Η απαράμιλλη ελληνική πειθαρχία

«Πειθάρχησαν οι Έλληνες» είναι η εντύπωση που δίνουμε στον κόσμο προς τα έξω, ο οποίος βλέπει αποτελέσματα από την εν Ελλάδι αντιμετώπιση του ιού. Είναι όμως πράγματι έτσι; Και δεν ρωτώ θιγμένος και σκεπτόμενος ότι «του Έλληνος ο τράχηλος ζυγό δεν υποφέρει;». Ρωτώ και ο ίδιος απορώντας για την σοβαρότητα με την οποία φαίνεται να προσεγγίζουμε τα θέματα που σχετίζοντια με την πανδημία,

Πείτε με κακόβουλο, αλλά δεν μου φαίνεται πολύ πιθανό να αποκτήσαμε ως λαός, ως κοινή γνώμη, ως διοικητική δομή- που έλεγε και ο μεγάλος Βύρων- την νοοτροπία του καλού πολίτη εν μία νυκτί. Δεν νομίζω ότι προκρίναμε τον σεβασμό στο σύνολο ή την αλληλεγγύη σε εκείνο τον συνάνθρωπό μας που, αν νοσήσει, κινδυνεύει. Προφανώς ανάμεσά μας θα υπήρχαν και άνθρωποι που σκέφτηκαν ακριβώς έτσι, αλλά θεωρώ ότι αποτελούν οικτρή μειοψηφία.

Οι περισσότεροι δεν ξέρουμε που να πάμε. Με κλειστά τα μαγαζιά διασκέδασης και τους χώρους συναθροίσεων μη προσβάσιμους, η «απαγόρευση» είχε αποτέλεσμα. Υπάρχει δηλαδή ένα σημαντικό μέρος του κόσμου που, ακόμη και αν ήθελε- που θεωρώ ότι θα ήθελε, παρά την κατάσταση- δεν έχει που να πάει, Ίσως και να μην έχει "πως" να πάει, αν δεχτούμε ότι οι έλεγχοι είναι τόσοι ώστε να έχουν αποτρεπτική λειτουργία για την κυκλοφορία.

Ο σημαντικότερος όμως παράγοντας δεν έχει να κάνει με την εξωτερική απαγόρευση, αλλά με την αυτοπειθαρχία που επιδεικνύουν οι συμπολίτες μας. Αυτή η αυτοπειθαρχία προέρχεται στον μεγαλύτερο βαθμό από τον φόβο. Έναν γενικό και πολλές φορές ανεξιχνίαστο φόβο που δεν έχει να κάνει ακριβώς με το ότι «θα κολλήσω» ούτε με το «θα κολλήσω τον διπλανό μου», αλλά με όλο αυτό «που συμβαίνει».

Και, μολονότι εδώ μας έχει βγει σε καλό, δεν μπορώ παρά να αποδώσω τον φόβο αυτόν στον συνδυασμό της κινδυνολατρείας των Μέσων Ενημέρωσης και της ελάχιστης έως μηδαμινής αντίστασης που εμφανίζει στις εισερχόμενες πληροφορίες ο μέσος όρος της ελληνικής κοινής γνώμης. Δεν είναι η πρώτη φορά που το βλέπουμε να συμβαίνει. 

Σε μια κοινωνία ο πλήρης συντονισμός των Μέσων Ενημέρωσης είναι σίγουρα επικίνδυνος, όπως και η έννοια του «κοινού καλού». Ο λόγος είναι ότι και τα δύο αποφασίζονται πάντα από ορισμένες πηγές εξουσίας, όπως είναι το κράτος, και ότι συνήθως αυτό συμβαίνει σε έκτακτες ανάγκες. Τα δημοκρατικά χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας απαιτούν τον έλεγχο όμως- ακόμα πιο πολύ και από την ομόνοια σε καιρούς κρίσης. Γιατί η πολιτεία είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο από «ένα καράβι που πρέπει να βγει από τη φουρτούνα», όπως θα μπορούσε να ισχυριστεί ένας υπεραπλουστευτικός παραλληλισμός.

Το καράβι αν πλέει μετά τη φουρτούνα είσαι εντάξει. Το κράτος, η κοινωνία πρέπει όχι μόνο να πλέουν, αλλά και να λειτουργούν όπως πριν. Και αυτές οι επαναφορές είναι συχνά δύσκολες.