Νίκος Κ.: "Η βόμβα στο Σύνταγμα ήταν πολύ επικίνδυνη περίπτωση"
Ο κύριος Νίκος Κ. (το επώνυμό του δεν αναφέρεται για ευνόητους λόγους), υπηρετεί ως Πυροτεχνουργός στη Διεύθυνση Ασφάλειας Αττικής από το 1994. Η συζήτηση μαζί του έγινε σε πολύ άνετο και φιλικό κλίμα, γεγονός που με εξέπληξε ευχάριστα δεδομένης της αγχώδους καθημερινότητας ενός ανθρώπου που ενίοτε έρχεται σε... στενή επαφή με εκρηκτικούς μηχανισμούς. Ο διάλογος μαζί του ήταν χειμαρρώδης.
Η ένταξή του στο Τμήμα Εξουδετέρωσης Εκρηκτικών Μηχανισμών ήταν συμπτωματική, όπως λέει. Ήταν μια ευκαιρία να ασχοληθεί με κάτι εξειδικευμένο, ένα αντικείμενο που όπως παραδέχεται και ο ίδιος «όσο πιο πολύ το γνωρίζεις τόσο σε γοητεύει».
Η εντονότερη εμπειρία του μέχρι σήμερα ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, στους οποίους μπορεί μεν να μην είχαμε δυσμενή περιστατικά, αλλά όπως διαπιστώνει ο ίδιος χαρακτηριστικά: «Αν είσαι προετοιμασμένος για αυτήν την δουλειά, τότε μπορείς να αντιμετωπίσεις σχεδόν τα πάντα. Τον μάστορα τον κάνουν τα εργαλεία, όπως λέει και ο λαός». Για την Ολυμπιάδα, ένα γεγονός που κράτησε περίπου είκοσι μέρες, το τμήμα του προετοιμαζόταν για τέσσερα ολόκληρα χρόνια.
Περιπτώσεις βομβών σε όλη την διάρκεια της καριέρας του είχε πάρα πολλές. Θυμάται χαρακτηριστικά τις βόμβες του Μαχόμενου Αντάρτικου Συναγερμού την περίοδο 1996 με 1997, όταν κάθε βράδυ τον καλούσαν για περιστατικό. Θυμάται την βόμβα στην αντιπροσωπεία της Lancia στην Βουλιαγμένης, μια βόμβα στην Μπότση, αλλά και πολλές περιπτώσεις εκτός Αθηνών, όπως στην Χαλκίδα.
Τον ρώτησα για την διαδικασία που ακολουθείται από την στιγμή που θα υπάρξει απειλή για εκρηκτικό μηχανισμό. Τις κινήσεις του τμήματός του και την μεθοδολογία αντιμετώπισης της απειλής από τον ίδιο και την ομάδα του. «Από την στιγμή που επισημανθεί ένα οποιοδήποτε αντικείμενο ως βόμβα – μια σακούλα, μια τσάντα, ένα κουτί από γλυκά – τότε αμέσως εκκενώνεται η περιοχή και καλούμαστε εμείς. Στήνουμε ένα κέντρο επιχειρήσεων και από εκεί και πέρα ενεργούμε ανάλογα με την περίπτωση. Δεν υπάρχει συνταγή», τονίζει. Πρώτη τους κίνηση είναι να προσπαθήσουν να επέμβουν στο αντικείμενο από απόσταση, χρησιμοποιώντας τηλεχειρισμό. Αυτό είναι συνήθως το ιδανικό.
Η χωροταξική κατάσταση της Αθήνας όμως, δεν επιτρέπει πάντα τέτοιες «πολυτέλειες», όπως λέει. «Φανταστείτε τώρα ένα μικρό ρομπότ από αυτά που χρησιμοποιούμε, να προσπαθήσει να περάσει ανάμεσα σε δύο σταθμευμένα αυτοκίνητα στην Κυψέλη. Μπορεί; Εδώ δεν μπορεί να περάσει ένας άνθρωπος!». Όταν λοιπόν, δεν υπάρχει περιθώριο να σταλεί τηλεκατευθυνόμενο ρομπότ, τότε αναλαμβάνει δράση ο Πυροτεχνουργός. Και τότε αρχίζει η ψυχολογική πίεση...
