Ο Ευγένιος Τριβιζάς μιλά στο in2life

του Γιώργου Κόκουβα

Χιονάνθρωποι, πειρατές, μαύρες γάτες, αόρατα καγκουρό και αρλεκίνοι. Ο μαγικός κόσμος στον οποίο μας μεταφέρει ένας από τους σπουδαιότερους παιδικούς συγγραφείς της χώρας μας είναι μία απόλαυση για μικρούς και μεγάλους, για κάθε παιδική ψυχή. Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου αυτό το Σάββατο, και ποιος θα ήταν ο ιδανικότερος άνθρωπος να μας μιλήσει από τον Ευγένιο Τριβιζά, τον καθηγητή Εγκληματολογίας που έχει ντύσει τα πιο αθώα χρόνια μας με τις πρωτότυπες ιστορίες του;

Ο πολυβραβευμένος δημιουργός μας μιλά για τις μεγαλύτερες χαρές που έχει πάρει από την καριέρα του, για εκείνες τις στιγμές έμπνευσης που ξεπηδά από τα πιο μικρά πράγματα της γκρίζας καθημερινότητας, για την περιοδεία του σε σχολεία της Τουρκίας, όπου αγκαλιάζονται με αγάπη τα βιβλία του και για τις ιστορίες του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν με τις οποίες μεγάλωσε. Ταυτόχρονα, μας στέλνει τον «Ύμνο του Βιβλίου» σε στίχους του ίδιου και μας κάνει να θέλουμε να ξεφυλλίσουμε ξανά και ξανά τα μυθιστορήματα και τα παραμύθια του, που συνοδεύουν με χιούμορ και ποιητικότητα την παιδική ονειροπόλησή μας.

Τι μπορεί να σας εμπνεύσει για να ξεκινήσετε την συγγραφή μιας παιδικής ιστορίας;
Ευγένιος Τριβιζάς: Μια εικόνα, ένα χρώμα, μια λέξη. Η κάθε εικόνα γεννάει ερωτήματα, η κάθε απόχρωση ξυπνάει συναισθήματα, η κάθε λέξη γίνεται κλειδί που ανοίγει την πύλη του κόσμου της φαντασίας. Για παράδειγμα το παράθυρο του γραφείου μου στο συνήθως βροχερό και ομιχλώδες Λονδίνο αντικρίζει ένα βικτωριανό κτίριο με μια σειρά από παράθυρα. Κάθε φορά που σηκώνω τα μάτια μου από το κείμενο που γράφω, αντικρίζω αυτόν τον τοίχο, αυτά τα παράθυρα. Μάλλον ένα πεζό θέαμα. Έχω όμως γράψει δεκάδες ιστορίες με αφορμή αυτά τα παράθυρα.

Ένα από αυτά τα παράθυρα ήταν πάντα κλειστό. Μια μέρα μέσα στο καταχείμωνο, το είδα ανοικτό. Μου φάνηκε ότι η λευκή λεπτή κουρτίνα, έτσι όπως κυμάτιζε στον άνεμο, σα να ήθελε να φύγει, σα να ήθελε να πετάξει. Έτσι εμπνεύστηκα το ποίημα μιας κουρτίνας που ονειρευόταν να γίνει μπαλαρίνα και να χορέψει στου ουρανού τη μέση.

Έχει ηλικία ένας συγγραφέας παιδικών βιβλίων ή ακριβώς αυτή η ενασχόλησή του τον ξανακάνει παιδί;
Ε.Τρ.: ''Όταν η παιδικότητα πεθαίνει, το πτώμα της το αποκαλούμε ‘ενηλικίωση’'' είχε πει ο Aldiss. Η ενηλικίωση όμως δεν είναι απαραίτητο να συνοδεύεται από τον στραγγαλισμό του παιδιού μέσα μας. Μπορούμε κάλλιστα να ενηλικιωνόμαστε χωρίς να χάνουμε τη φρεσκάδα της ματιάς και την ικανότητα για παιχνίδι που είναι η ουσία της παιδικότητας. Ευτυχώς ποτέ δεν είναι αργά να ξαναγινούμε παιδιά.

