WikiLeaks: Τα μυστικά, οι αποκαλύψεις και ο κ.Assange

του Γιώργου Κόκουβα

Η Μέρκελ είναι «σχετικά αποτελεσματική, αν και αποφεύγει να ρισκάρει». Ο Αχμαντινετζάντ είναι ο σύγχρονος «Χίτλερ». Ο Καρζάι είναι «παρανοϊκός», ενώ ο Πούτιν «το αρσενικό». Αυτά είναι λίγα μόνο αποσπάσματα από το περιεχόμενο απόρρητων τηλεγραφημάτων, τα οποία διέρρευσαν μέσω του WikiLeaks, αφήνοντας την αμερικανική διπλωματία σύξυλη, και τον υπόλοιπο κόσμο να κοιτάζει εμβρόντητος την αξιοπιστία των ΗΠΑ να δέχεται άλλο ένα πλήγμα.

Τίποτα από αυτά δεν θα είχε συμβεί αν δεν υπήρχε στον διαδικτυακό αέρα το site που συνδέθηκε με το όνομα του Julian Assange, ή αλλιώς του «Mr. WikiLeaks». Ας πιάσουμε το «κουβάρι» της διαρροής από την αρχή, αποκωδικοποιώντας το μέσο που δείχνει να μην φοβάται όσους κινούν τα νήματα. Ή καλύτερα, το μέσο που κατέληξε να κινεί τα νήματα.

WikiLeaks: Διαρροές και επιρροές
Τον Δεκέμβριο του 2006 έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του στο διαδίκτυο ένα site με το όνομα που παραπέμπει πολύ στην WikiPedia. Μην γελιέστε, όμως, δεν έχουν καμία απολύτως σχέση –όπως, άλλωστε φρόντισε να διαλαλήσει ο ιδρυτής της γνωστής e-γκυκλοπαίδειας. Μυστήριο καλύπτει τις ιδρυτικές διαδικασίες του WikiLeaks, καθώς φήμες θέλουν την ιδέα να ξεκινά από Κινέζους επιχειρηματίες, με την συμμετοχή εξειδικευμένων ανθρώπων από όλο τον κόσμο.

Τι είναι όμως το WikiLeaks; Πρόκειται για έναν μη κερδοσκοπικό μιντιακό φορέα, που έχει ως μόνο του στόχο να δημοσιοποιεί όσα οι κυβερνήσεις θέλουν να κρύβουν. Κρατώντας την ανωνυμία τους, όσοι έχουν στην κατοχή τους απόρρητο υλικό μπορούν να το μεταβιβάζουν στην ιστοσελίδα του WikiLeaks, από όπου γίνεται προσιτό σε όλο τον κόσμο. Ποιος θα ριψοκινδύνευε το κεφάλι του, όμως, παραδίδοντας σημαντικά κρατικά έγγραφα; Πάρα πολλοί, προφανώς, καθώς μέσα σε τέσσερα χρόνια, έχουν υπάρξει πολλά εκατομμύρια διαρροές και χιλιάδες εγγεγραμμένοι εθελοντές.

Το site χαίρει της εκτίμησης πολλών δημοσιογραφικών οργανισμών, καθώς έλαβε μεταξύ άλλων το New Media Award από τον Economist, το UK Media Award από την Διεθνή Αμνηστία, ενώ οι New York Daily News το κατέταξαν στην κορυφή των site που μπορούν να αλλάξουν την δημοσιογραφία. Η ίδια η διοίκηση του WikiLeaks, διά στόματος του αρχισυντάκτη του, Julian Assange –τον οποίο όλοι πλην του εαυτού του θεωρούν και ιδρυτή του site- έχει δηλώσει: «Μία ομάδα πέντε ατόμων έχει καταφέρει να δημοσιοποιήσει περισσότερα στοιχεία από όλο τον υπόλοιπο παγκόσμιο τύπο μαζί. Είναι ντροπή».

