Το παιδί δεν θέλει να φάει: Τι(δεν) πρέπει να κάνετε
Τι μπορείτε να κάνετε όταν το παιδί σας δεν τρώει το φαγητό του και πού μπορεί να οφείλεται αυτή του η άρνηση; Συμβουλές για γονείς σε… απελπισία.
του Νικόλα Γεωργιακώδη
«Κάνε ‘αααααα’ και θα έχει δωράκι μετά!», «Φάε το φαγητό σου αλλιώς θα έχει τιμωρία!», «Μα γιατί δεν τρως καλό μου;».
Πόσες ομηρικές μάχες έχετε δώσει ως γονείς με το παιδί σας για να το καταφέρετε να φάει κάτι που (πιθανώς) δεν του αρέσει; Αποτελεί σύνηθες φαινόμενο για τους περισσότερους γονείς και ιδιαίτερα για τις μητέρες να ταλαιπωρούνται έντονα κατά την διάρκεια αυτής της ψυχοφθόρας διαδικασίας, όπου κάθε μπουκιά έρχεται σαν αποτέλεσμα μιας τεράστιας και επίπονης προσπάθειας.
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, πίσω από τέτοιες αρνήσεις για το φαγητό μπορεί κρύβεται κάτι βαθύτερο από μια απλή δυσαρέσκεια για ένα συγκεκριμένο πιάτο. Για παράδειγμα, η μητέρα μπορεί να γυρίζει σπίτι κουρασμένη από τη δουλειά και να πιέζει το παιδί να φάει γρήγορα ή να θέλει να προλάβει να πάει κάπου και να μεταφέρει όλη την πίεση και το χρονικό άγχος στο παιδί. Όλη αυτή η πίεση μπορεί να «σπρώξει» το παιδί να αντιδράσει θεωρώντας την έννοια του φαγητού ως μια απλή διεκπεραίωση.
Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν όταν το παιδί σας δεν θέλει να φάει το φαγητό του και πώς θα πρέπει να το αντιμετωπίσετε; Πού μπορεί να οφείλεται αυτή του η άρνηση και τι θα πρέπει να αποφύγετε στην αντιμετώπισή του;
Αντιμετωπίστε το ψύχραιμα
Αρχικά, δεν υπάρχει λόγος να το πιέσετε, οποιαδήποτε και αν είναι η αιτία που δεν τρώει, επισημαίνει ο κ. Δημήτρης Κούκης, Παιδοψυχολόγος, ούτε η διαδικασία του φαγητού να λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις. Όσο πιο πολύ δείχνετε σαν γονείς ότι σας απασχολεί και σας αγχώνει αν το παιδί σας δεν φάει πέντε μπουκιές, τόσο περισσότερο το παιδί θα αντιστέκεται από αντίδραση στην δική σας πίεση.
«Η πίεση δεν είναι ποτέ προς όφελος της σχέσης μας με το παιδί ούτε της διαδικασίας του φαγητού. Μάλιστα τα παιδιά, ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία βιώνουν μια τεράστια ανάγκη για ανεξαρτησία και αυτονόμηση. Θέλουν να περνάει πάντα το δικό τους αν αυτό είναι δυνατόν. Επομένως η διαδικασία του φαγητού είναι ένα πεδίο το οποίο το παιδί μπορεί εύκολα να βγει κερδισμένο», επισημαίνει ο κ. Κούκης και προσθέτει: «Το φαγητό και το οικογενειακό τραπέζι αποτελεί ένα καλό πεδίο για να ελέγξει το παιδί το περιβάλλον του, να εκμεταλλευτεί συναισθηματικά τους γονείς του σε περίπτωση δυσκολίας και να κάνει ‘παιχνίδια εξουσίας’ στο ποιος θα επικρατήσει. Τα παιδιά αρέσκονται σε τέτοιες διεργασίες, όπου δοκιμάζουν τις δικές του δυνάμεις και τα όρια, όπως επίσης και των γονιών τους».
Παρόλο που η πίεση μπορεί να έχει ένα άμεσο αποτέλεσμα σύμφωνο με την αρχική επιθυμία σας, μακροπρόθεσμα μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στις διατροφικές συνήθειες του παιδιού σας. «Βλέπουμε αρκετά συχνά και στην κλινική πράξη, κατά την διάρκεια της εφηβείας η πίεση που υπήρχε όλα τα χρόνια για το φαγητό να αποτελεί μία από τις πολλές αιτίες για την εμφάνιση παθολογικών διαταραχών όπως βουλιμία ή ανορεξία», προσθέτει ο ίδιος.