Είναι πιο απαιτητικό το παιδικό αναγνωστικό κοινό από αυτό των ενηλίκων;
Ε.Τρ.: Απαιτητικοί αναγνώστες υπάρχουν και πρέπει να υπάρχουν σε όλες τις ηλικίες. Το παιδικό βιβλίο όμως είναι το φυτώριο των αναγνωστών του μέλλοντος. Για να αγαπήσει ένα παιδί το διάβασμα, για να μην παρατήσει αδιάβαστο ένα βιβλίο, ο συγγραφέας πρέπει να κερδίσει από την πρώτη σελίδα το ενδιαφέρον του και να το κρατήσει αδιάπτωτο μέχρι την τελευταία, δημιουργώντας μια σαγηνευτική ατμόσφαιρα και προκαλώντας μια σειρά ερωτημάτων. Προτού απαντηθεί το πρώτο, το επόμενο ερώτημα θα πρέπει να έχει ανακύψει. Το μυθιστόρημα μου ''Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΜΑΥΡΗ ΓΑΤΑ'' για παράδειγμα αρχίζει με αυτό τον τρόπο.

Πρώτα εξαφανίστηκε ο Μεταξονούρης. Μετά ο Σαλταπήδας. Μετά εξαφανίστηκαν ο Νιαουρίνος, ο Γκιουζέπε, ο Ραμσής, η Αραπίνα, ο Σαρδανάπαλλος και η Μπιζού. Όλες αυτές οι γάτες δεν είχαν κανένα άλλο κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα εκτός από ένα. Ένα μόνο. Το χρώμα τους. Το μαύρο κατάμαυρο χρώμα τους.

Αμέσως κινείται η περιέργεια του παιδιού να μάθει για ποιο λόγο εξαφανίζονται οι μαύρες γάτες και στη συνεχεία ποιος είναι υπεύθυνος για την εξαφάνιση τους και αν τελικά θα καταφέρει να επιζήσει η τελευταία μαύρη γάτα. Η περιέργεια του παιδιού μπορεί να πυροδοτηθεί ακόμα και από έναν τίτλο. Αυτό το έχω επιχειρήσει μεταξύ άλλων στα βιβλία μου “ΟΙ ΠΕΙΡΑΤΕΣ ΤΗΣ ΚΑΜΙΝΑΔΑΣ” και στους ''ΙΠΠΟΤΕΣ ΤΗΣ ΤΗΓΑΝΙΤΗΣ ΠΑΤΑΤΑΣ”.

Όταν γράφετε, λαμβάνετε υπόψη την πιθανή γνώμη των ενηλίκων ή των γονέων για την ιστορία;
Ε.Τρ.: Προσπαθώ να γραφώ βιβλία τα όποια να απολαμβάνουν σε διαφορετικό βέβαια επίπεδο τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς, οι όποιοι τους τα διαβάζουν. Αν οι γονείς διαβάζουν στο παιδί μια ιστορία που αφήνει τους ίδιους αδιάφορους, το παιδί το διαισθάνεται και αντιδρά ανάλογα. Αν όμως διασκεδάζουν οι ίδιοι με την όλη διαδικασία, τότε είναι πολύ πιο πιθανό να μεταδώσουν στο παιδί την αγάπη για το διάβασμα. Η έννοια της ''συναπόλαυσης'' είναι για μένα καθοριστική. Πολλά βιβλία μου όπως ''ΤΑ 88 ΝΤΟΛΜΑΔΑΚΙΑ" ή ''ΤΑ 33 ΡΟΖ ΡΟΥΜΠΙΝΙΑ'’ είναι γραμμένα ειδικά για να διαβάζονται από γονείς και παιδιά μαζί. Αποτελούνται από μικρές ενότητες τις οποίες συνδυάζοντας τες, μπορεί να συνθέτουν γονείς και παιδιά μαζί, εκατοντάδες διαφορετικές ιστορίες.

Πόση είναι η σημασία της εικονογράφησης σε ένα παιδικό βιβλίο;
Ε.Τρ.: Για τις μικρότερες ηλικίες καθοριστική. Κείμενο και εικόνα πρέπει να αλληλοσυμπληρώνονται και να λειτουργούν αρμονικά. Ο εικονογράφος καλείται να επιτύχει κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Να αναπλάσει το όραμα ενός άλλου, του συγγραφέα. Εύκολα φαντάζεται και περιγράφει κανείς μια σκηνή, δύσκολα όμως οπτικοποιείται αυτή η σκηνή από έναν τρίτο. Οι καλλιτέχνες που εικονογραφούν τα βιβλία μου έχουν κληθεί να ζωγραφίσουν μεταξύ άλλων ένα αόρατο πράσινο καγκουρό, μια κότα με κοτιγιόν τη στιγμή που μεταμορφώνεται σε δράκο και μια λαίμαργη φάλαινα, η οποία έχει καταπιεί έξι αεροπλανοφόρα που το καθένα τους έχει μέσα δώδεκα αεροπλάνα και κάθε αεροπλάνο έχει μέσα δύο πιλότους, εννιά αεροσυνοδούς, εφτά γιαπωνέζες και έξι Ινδούς φακίρηδες. Είχα όμως την τύχη να συνεργαστώ με εξαιρετικούς καλλιτέχνες που δεν τους πτόησαν αυτές οι δυσκολίες. Αντίθετα, τις θεώρησαν πρόκληση.