Εντολές δολοφονίας Σομαλών αξιωματούχων, έγγραφα με κώδικες συμπεριφοράς στο Γκουαντάναμο, απόρρητες πληροφορίες της Εκκλησίας της Σαϊεντολογίας, δεκάδες απόρρητες αναφορές των Ηνωμένων Εθνών, αρχεία συναντήσεων της λέσχης Bilderberg, απομαγνητοφωνήσεις τηλεφωνικών συνομιλιών περουβιανών πολιτικών που ενεπλάκησαν σε πετρελαϊκό σκάνδαλο, αποδείξεις για πυρηνικό ατύχημα στο Ιράν, στοιχεία περί τοξικών αποβλήτων στην Αφρική… Ο κατάλογος των δημοσιεύσεων των πρώτων τριών ετών δεν έχει τέλος.

Έχει, όμως, ακόμη πιο καυτή συνέχεια. Το 2010 έμελλε να είναι η χρονιά των αποκαλύψεων για τις ΗΠΑ. Τον Ιούλιο, το WikiLeaks έβγαλε στην φόρα τα «άπλυτα» του αμερικανικού πολέμου στο Αφγανιστάν, ενώ τον περασμένο Οκτώβριο ήρθε η σειρά του πολέμου στο Ιράκ, με ένα «πακέτο» διαρροής 400.000 εγγράφων, υπό τον τίτλο «Iraq War Logs». Ο Μπάρακ Ομπάμα κάλεσε πολλές χώρες να βοηθήσουν στον περιορισμό των μετακινήσεων του Assange, ώστε να εμποδιστεί η δράση του, ενώ το Πεντάγωνο κάνει λόγο για την μεγαλύτερη διαρροή στην ιστορία του. Και κάπως έτσι φθάνουμε στο σήμερα.

Νοέμβριος 2010: Η χαμένη ευγένεια της διπλωματίας
Την περασμένη Κυριακή, το WikiLeaks επεφύλασσε μια πολύ δυσάρεστη έκπληξη στην αμερικανική διπλωματία. Εκατοντάδες χιλιάδες απόρρητα έγγραφα, που «ξεμπροστιάζουν» την ανεπίσημη επικοινωνία διπλωματών και αξιωματούχων των ΗΠΑ, έφεραν σε πολύ δύσκολη θέση ουκ ολίγες πρεσβείες, που είδαν τα φώτα της δημοσιότητας να στρέφονται επάνω τους.

Σύμφωνα με δηλώσεις των υπευθύνων του WikiLeaks, το Πεντάγωνο προσπάθησε να «χακάρει» την ιστοσελίδα τους για να μην δημοσιοποιηθούν τα στοιχεία. Ωστόσο, με μια κίνηση-ματ, τα έγγραφα στάλθηκαν σε πέντε μεγάλους ειδησεογραφικούς οργανισμούς, μέσω των οποίων είδαν τελικά το φως της δημοσιότητας. Η βρετανική «Guardian», οι «New York Times», η γαλλική «Le Monde», το γερμανικό «Der Spiegel» και η ισπανική «El Pais» συμφώνησαν να βγάλουν στο φως τα στοιχεία, χωρίς να αποκαλύψουν ονόματα ιδιωτών που θα κινδύνευαν.

Οι πιο ισχυρές από τις βόμβες μεγατόνων που έσκασαν είναι οι εξής:
- Η Χίλαρι Κλίντον και η αμερικανική κυβέρνηση εμπλέκεται σε κατασκοπεία εις βάρος του ΟΗΕ.
- Αραβικές χώρες πιέζουν τις ΗΠΑ για στρατιωτική επέμβαση στο Ιράν.
- Η Ουάσινγκτον και το Λονδίνο ανησυχούν για την αστάθεια και τις πυρηνικές επιχειρήσεις στο Πακιστάν.
- Μέλος της κινέζικης κυβέρνησης προκάλεσε την λογοκρισία της μηχανής αναζήτησης της Google στην Κίνα, επειδή δεν του άρεσαν τα αποτελέσματα αναζήτησης όταν κάποιος πληκτρολογούσε το όνομα του ίδιου.
- Οι ΗΠΑ θεωρούν πως η Ρωσική κυβέρνηση έχει τόσο στενή σχέση με τα συνδικάτα του εγκλήματος, που πρόκειται για «μαφιόζικο κράτος».
- Η σχέση Μπερλουσκόνι-Πούτιν έχει επίσης μπει στο μικροσκόπιο της αμερικανικής διπλωματίας, ως «σκιώδης και μυστηριώδης».
- Ενδιαφέρον για την Ελλάδα παρουσιάζουν οι πληροφορίες για γαλλο-αμερικανικές συνομιλίες, που κάνουν λόγο για την κυβέρνηση Καραμανλή και για την ανάγκη μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης, που θα ήταν πιο ισχυρός και ευέλικτος εταίρος στις διαπραγματεύσεις για το Σκοπιανό ζήτημα.

