Τι θα γίνω όταν μεγαλώσω;

του Γιώργου Κόκουβα

Στα έξι μας, θα ορκιζόμασταν πως θέλουμε την πιο φαντασμαγορική δουλειά του κόσμου. Ο αστροναύτης για τα αγόρια και η τραγουδίστρια για τα κορίτσια είναι από τις κλασικές επιλογές. Δυστυχώς, η NASA δεν έχει ακόμη παράρτημα στην Ελλάδα, και οι πίστες σιγά-σιγά ερημώνουν από πελάτες. Αυτό, όμως είναι κάτι που το αντιλαμβανόμαστε λίγο αργότερα, όταν μπαίνουμε στον κόσμο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και χρειάζεται να διαλέξουμε κατεύθυνση. 

Σε αυτό το σημείο της ζωής κάθε εφήβου αναδιατυπώνεται, πιο επείγον από ποτέ, το κρίσιμο ερώτημα. «Τι θα γίνω όταν μεγαλώσω;». Ή αλλιώς, ποια κατεύθυνση να διαλέξω; Ποιες σχολές να δηλώσω στο μηχανογραφικό; Με ενδιαφέρει πραγματικά; Θα έχει επαγγελματική αποκατάσταση; 

Σε μια περίοδο που τα ενδιαφέροντα των εφήβων μετρούνται κυρίως σε likes και η εργασιακή αποκατάσταση είναι από μόνη της έννοια-ανέκδοτο, ίσως η ερώτηση «τι θέλω να κάνω στην ζωή μου» να είναι πιο δύσκολη από ποτέ για τους νέους που καλούνται να πάρουν αποφάσεις. Ακριβώς γι’ αυτό, γίνεται ακόμη πιο σημαντικός ο ρόλος της συμβουλευτικής Επαγγελματικού Προσανατολισμού. 

Το in2life μιλά με την κ. Όλγα Ζούζουλα, ψυχολόγο –σύμβουλο Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Υπεύθυνη  ΣΕΠ του ΚΕ.ΣΥ.Π. Αγίας Παρασκευής, η οποία μας διαφωτίζει περί του ρόλου των Κέντρων Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού, των γονιών και περί του καίριου ερωτήματος: Ξέρουν οι σημερινοί νέοι τι θέλουν;

*Ξέρω τι θέλω(;)

Πότε ένας νέος «πρέπει» να ξέρει τι θέλει για το επαγγελματικό του μέλλον; «Το εκπαιδευτικό μας σύστημα απαιτεί αρκετά νωρίς από τους μαθητές να  λάβουν αποφάσεις, που θα καθορίσουν την επαγγελματική τους ζωή», μας λέει η κ. Ζούζουλα, τονίζοντας πως ακόμη πιο δύσκολη είναι η απόφαση για τα αγόρια, αφού η διαδικασία ωρίμανσης τους διαρκεί περισσότερο από αυτή των κοριτσιών. 

 «Θα ήταν καλύτερα να αποφάσιζαν στο τέλος του λυκείου που οργανικά και ψυχοσυναισθηματικά θα ήταν πιο ώριμα. Ωστόσο δε θα χρησιμοποιούσα τον όρο "πρέπει". Θεωρώ ότι είναι καλό οι μαθητές  να γνωρίζουν τις κλίσεις τους και τις ικανότητες τους, να έχουν αυτογνωσία, να έχουν αποκτήσει δεξιότητες ζωής και να είναι σε θέση, αρχικά, να επιλέξουν το γνωστικό αντικείμενο που επιθυμούν να σπουδάσουν  τελειώνοντας το Λύκειο, και στη συνέχεια των σπουδών τους να διαμορφώσουν άποψη για το τι θέλουν από το μέλλον τους», προσθέτει η σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού.

