Χρωματιστές ερμηνείες: Ψυχανάλυση για… αποχρώσεις

του Γιώργου Κόκουβα

Κάθε μέρα βρίσκονται μπροστά μας και τα θεωρούμε δεδομένα. Κάποια στιγμή στο σχολείο μάθαμε για κάποια φάσματα και μήκη κύματος. Στην πραγματικότητα, όμως, η ανάλυση και η επίδραση των χρωμάτων προχωράει πολύ πιο πέρα από την απλή θέαση. Η χρωματολογία έχει εξελιχθεί σε ένα ενδιαφέρον παιχνίδι που παίζει με τα όρια της επιστημονικής παρατήρησης και της πολιτισμικής παράδοσης.

Για του λόγου το αληθές, ιδού τι «κρύβουν» ορισμένα από τα συνηθέστερα χρώματα:

ΜΑΥΡΟ
Το μελανό χρώμα έχει συνδεθεί όσο κανένα με αρνητικές ψυχολογικές προεκτάσεις. Θυμίζει το σκοτάδι, το μυστηριώδες κενό, τον θάνατο. Το μαύρο χρώμα είναι στην ουσία η απουσία απόχρωσης.

Στις δυτικές κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας, το μαύρο έχει συνδεθεί με το πένθος και προκαλεί θλίψη και φόβο. Οι απαισιόδοξες πτυχές της θέασης του συγκεκριμένου χρώματος μπορούν να εντοπιστούν στην ανεξάντλητη λαϊκή σοφία, η οποία έχει καθιερώσει φράσεις όπως: «έχω τις μαύρες μου», «έχει τα μαύρα του τα χάλια», «μαύρη λίστα», «έριξε μαύρη πέτρα», «μαύρη μαγεία».

Ωστόσο, πέρα από αυτές τις εκδοχές, η ψυχολογία μας λέει ότι το μαύρο μπορεί να συμβολίζει την δυναμική πιθανότητα και την εξουσία. Άλλωστε, τα μαύρα ενδύματα θεωρούνται πως προσφέρουν κομψότητα σε όποιον τα φοράει, κάνοντάς τον να δείχνει πιο αδύνατος.

ΛΕΥΚΟ
Ο μεγάλος αντίπαλος του μαύρου, το λευκό χρώμα αποτελεί την άλλη όψη του νομίσματος: Από τη μία παραπέμπει σε αθωότητα, απλότητα, νεανικότητα και χαρά. Η επιλογή κάθε νύφης στην –κατά το κλισέ- «πιο ευτυχισμένη ημέρα της ζωής της» μπορεί να μας πείσει για τα παραπάνω.

Παρ’ όλα αυτά, το κάθε χρώμα έχει τις δικές του ερμηνείες ανάλογα την κουλτούρα στην οποία μελετάται. Έτσι, για τους ανατολικούς πολιτισμούς από την άλλη, το άσπρο είναι το πιο φρικιαστικό, πένθιμο χρώμα. Οι συνειρμοί που μπορούν να γίνουν με την ψυχρότητα του χιονιού ή τον φόβο και το αίσθημα αποστείρωσης που προκαλείται από τις λευκές στολές γιατρών στο ούτως ή άλλως λευκό περιβάλλον ενός νοσοκομείου δείχνουν τον δρόμο για μια εναλλακτική θεώρηση του λευκού. Όσο για τους ψυχολόγους... σηκώνουν λευκή σημαία.

ΜΠΛΕ
Αγαπημένη απόχρωση των χρωματολόγων, το μπλε λέγεται πως είναι το πιο χρήσιμο «εργαλείο» της χρωματοθεραπείας. Αποπνέοντας ηρεμία, γαλήνη, δροσιά, το μπλε συνδέεται με την θάλασσα και τον ουρανό, που απλώνονται απέραντα και αποτελούν πηγή ζωής και έμπνευσης.

Οι ψυχολόγοι λένε πως αν καθίσεις για λίγο σε ένα δωμάτιο βαμμένο μπλε, σε λίγο θα νιώσεις δροσιά και γαλήνια συναισθήματα να σε κατακλύζουν. Αντίθετα, αν βρεθείς σε ένα κόκκινο δωμάτιο, ζέστη και ενέργεια θα είναι το αποτέλεσμα που θα νιώσεις.

ΚΟΚΚΙΝΟ
Μιας και το αναφέραμε, το κόκκινο κερδίζει την θέση του πιο έντονου χρώματος, με τις περισσότερες ψυχολογικές προεκτάσεις και συμβολισμούς σε κάθε κοινωνία.