Μαγειρέψτε ένα κοινώς αποδεκτό φαγητό
«Δεν θα πρέπει οι γονείς να μαγειρεύουν κάτι που αρέσει στα παιδιά και εκείνοι να τρώνε κάτι άλλο. Θα πρέπει να μαγειρεύεται ένα φαγητό για όλη την οικογένεια», αναφέρει ο ίδιος φέρνοντας ως παράδειγμα τις φορές όπου οι γιαγιάδες (συνήθως) αναλαμβάνουν πρωτοβουλία να μαγειρέψουν κάτι διαφορετικό που θα αρέσει στο παιδί. Το παιδί θα το εκμεταλλευτεί και θα εμφανιστεί ακόμα πιο αντιδραστικό την επόμενη φορά που θα πρέπει να φάει κάτι που δε του αρέσει.
Μην χρησιμοποιείτε το φαγητό σαν μέσο επιβράβευσης ή τιμωρίας
Είναι ίσως η κλασικότερη αντιμετώπιση στο πρόβλημα: «Αν το φας μετά θα φάμε παγωτό. Αν δεν το φας, δεν θα παίξεις σήμερα». Όμως πόσο σωστή είναι μια τέτοια αντιμετώπιση; Όπως τονίζει ο κ. Κούκης, η νοοτροπία αυτή από τους γονείς είναι λανθασμένη καθώς έτσι βαφτίζεται μοιραία το φαγητό ως κάτι απεχθές και άνοστο.
Παράλληλα όμως, η φιλοσοφία του «δώρου» εξασφαλίζει στο παιδί μια μεγαλύτερη φροντίδα από τους γονείς. Έτσι όταν το παιδί βλέπει τους γονείς να νοιάζονται και να του δίνουν προνόμια κάθε φορά που έχει δυσκολία στο φαγητό, καταλαβαίνει ότι δεν το… συμφέρει την επόμενη φορά να το καταναλώσει αναίμακτα, καθώς θα χάσει τα προνόμια που είχε.
Μικροί και μεγάλοι σεφ
Εφ’ όσον δείτε ότι σας «παίρνει» ο χρόνος και έχετε την διάθεση, μπορείτε να δοκιμάσετε να μαγειρέψετε μαζί με το παιδί σας, έτσι ώστε η όλη διαδικασία να λάβει έναν περισσότερο καθημερινό και λιγότερο ορμητικό χαρακτήρα. «Με αυτόν τον τρόπο, το φαγητό δεν γίνεται το μαρτύριο της ημέρας, αλλά μια ευχάριστη διαδικασία, σαν παιχνίδι. Οι γονείς και ιδιαίτερα η μητέρα, μπορούν να προγραμματίσουν το μαγείρεμα με το παιδί ή τα παιδιά κάποια στιγμή που θα έχουν ελεύθερο χρόνο, για παράδειγμα ένα Σαββατοκύριακο, μαζί με τις υπόλοιπες διαδικασίες του σπιτιού», αναφέρει σχετικά ο κ. Κούκης.
«Κάνε ‘αααααα’ και θα έχει δωράκι μετά!», «Φάε το φαγητό σου αλλιώς θα έχει τιμωρία!», «Μα γιατί δεν τρως καλό μου;».
Πόσες ομηρικές μάχες έχετε δώσει ως γονείς με το παιδί σας για να το καταφέρετε να φάει κάτι που (πιθανώς) δεν του αρέσει; Αποτελεί σύνηθες φαινόμενο για τους περισσότερους γονείς και ιδιαίτερα για τις μητέρες να ταλαιπωρούνται έντονα κατά την διάρκεια αυτής της ψυχοφθόρας διαδικασίας, όπου κάθε μπουκιά έρχεται σαν αποτέλεσμα μιας τεράστιας και επίπονης προσπάθειας.
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, πίσω από τέτοιες αρνήσεις για το φαγητό μπορεί κρύβεται κάτι βαθύτερο από μια απλή δυσαρέσκεια για ένα συγκεκριμένο πιάτο. Για παράδειγμα, η μητέρα μπορεί να γυρίζει σπίτι κουρασμένη από τη δουλειά και να πιέζει το παιδί να φάει γρήγορα ή να θέλει να προλάβει να πάει κάπου και να μεταφέρει όλη την πίεση και το χρονικό άγχος στο παιδί. Όλη αυτή η πίεση μπορεί να «σπρώξει» το παιδί να αντιδράσει θεωρώντας την έννοια του φαγητού ως μια απλή διεκπεραίωση.
Τι μπορείτε να κάνετε λοιπόν όταν το παιδί σας δεν θέλει να φάει το φαγητό του και πώς θα πρέπει να το αντιμετωπίσετε; Πού μπορεί να οφείλεται αυτή του η άρνηση και τι θα πρέπει να αποφύγετε στην αντιμετώπισή του;
Αντιμετωπίστε το ψύχραιμα Αρχικά, δεν υπάρχει λόγος να το πιέσετε, οποιαδήποτε και αν είναι η αιτία που δεν τρώει, επισημαίνει ο κ. Δημήτρης Κούκης, Παιδοψυχολόγος, ούτε η διαδικασία του φαγητού να λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις. Όσο πιο πολύ δείχνετε σαν γονείς ότι σας απασχολεί και σας αγχώνει αν το παιδί σας δεν φάει πέντε μπουκιές, τόσο περισσότερο το παιδί θα αντιστέκεται από αντίδραση στην δική σας πίεση.