Φυσικά, το αποκορύφωμα των αποκαλύψεων αφορά τους χαρακτηρισμούς ηγετών, κάποιοι από τους οποίους αναφέρθηκαν στην αρχή του δημοσιεύματος. Ακολουθούν μερικές ακόμη «ζουμερές» φράσεις που εμπεριέχονταν στα τηλεγραφήματα των Αμερικανών υψηλά ισταμένων προσώπων. «Ο Ρώσος Πρόεδρος Dimitry Medvedev παίζει τον Ρόμπιν στον Μπάτμαν του Πούτιν». Ο Kim Jong-il, δικτάτορας της Βόρειας Κορέας, αποκαλείται «πλαδαρός γέρος με ψυχοσωματικά προβλήματα, λόγω εγκεφαλικού». Ο Νικολά Σαρκοζί είναι ο «αυταρχικός τύπος με την λεπτή πέτσα», ενώ ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι «είναι άβουλος, ματαιόδοξος και αναποτελεσματικός ως σύγχρονος Ευρωπαίος ηγέτης». Ο πρόεδρος της Ζιμπάμπουε είναι σύμφωνα με τους Αμερικανούς διπλωμάτες «ένας τρελός γεροπαράξενος», ενώ ο πρωθυπουργός του Ισραήλ «είναι γοητευτικός και κομψός, αλλά δεν κρατά ποτέ τις υποσχέσεις του».

Αφού όλοι οι παραπάνω πρέσβεις «δεν έχουν μούτρα» να κυκλοφορήσουν στις αντίστοιχες χώρες, οι ΗΠΑ φοβούνται απελάσεις τους από κράτη, για τα οποία διέρρευσαν προσβλητικά σχόλια. Πού θα φτάσει ο σύγχρονος «πόλεμος της πληροφορίας»; Ίσως μόνο ένας να ξέρει…

Ο Mr. WikiLeaks
Εδώ ο Assange, εκεί o Assange, πού είναι ο Assange; Μάλλον κανείς δεν ξέρει, καθώς ο Αυστραλός χάκερ έχει μετατραπεί σε σύγχρονο «νομάδα», για να μπορεί να προηγείται των εξελίξεων και, φυσικά, των πολλών αντιπάλων που έχει αποκτήσει. Ο 40άρης που έχει αποκτήσει την στάμπα του ιδρυτή του WikiLeaks –αλλά προτιμά να αυτοσυστήνεται ως αρχισυντάκτης του site- έχει ήδη στην ζωή του εμπειρίες, που θα ενέπνεαν πολλούς σεναριογράφους του Hollywood.

Σε μικρή ηλικία, όταν η μητέρα του εμπλέκεται σε δικαστική διαμάχη με τον πατριό του για την κηδεμονία του ετεροθαλούς αδελφού του, αναγκάζεται να μείνει κρυμμένος κάπου στην Αυστραλία για πέντε χρόνια. Αλλάζει τριάντα σχολεία και μαθαίνει να ζει σαν νομάς, ενώ μέχρι το 2006 έχει σπουδάσει –χωρίς να διεκδικήσει πτυχίο- μαθηματικά, φυσική, νευρο-επιστήμες και φιλοσοφία(!). Τελικά, τον κερδίζει ο προγραμματισμός software, με τον οποίο καταπιάνεται ως αυτοδίδακτος.