«Η ψυχολογία του πυροτεχνουργού είναι πάντα ότι πρόκειται να αντιμετωπίσει μια βόμβα. Ανεξαρτήτως του τι πραγματικά είναι το αντικείμενο. Όταν βλέπει όλους τους άλλους γύρω του να κρατάνε απόσταση ασφαλείας και εκείνος είναι μόνος του και καλείται να το προσεγγίσει, τότε καταλαβαίνετε τι μεγάλη πίεση νιώθει. Κάθε βήμα είναι βαρύ, είναι το Πράσινο Μίλι», λέει ο κ. Νίκος και χαμογελάει. Δείχνει να το διασκεδάζει. Εγώ πάλι νιώθω ήδη κάπως περίεργα με το σκηνικό που μου περιγράφει.
Πατέντες για την απενεργοποίηση της βόμβας δεν υπάρχουν. Ξεχάστε τα κίτρινα και τα κόκκινα καλώδια του Χόλυγουντ. Κάθε βόμβα έχει τον δικό της μηχανισμό και σε γενικές γραμμές, η διαδικασία περιλαμβάνει την διάσπαση του αντικείμενου – δηλαδή το άνοιγμά του με βίαιο τρόπο- και την δημιουργία ελεγχόμενης έκρηξης με την βοήθεια ειδικών συστημάτων.
Η χωροταξική κατάσταση της Αθήνας, πάντως, μπορεί και να βοηθήσει σε αρκετές περιπτώσεις, λόγω των τεχνικών εμποδίων. Σε μια ενδεχόμενη έκρηξη, οι άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο όταν δεν παρεμβάνονται εμπόδια. Βέβαια οι ζημιές που προκαλούνται, είναι περισσότερες. «Σε αστικές περιοχές, ο κίνδυνος μεγιστοποιείται όταν δεν υπάρχουν εμπόδια. Για παράδειγμα, μπορεί ένα θραύσμα να ταξιδέψει μέχρι και διακόσια μέτρα», μας λέει. Και η πρόσφατη πραγματικότητα δεν τον διέψευσε.
«Η βόμβα στο Σύνταγμα ήταν πολύ επικίνδυνη περίπτωση. Ήταν θραυσματογόνος βόμβα γιατί μπήκε σε έναν μεταλλικό κάδο. Διαλύθηκε ο κάδος και το κάθε κομμάτι του ταξίδεψε σε μεγάλη απόσταση. Βρήκαμε κομμάτια μέχρι και τη Μητροπόλεως. Ήταν καθαρά θέμα τύχης ότι δεν είχαμε τραυματισμούς», λέει για το πρόσφατο περιστατικό στην πλατεία Συντάγματος.
Αναφερόμενος στα συνεχή απειλητικά τηλεφωνήματα για εκρηκτικούς μηχανισμούς, μίλησε και για μια δεύτερη πρόκληση του Τμήματός του. Αυτήν της σωστής ενημέρωσης των επιχειρήσεων, ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά απειλητικά τηλεφωνήματα, χωρίς κρίσεις πανικού.
«Προσπαθούμε να ενημερώσουμε τις μονάδες που δέχονται συχνά απειλές για βόμβες, ώστε να φτιάξουν ένα σχέδιο ασφαλείας. Είμαστε στην διάθεσή τους για να τους βοηθήσουμε να αντιμετωπίσουν μόνοι τους περιστατικά, χωρίς να προβαίνουν απαραιτήτως σε εκκενώσεις χώρων», λέει σχετικά.
«Σκεφτείτε πως έχετε ένα σούπερ μάρκετ. Τι θα ήταν καλύτερο, να το εκκενώνετε κάθε φορά και να περιμένετε εμάς να έρθουμε να το ελέγξουμε ή να ενημερωθεί σωστά το προσωπικό που γνωρίζει καλύτερα τον χώρο και να το σαρώσει σπιθαμή προς σπιθαμή; Ποιοι το ξέρουν καλύτερα το μαγαζί, εκείνοι ή εμείς;», συμπληρώνει. Η ομάδα του λοιπόν, συν τοις άλλοις, προσπαθεί να βοηθήσει την κοινωνία να φτιάξει δικούς της μηχανισμούς άμυνας, έτσι ώστε εκείνοι να επέμβουν μόνο όταν θα κριθεί απολύτως απαραίτητο.