«Η πίεση δεν είναι ποτέ προς όφελος της σχέσης μας με το παιδί ούτε της διαδικασίας του φαγητού. Μάλιστα τα παιδιά, ιδιαίτερα στην προσχολική ηλικία βιώνουν μια τεράστια ανάγκη για ανεξαρτησία και αυτονόμηση. Θέλουν να περνάει πάντα το δικό τους αν αυτό είναι δυνατόν. Επομένως η διαδικασία του φαγητού είναι ένα πεδίο το οποίο το παιδί μπορεί εύκολα να βγει κερδισμένο», επισημαίνει ο κ. Κούκης και προσθέτει: «Το φαγητό και το οικογενειακό τραπέζι αποτελεί ένα καλό πεδίο για να ελέγξει το παιδί το περιβάλλον του, να εκμεταλλευτεί συναισθηματικά τους γονείς του σε περίπτωση δυσκολίας και να κάνει ‘παιχνίδια εξουσίας’ στο ποιος θα επικρατήσει. Τα παιδιά αρέσκονται σε τέτοιες διεργασίες, όπου δοκιμάζουν τις δικές του δυνάμεις και τα όρια, όπως επίσης και των γονιών τους».
Παρόλο που η πίεση μπορεί να έχει ένα άμεσο αποτέλεσμα σύμφωνο με την αρχική επιθυμία σας, μακροπρόθεσμα μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στις διατροφικές συνήθειες του παιδιού σας. «Βλέπουμε αρκετά συχνά και στην κλινική πράξη, κατά την διάρκεια της εφηβείας η πίεση που υπήρχε όλα τα χρόνια για το φαγητό να αποτελεί μία από τις πολλές αιτίες για την εμφάνιση παθολογικών διαταραχών όπως βουλιμία ή ανορεξία», προσθέτει ο ίδιος.
Μαγειρέψτε ένα κοινώς αποδεκτό φαγητό
«Δεν θα πρέπει οι γονείς να μαγειρεύουν κάτι που αρέσει στα παιδιά και εκείνοι να τρώνε κάτι άλλο. Θα πρέπει να μαγειρεύεται ένα φαγητό για όλη την οικογένεια», αναφέρει ο ίδιος φέρνοντας ως παράδειγμα τις φορές όπου οι γιαγιάδες (συνήθως) αναλαμβάνουν πρωτοβουλία να μαγειρέψουν κάτι διαφορετικό που θα αρέσει στο παιδί. Το παιδί θα το εκμεταλλευτεί και θα εμφανιστεί ακόμα πιο αντιδραστικό την επόμενη φορά που θα πρέπει να φάει κάτι που δε του αρέσει.
Μην χρησιμοποιείτε το φαγητό σαν μέσο επιβράβευσης ή τιμωρίας Είναι ίσως η κλασικότερη αντιμετώπιση στο πρόβλημα: «Αν το φας μετά θα φάμε παγωτό. Αν δεν το φας, δεν θα παίξεις σήμερα». Όμως πόσο σωστή είναι μια τέτοια αντιμετώπιση; Όπως τονίζει ο κ. Κούκης, η νοοτροπία αυτή από τους γονείς είναι λανθασμένη καθώς έτσι βαφτίζεται μοιραία το φαγητό ως κάτι απεχθές και άνοστο.
Παράλληλα όμως, η φιλοσοφία του «δώρου» εξασφαλίζει στο παιδί μια μεγαλύτερη φροντίδα από τους γονείς. Έτσι όταν το παιδί βλέπει τους γονείς να νοιάζονται και να του δίνουν προνόμια κάθε φορά που έχει δυσκολία στο φαγητό, καταλαβαίνει ότι δεν το… συμφέρει την επόμενη φορά να το καταναλώσει αναίμακτα, καθώς θα χάσει τα προνόμια που είχε.
Μικροί και μεγάλοι σεφ
Εφ’ όσον δείτε ότι σας «παίρνει» ο χρόνος και έχετε την διάθεση, μπορείτε να δοκιμάσετε να μαγειρέψετε μαζί με το παιδί σας, έτσι ώστε η όλη διαδικασία να λάβει έναν περισσότερο καθημερινό και λιγότερο ορμητικό χαρακτήρα. «Με αυτόν τον τρόπο, το φαγητό δεν γίνεται το μαρτύριο της ημέρας, αλλά μια ευχάριστη διαδικασία, σαν παιχνίδι. Οι γονείς και ιδιαίτερα η μητέρα, μπορούν να προγραμματίσουν το μαγείρεμα με το παιδί ή τα παιδιά κάποια στιγμή που θα έχουν ελεύθερο χρόνο, για παράδειγμα ένα Σαββατοκύριακο, μαζί με τις υπόλοιπες διαδικασίες του σπιτιού», αναφέρει σχετικά ο κ. Κούκης.