Με ποια παιδικά βιβλία μεγαλώσατε εσείς ο ίδιος;
Ε.Τρ.: Με τα παραμύθια του Άντερσεν και του Όσκαρ Oυάιλντ. Με είχε μαγέψει «Η ΑΛΙΚΗ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ» του Λ. Κάρολ. Τα βιβλία αυτά προκάλεσαν την επιθυμία να εκφραστώ και εγώ μέσα από τη φαντασία , το μύθο και το όνειρο και επηρέασαν το γράψιμο μου.

Ποια είναι η μεγαλύτερη χαρά που έχετε πάρει από την μέχρι τώρα συγγραφική καριέρα σας;
Ε.Τρ.: Ένα ψηφιδωτό από μικρές χαρές που συνθέτουν μια μεγάλη χαρά. Για παράδειγμα, η δημοσίευση των «ΠΕΙΡΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΑΜΙΝΑΔΑΣ» , του πρώτου μου μυθιστορήματος σε συνέχειες στο παιδικό περιοδικό ''Η ΔΙΑΠΛΑΣΙΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΩΝ'', η πρώτη επιστολή που πηρά από παιδί, το ανέβασμα από σκηνής του ''ΟΝΕΙΡΟΥ ΤΟΥ ΣΚΙΑΧΤΡΟΥ'', του πρώτου μου θεατρικού έργου. Το πρώτο μου διεθνές βραβείο στην Αριζόνα. Η μετάφραση του πρώτου μου βιβλίου στην κινεζική, εβραϊκή και ρωσική γλώσσα. Και πριν μερικές ημέρες η περιοδεία μου σε σχολεία της Τουρκίας με αφορμή τα πέντε πρώτα βιβλία μου που κυκλοφόρησαν σε αυτή τη χώρα. Ο ανυπόκριτος ενθουσιασμός μαθητών και δάσκαλων ήταν μια συγκινητική έκπληξη. Το ότι τόσα πολλά παιδιά σε τουρκικά σχολεία θα μεγαλώνουν με ελληνικά βιβλία και με θετικά για την Ελλάδα αισθήματα είναι μια εξέλιξη που με γεμίζει με χαρά και αισιοδοξία.

*Ο κ. Τριβιζάς μας στέλνει τον Ύμνο του Βιβλίου, τον οποίο και αφιερώνουμε σε όλους τους μικρούς μας φίλους και αναγνώστες, οι οποίοι έχουν στην αυριανή γιορτή την τιμητική τους.

«Ο Ύμνος του Βιβλίου» σε στίχους Ευγένιου Τριβιζά
Πες μου κάτι, τι αξίζει πιο πολύ από φλουριά;
Πες μου κάτι, τι χαρίζει γέλιο, κέφι και χαρά;

Έλα, πες μου τι γεμίζει παρηγόρια την καρδιά;
Έλα, πες μου, τι σκορπίζει την πιο μαύρη συννεφιά;

Έλα, πες μου, τι ‘ναι εκείνο που με κάνει και δακρύζω,
Που με κάνει να γελάω, που με κάνει να ελπίζω;

Έλα, πες μου, τι ‘ναι εκείνο που με κάνει να γιορτάζω,
Που με κάνει να πετάω, στα ουράνια να καλπάζω;

Ένα βιβλίο! Ένα βιβλίο!
Ένα βιβλίο που μαγεύει, όνειρα στο νου φυτεύει
Και στο ταξίδι της ζωής, πιστά μας συντροφεύει!

Γι’ αυτό βιβλίο μου πιστό, λατρεμένο μου βιβλίο,
Έλα πάρε τ’ ακριβό, της καρδιάς μου το βραβείο!

Στο photo gallery του δημοσιεύματος μπορείτε να δείτε φωτογραφίες από την περιοδεία του Ευγένιου Τριβιζά στην Τουρκία, καθώς και εξώφυλλα από αγαπημένα βιβλία που έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες του κόσμου.