Ρωτώντας τον σχετικά με τους τραυματισμούς, θυμάται περιπτώσεις όπως αυτή σε εμπορικό κέντρο στο Κολωνάκι το 1995 όπου έσκασε ένας εκρηκτικός μηχανισμός την στιγμή που δύο συνάδελφοί του είχαν τρέξει στον τόπο για να βοηθήσουν τυχόν εγκλωβισμένους. Ένα άλλο περιστατικό που θυμάται είναι εκείνο στο γραφείο της τότε Υπουργού Βάσως Παπανδρέου, όπου την ώρα που γινόταν η εξουδετέρωση τραυματίστηκε ένας συνάδελφός του σοβαρά. Τις περισσότερες φορές μάλιστα, οι βόμβες είναι προγραμματισμένες να σκάνε η μία μετά την άλλη σε κοντινή απόσταση, ώστε να τραυματίσουν τους αστυνομικούς του Τμήματος που σπεύδουν στο σημείο.
Τον ρώτησα για ποιόν λόγο επέλεξε αυτήν την δουλειά. Τι είναι αυτό που τον «τραβάει» στο συγκεκριμένο επάγγελμα, αν τον γοητεύει ο κίνδυνος και ο φόβος. «Αν δεν ήμουν εγώ απέναντί σας, θα ήταν κάποιος άλλος», απαντάει. «Έχουμε συναίσθηση του κινδύνου και είμαστε άνθρωποι που φοβόμαστε. Άνθρωπος που δεν φοβάται δεν μπαίνει στις τάξεις μας», αναφέρει. Εκείνος έμαθε την συγκεκριμένη δουλειά και την κάνει με μεράκι, κάθε φορά που τελειώνει μια αποστολή, φεύγει ικανοποιημένος ότι βοήθησε την κοινωνία: τον περαστικό, τον επαγγελματία, τον εργαζόμενο, τον συνάδελφό του. «Το αποτέλεσμα είναι αυτό που με ξεπληρώνει», λέει. «Η ηθική ικανοποίηση ότι κάνω κάτι που είναι απαραίτητο. Δεν υπάρχει άλλη λύση, πρέπει να πάει ένας Πυροτεχνουργός, πάει και τελείωσε».
Η ένταξή του στο Τμήμα Εξουδετέρωσης Εκρηκτικών Μηχανισμών ήταν συμπτωματική, όπως λέει. Ήταν μια ευκαιρία να ασχοληθεί με κάτι εξειδικευμένο, ένα αντικείμενο που όπως παραδέχεται και ο ίδιος «όσο πιο πολύ το γνωρίζεις τόσο σε γοητεύει».
Η εντονότερη εμπειρία του μέχρι σήμερα ήταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, στους οποίους μπορεί μεν να μην είχαμε δυσμενή περιστατικά, αλλά όπως διαπιστώνει ο ίδιος χαρακτηριστικά: «Αν είσαι προετοιμασμένος για αυτήν την δουλειά, τότε μπορείς να αντιμετωπίσεις σχεδόν τα πάντα. Τον μάστορα τον κάνουν τα εργαλεία, όπως λέει και ο λαός». Για την Ολυμπιάδα, ένα γεγονός που κράτησε περίπου είκοσι μέρες, το τμήμα του προετοιμαζόταν για τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Περιπτώσεις βομβών σε όλη την διάρκεια της καριέρας του είχε πάρα πολλές. Θυμάται χαρακτηριστικά τις βόμβες του Μαχόμενου Αντάρτικου Συναγερμού την περίοδο 1996 με 1997, όταν κάθε βράδυ τον καλούσαν για περιστατικό. Θυμάται την βόμβα στην αντιπροσωπεία της Lancia στην Βουλιαγμένης, μια βόμβα στην Μπότση, αλλά και πολλές περιπτώσεις εκτός Αθηνών, όπως στην Χαλκίδα.
