγμένη να σπάσει τα δεσμά όλων των ορθοδοξιών και να ξαναδώσει στην ελευθερία το πραγματικό της νόημα.