Ξέρει, όμως τελικά, τι θέλει η νέα γενιά; Σύμφωνα με την εμπειρία της από το Κέντρο Συμβουλευτικής και Προσανατολισμού, η κ. Ζούζουλα μας απαντά: «Η νέα γενιά επιθυμεί να έχει εργασία και ο κάθε νέος θέλει να μπορεί να κερδίζει τη ζωή του μέσα από την εργασία του. Όμως, παρατηρώντας την ασταθή οικονομική κατάσταση, εκφράζουν αμφιβολία και φόβο, αν μετά τις σπουδές τους θα μπορέσουν να μπουν ενεργά στην αγορά εργασίας και να δουλέψουν πάνω στον τομέα που θα έχουν σπουδάσει».

Πάντα, ωστόσο, τονίζει η σύμβουλος, «η επαγγελματική μας ταυτότητα διαμορφώνεται και διευρύνεται στην πορεία της επαγγελματικής μας ζωής ανάλογα με τις ευκαιρίες που μας προσφέρονται. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δια βίου μάθηση και η δια βίου εκπαίδευση εμπλουτίζει την  επαγγελματική μας ταυτότητα».

*Με ποια κριτήρια επιλέγω… το μέλλον μου;

Να επιλέξω κάτι που νιώθω ότι με ενδιαφέρει ή κάτι με περισσότερες πιθανότητες επαγγελματικής αποκατάστασης; «Οι περισσότεροι μαθητές βρίσκονται μεταξύ αυτών των δύο πόλων», αναφέρει η κ. Ζούζουλα, αναφορικά με τα κριτήρια του προσανατολισμού. «Η επιθυμία τους είναι να τα εξασφαλίσουν και τα δυο, ωστόσο γνωρίζουν πόσο δύσκολο είναι να συμβεί αυτό στην παρούσα κοινωνικοοικονομική συγκυρία», προσθέτει. 

Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένες διαφοροποιήσεις, όπως μας λέει: «Οι μαθητές με υψηλό βαθμό αυτογνωσίας θέτουν ως πρώτο κριτήριο το προσωπικό τους ενδιαφέρον και ακολουθεί η “σίγουρη αποκατάσταση” (και δεδομένου ότι δεν μπορείς να μιλάς για σίγουρη αποκατάσταση με καμία βεβαιότητα), γιατί συνειδητοποιούν ότι, αν κάτι το αγαπάς πολύ, μπορείς να κυνηγήσεις το όνειρό σου και να επιτύχεις, παρά τις δυσκολίες».

Σε γενικές γραμμές, πάντως, η ειδικός προτείνει τα εξής κριτήρια, για την προσέγγιση του ζητήματος από τους νέους: 

α. τις προσωπικές επιθυμίες και προσωπικές δυνατότητες, που σχετίζονται με το βαθμό αυτογνωσίας του κάθε μαθητή/νέου

β. το προσωπικό και επαγγελματικό σύστημα αξιών που θα καθορίσουν τις αποφάσεις των μαθητών/νέων

*Ποιος μπορεί να με βοηθήσει;

Το μάθημα του ΣΕΠ και ο θεσμός των ΚΕΣΥΠ (Κέντρα Συμβουλευτικής και Προσανατολισμου) –εν ολίγοις η Συμβουλευτική Επαγγελματικού Προσανατολισμού- μπήκαν στην ζωή των νέων Ελλήνων στις αρχές του νέου αιώνα, και αποτελούν υπηρεσίες του Υπ. Παιδείας και υπάγονται στις Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Τι ακριβώς, όμως, προσφέρουν και σε ποιους απευθύνονται;

Ένα ΚΕΣΥΠ βοηθά τον νέο με τους εξής τρόπους, τους οποίους μας παραθέτει η κ. Ζούζουλα, υπεύθυνη ΣΕΠ του Κέντρου της Αγίας Παρασκευής:  «Παρέχει πληροφόρηση για το εξεταστικό σύστημα, για τις σχολές, την αγορά εργασίας και γενικότερα τις δυνατότητες  των μαθητών/νέων μετά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (σ.σ. ως 25 ετών). Παρέχει τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού. Τέλος, παρέχει ατομική συμβουλευτική».