Το 1989, και ενώ το διαστημόπλοιο Atlantis ήταν έτοιμο να εκτοξευθεί, στις οθόνες της NASA εμφανίζεται ένα λεκτικό μήνυμα, που αναγράφει «WANK» - το ακρωνύμιο της ομάδας χάκερ «Worms against nuclear killers». Μεταξύ άλλων, συλλαμβάνεται και ο Assange, που αντιμετωπίζει κατηγορίες για τριάντα ηλεκτρονικές παραβιάσεις. Παραδέχεται τις 24 και αφήνεται ελεύθερος με εγγύηση της τάξης των 1.500 ευρώ. Παράλληλα, έχει παντρευτεί, χωρίσει και εμπλακεί σε δικαστική μάχη κηδεμονίας για τον γιο του. Η γυναίκα του πήρε το παιδί τους και έφυγε μακριά, όταν οι αυστραλιανές αρχές εισέβαλαν στο σπίτι τους, μετά από «παιχνίδια» του χάκερ συζύγου της.

Από εκεί και πέρα ξεκινά το μακρύ και αποκαλυπτικό ταξίδι του WikiLeaks. Ο Assange βαφτίζεται εκπρόσωπος της ιστοσελίδας, αλλά αρνείται να παραστεί σε πρόσωπο με πρόσωπο συνεντεύξεις. Όταν ένας δημοσιογράφος ζήτησε να του μιλήσει εκ του σύνεγγυς, έλαβε την πληρωμένη απάντηση: «Τι θέλεις να δεις; Πώς κουνάω τα φρύδια μου;» Ούτε καν η ηλικία του είναι διασταυρωμένη, καθώς άλλοι λένε πως γεννήθηκε το ’61 και άλλοι το ’63. «Προτιμώ να έχω αυτές τις κουφάλες στην διαδικασία να μαντεύουν», λέει αφοπλιστικά.

Έχοντας ζήσει για… κάποια φεγγάρια σε Αυστραλία, Κένυα, Τανζανία και Σουηδία, ο Assange περιγράφει ως σπίτι του τα αεροδρόμια. Αντιμετωπίζοντας εντάλματα σύλληψης και νομικές κατηγορίες σε πολλές περιοχές, η πιο πρόσφατη ιστορία εντοπίζεται στην Σουηδία. Εκεί, ο Assange κατηγορείται για δύο βιασμούς, για τους οποίους όμως δεν βρέθηκαν επαρκή στοιχεία. Παράλληλα, οι σουηδικές αρχές του αρνούνται την άδεια νόμιμης παραμονής, οπότε προ δύο μηνών ο mr.WikiLeaks, με σύσσωμους τους servers του μετακινείται στην Ελβετία, όπου αναζητά καταφύγιο. Το διεθνές ένταλμα της Interpol, ωστόσο, που εκδόθηκε την Τετάρτη 1/12/2010, δεν του επιτρέπει σκέψεις για μόνιμη κατοικία. Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές καθημερινά, ενώ οι εφέσεις στα δικαστήρια έχουν γίνει καθημερινή ρουτίνα για τον δικηγόρο του, που απ’ ό,τι φαίνεται, πρέπει να… χτυπάει διπλοβάρδιες.

Τι απαντά σε όλους αυτούς που τον κυνηγούν και τον επικρίνουν; «Όταν οι κυβερνήσεις σταματήσουν να βασανίζουν και να σκοτώνουν ανθρώπους και όταν οι εταιρίες σταματήσουν να κάνουν κατάχρηση των νομικών οδών, τότε ίσως θα έρθει η ώρα που θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε αν οι ακτιβιστές της ελευθερίας του λόγου είναι υπόλογοι». Την ίδια ώρα που το ευρύ κοινό ασχολείται με τα επιδραστικά «παιχνιδάκια» ισχυρών τύπων όπως ο Zuckerberg του Facebook, ο Assange αντλεί την δύναμή του από πολύ πιο σοβαρή δραστηριότητα, ανοίγοντας τα μάτια όσων δεν θέλουν να βλέπουν. Το πιστοποιεί άλλωστε η κατάταξή του στους 100 ισχυρότερους ανθρώπους του πλανήτη για το 2010, σύμφωνα με την λίστα των Forbes. Ο mr.WikiLeaks φιγουράρει στην θέση 68.