Τον ρώτησα για την διαδικασία που ακολουθείται από την στιγμή που θα υπάρξει απειλή για εκρηκτικό μηχανισμό. Τις κινήσεις του τμήματός του και την μεθοδολογία αντιμετώπισης της απειλής από τον ίδιο και την ομάδα του. «Από την στιγμή που επισημανθεί ένα οποιοδήποτε αντικείμενο ως βόμβα – μια σακούλα, μια τσάντα, ένα κουτί από γλυκά – τότε αμέσως εκκενώνεται η περιοχή και καλούμαστε εμείς. Στήνουμε ένα κέντρο επιχειρήσεων και από εκεί και πέρα ενεργούμε ανάλογα με την περίπτωση. Δεν υπάρχει συνταγή», τονίζει. Πρώτη τους κίνηση είναι να προσπαθήσουν να επέμβουν στο αντικείμενο από απόσταση, χρησιμοποιώντας τηλεχειρισμό. Αυτό είναι συνήθως το ιδανικό.
Η χωροταξική κατάσταση της Αθήνας όμως, δεν επιτρέπει πάντα τέτοιες «πολυτέλειες», όπως λέει. «Φανταστείτε τώρα ένα μικρό ρομπότ από αυτά που χρησιμοποιούμε, να προσπαθήσει να περάσει ανάμεσα σε δύο σταθμευμένα αυτοκίνητα στην Κυψέλη. Μπορεί; Εδώ δεν μπορεί να περάσει ένας άνθρωπος!». Όταν λοιπόν, δεν υπάρχει περιθώριο να σταλεί τηλεκατευθυνόμενο ρομπότ, τότε αναλαμβάνει δράση ο Πυροτεχνουργός. Και τότε αρχίζει η ψυχολογική πίεση...
«Η ψυχολογία του πυροτεχνουργού είναι πάντα ότι πρόκειται να αντιμετωπίσει μια βόμβα. Ανεξαρτήτως του τι πραγματικά είναι το αντικείμενο. Όταν βλέπει όλους τους άλλους γύρω του να κρατάνε απόσταση ασφαλείας και εκείνος είναι μόνος του και καλείται να το προσεγγίσει, τότε καταλαβαίνετε τι μεγάλη πίεση νιώθει. Κάθε βήμα είναι βαρύ, είναι το Πράσινο Μίλι», λέει ο κ. Νίκος και χαμογελάει. Δείχνει να το διασκεδάζει. Εγώ πάλι νιώθω ήδη κάπως περίεργα με το σκηνικό που μου περιγράφει. Πατέντες για την απενεργοποίηση της βόμβας δεν υπάρχουν. Ξεχάστε τα κίτρινα και τα κόκκινα καλώδια του Χόλυγουντ. Κάθε βόμβα έχει τον δικό της μηχανισμό και σε γενικές γραμμές, η διαδικασία περιλαμβάνει την διάσπαση του αντικείμενου – δηλαδή το άνοιγμά του με βίαιο τρόπο- και την δημιουργία ελεγχόμενης έκρηξης με την βοήθεια ειδικών συστημάτων.
Η χωροταξική κατάσταση της Αθήνας, πάντως, μπορεί και να βοηθήσει σε αρκετές περιπτώσεις, λόγω των τεχνικών εμποδίων. Σε μια ενδεχόμενη έκρηξη, οι άνθρωποι κινδυνεύουν περισσότερο όταν δεν παρεμβάνονται εμπόδια. Βέβαια οι ζημιές που προκαλούνται, είναι περισσότερες. «Σε αστικές περιοχές, ο κίνδυνος μεγιστοποιείται όταν δεν υπάρχουν εμπόδια. Για παράδειγμα, μπορεί ένα θραύσμα να ταξιδέψει μέχρι και διακόσια μέτρα», μας λέει. Και η πρόσφατη πραγματικότητα δεν τον διέψευσε.
«Η βόμβα στο Σύνταγμα ήταν πολύ επικίνδυνη περίπτωση. Ήταν θραυσματογόνος βόμβα γιατί μπήκε σε έναν μεταλλικό κάδο. Διαλύθηκε ο κάδος και το κάθε κομμάτι του ταξίδεψε σε μεγάλη απόσταση. Βρήκαμε κομμάτια μέχρι και τη Μητροπόλεως. Ήταν καθαρά θέμα τύχης ότι δεν είχαμε τραυματισμούς», λέει για το πρόσφατο περιστατικό στην πλατεία Συντάγματος.