Πιο συγκεκριμένα, προσφέρει:
-συμβουλευτική στήριξη (ατομικά και ομαδικά) σε μαθητές και νέους, για να μπορέσουν να διερευνήσουν τις επιθυμίες, τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητές τους, ώστε να κάνουν τις καλύτερες, γι’ αυτούς, επιλογές για τις σπουδές και το επάγγελμά τους 
-πληροφόρηση σε μαθητές και νέους σχετικά με τις σπουδές, τα επαγγέλματα και την αγορά εργασίας
-επιστημονική και συμβουλευτική στήριξη των καθηγητών που εφαρμόζουν τον Σχολικό Επαγγελματικό Προσανατολισμό στις σχολικές μονάδες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
-ενημέρωση γονέων για θέματα σπουδών,κατάρτισης και αγοράς εργασίας

Όσοι δεν γνωρίζατε την ύπαρξή τους και δεν τα έχετε επισκεφθεί, μπορείτε να επωφεληθείτε (εσείς ή τα παιδιά σας) από τις υπηρεσίες τους, εντοπίζοντας το αρμόδιο Κέντρο της περιοχής σας από τον κατάλογο των ΚΕΣΥΠ που θα βρείτε εδώ. 

Όσο για το ποιοι μπορούν να απευθύνονται σε αυτά; Όλοι οι μαθητές, οι υποψήφιοι για τα ΑΕΙ, ΤΕΙ, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), αλλά και για κάθε άλλη σχολή κατάρτισης και επιμόρφωσης, οι γονείς, οι καθηγητές που εφαρμόζουν τον ΣΕΠ στα σχολεία τους, και κάθε νέος και νέα μέχρι 26 ετών.

*Ο ρόλος των γονιών

Οι παλιότεροι από εμάς (και όχι μόνο), θα θυμούνται την τακτική των γονιών τους να επιβάλλουν συγκεκριμένο επάγγελμα στο παιδί τους, είτε «επειδή αυτοί ξέρουν», είτε επειδή έχουν «έτοιμη στρωμένη επιχείρηση». Συνεχίζει να υπάρχει αυτή η παράδοση;

Οι περισσότεροι εκ των σύγχρονων γονιών δεν είναι έτσι: «Οι γονείς, επιθυμώντας να βοηθήσουν τα παιδιά τους, απευθύνονται στα κέντρα επαγγελματικού προσανατολισμού  και ζητούν τη βοήθεια των συμβούλων σταδιοδρομίας. Αρκετοί από τους γονείς αναζητούν πληροφορίες και μόνοι τους από το διαδίκτυο. Οι περισσότεροι συνεργάζονται με τα παιδιά τους και τους συμβούλους κατά τη διάρκεια της  διαδικασίας και στηρίζουν τις επιλογές των παιδιών τους», λέει η κ. Ζούζουλα.

Η “επιβολή” δείχνει να έχει μειωθεί, όπως μας αναφέρει, λόγω  της ρευστότητας και της ασάφειας ως προς την επαγγελματική αποκατάσταση  στην αγορά εργασίας. «Ισχύει στις περιπτώσεις επαγγελμάτων που ο γονέας ασκεί ένα επάγγελμα το οποίο θα μπορούσε να εξασφαλίσει επαγγελματική αποκατάσταση στο μέλλον  για το παιδί του», καταλήγει.

*Περισσότερη βοήθεια

Στην ιστοσελίδα του ΕΚΕΠ εντοπίσαμε την online εκδοχή μιας χρησιμότατης έκδοσης με τον τίτλο «Καριεροσκόπιο». Μπορείτε να την κατεβάσετε και να την διαβάσετε –θα την βρείτε πάνω δεξιά, στην στήλη «Σχετικά Documents», ώστε να ενημερωθείτε για το πώς θα προσεγγίσετε το «επαγγελματικό σας προφίλ», πώς θα κατηγοριοποιήσετε τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντα και πώς θα χρησιμοποιήσετε τα τεστ και την βοήθεια των Συμβούλων ΣΕΠ. 

Επιπλέον, στην ιστοσελίδα του ΕΚΕΠ και στα blogs των κατά τόπους ΚΕΣΥΠ, μπορείτε να αντλήσετε επιπλέον υλικό για σκέψη και… προσανατολισμό.