Το κόκκινο του έρωτα έρχεται πρώτο, με τα κατακόκκινα τριαντάφυλλα και τις καρδούλες που εμφανίζονται παντού στις 14 Φεβρουαρίου να θεσμοθετούν την συγκεκριμένη απόχρωση ως το επίσημο σύμβολο των ερωτευμένων.

«Απαγορεύεται»: Η αμέσως επόμενη συνηθέστερη «στάση» του κόκκινου είναι στα σήματα οδικής κυκλοφορίας, σηματοδοτώντας την έννοια «STOP». Αυτό άλλωστε συμβαίνει κάθε φορά που σταματάμε σε κάποιο φανάρι. Το «κακό» κόκκινο ανθρωπάκι μας διατάζει να σταματήσουμε, ενώ το «καλό» πράσινο μας επιτρέπει να προχωρήσουμε. Η κόκκινη κάρτα, η οποία δείχνει τον δρόμο προς την έξοδο και οι συνειρμοί με το αίμα αποτελούν άλλες δύο αρνητικές ερμηνείες του κόκκινου.

ΠΡΑΣΙΝΟ
Το χρώμα της φύσης, της οικολογίας και της ελπίδας είναι ένα από τα οπτικά ερεθίσματα στα οποία έχει μάθει το μάτι μας, καθώς τα δέντρα μας περιτριγυρίζουν (σχήμα λόγου) από την αρχή της ζωής μας.

Υγεία, τύχη, ανανέωση και γονιμότητα είναι τα μηνύματα που υποσυνείδητα μας περνάει το πράσινο χρώμα. Ορισμένες θρησκείες το ταυτίζουν με τον παράδεισο, ο οποίος αναμένεται να είναι κατάφυτος από πλούσια πράσινη βλάστηση. Άλλοι πολιτισμοί, όμως, κυρίως μεσαιωνικοί, ταύτιζαν το πράσινο με την ένδειξη ζήλειας και την παρουσία του διαβόλου.

Μεγάλη απήχηση έχει τα τελευταία χρόνια η χρήση εκφράσεων όπως "πράσινη ανάπτυξη" και "πράσινα σπίτια", συνδέοντας έτσι το πράσινο με την οικολογική σύνείδηση. Δεν είναι τυχαίες άλλωστε οι ονομασίες ομάδων όπως "Greenpeace" "Οικολόγοι-Πράσινοι" κλπ.

ΚΙΤΡΙΝΟ
Το χρώμα της ζήλειας ή του θυμού για πολλούς, το κίτρινο έχει καταλάβει μία ιδιαίτερη θέση στην χρωματική μας συνείδηση. Θεωρούμε για παράδειγμα κακό σημάδι την προσφορά κίτρινων τριαντάφυλλων και εντοπίζουμε στοιχεία προδοσίας σε μια τέτοια κίνηση.

Η ψυχολογία των χρωμάτων έχει, ωστόσο, αντίθετη άποψη, κατατάσσοντας το κίτρινο στις θετικά φορτισμένες αποχρώσεις. Με την φωτεινότητά του, το κίτρινο πυροδοτεί την διανοητική διαύγεια, εξασφαλίζοντας τις κατάλληλες συνθήκες για την έμπνευση ενός δημιουργού, λένε οι ειδικοί.

Πού θα μου χρησιμεύσουν όλα αυτά;
Παντού. Αυτή είναι πάνω-κάτω η αλήθεια, αφού τα χρώματα είναι γύρω μας συνέχεια και, με την κατάλληλη διαχείριση, μπορούμε να «χτίσουμε» μια χρωματική ατμόσφαιρα, η οποία θα μας βοηθήσει στην δουλειά μας, στην ξεκούραση, στις σχέσεις μας και εν γένει στην διάθεση μας.

Διαβάστε το σχετικό άρθρο του in2life για την επιλογή του χρώματος στο βάψιμο του σπιτιού σας και αλλάξτε την ψυχολογία σας, αλλάζοντας απλά την απόχρωση των τοίχων σας.

«Μεταφράστε» την σκέψη και τις διαθέσεις των γύρω σας, παρατηρώντας τα χρώματα που επιλέγουν για παράδειγμα στην ένδυσή τους ή ακόμα και στα δώρα που σας προσφέρουν. Εφαρμόστε την ίδια πρακτική στον εαυτό σας, κάνοντάς του δώρα, των οποίων η απόχρωση να αντικατοπτρίζει την διάθεση που θα θέλατε να έχετε. Από το wallpaper του υπολογιστή σας ως το χρώμα του στυλό που θα χρησιμοποιήσετε, θυμηθείτε: και το χρώμα έχει ψυχή.