Αναφερόμενος στα συνεχή απειλητικά τηλεφωνήματα για εκρηκτικούς μηχανισμούς, μίλησε και για μια δεύτερη πρόκληση του Τμήματός του. Αυτήν της σωστής ενημέρωσης των επιχειρήσεων, ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά απειλητικά τηλεφωνήματα, χωρίς κρίσεις πανικού.
«Προσπαθούμε να ενημερώσουμε τις μονάδες που δέχονται συχνά απειλές για βόμβες, ώστε να φτιάξουν ένα σχέδιο ασφαλείας. Είμαστε στην διάθεσή τους για να τους βοηθήσουμε να αντιμετωπίσουν μόνοι τους περιστατικά, χωρίς να προβαίνουν απαραιτήτως σε εκκενώσεις χώρων», λέει σχετικά.
«Σκεφτείτε πως έχετε ένα σούπερ μάρκετ. Τι θα ήταν καλύτερο, να το εκκενώνετε κάθε φορά και να περιμένετε εμάς να έρθουμε να το ελέγξουμε ή να ενημερωθεί σωστά το προσωπικό που γνωρίζει καλύτερα τον χώρο και να το σαρώσει σπιθαμή προς σπιθαμή; Ποιοι το ξέρουν καλύτερα το μαγαζί, εκείνοι ή εμείς;», συμπληρώνει. Η ομάδα του λοιπόν, συν τοις άλλοις, προσπαθεί να βοηθήσει την κοινωνία να φτιάξει δικούς της μηχανισμούς άμυνας, έτσι ώστε εκείνοι να επέμβουν μόνο όταν θα κριθεί απολύτως απαραίτητο.
Ρωτώντας τον σχετικά με τους τραυματισμούς, θυμάται περιπτώσεις όπως αυτή σε εμπορικό κέντρο στο Κολωνάκι το 1995 όπου έσκασε ένας εκρηκτικός μηχανισμός την στιγμή που δύο συνάδελφοί του είχαν τρέξει στον τόπο για να βοηθήσουν τυχόν εγκλωβισμένους. Ένα άλλο περιστατικό που θυμάται είναι εκείνο στο γραφείο της τότε Υπουργού Βάσως Παπανδρέου, όπου την ώρα που γινόταν η εξουδετέρωση τραυματίστηκε ένας συνάδελφός του σοβαρά. Τις περισσότερες φορές μάλιστα, οι βόμβες είναι προγραμματισμένες να σκάνε η μία μετά την άλλη σε κοντινή απόσταση, ώστε να τραυματίσουν τους αστυνομικούς του Τμήματος που σπεύδουν στο σημείο.
Τον ρώτησα για ποιόν λόγο επέλεξε αυτήν την δουλειά. Τι είναι αυτό που τον «τραβάει» στο συγκεκριμένο επάγγελμα, αν τον γοητεύει ο κίνδυνος και ο φόβος. «Αν δεν ήμουν εγώ απέναντί σας, θα ήταν κάποιος άλλος», απαντάει. «Έχουμε συναίσθηση του κινδύνου και είμαστε άνθρωποι που φοβόμαστε. Άνθρωπος που δεν φοβάται δεν μπαίνει στις τάξεις μας», αναφέρει. Εκείνος έμαθε την συγκεκριμένη δουλειά και την κάνει με μεράκι, κάθε φορά που τελειώνει μια αποστολή, φεύγει ικανοποιημένος ότι βοήθησε την κοινωνία: τον περαστικό, τον επαγγελματία, τον εργαζόμενο, τον συνάδελφό του. «Το αποτέλεσμα είναι αυτό που με ξεπληρώνει», λέει. «Η ηθική ικανοποίηση ότι κάνω κάτι που είναι απαραίτητο. Δεν υπάρχει άλλη λύση, πρέπει να πάει ένας Πυροτεχνουργός, πάει και τελείωσε».
