10 πράγματα που (μάλλον) δεν ξέρουμε για τις Ευρωεκλογές

της Έλενας Μπούλια

Ντρέπομαι που το λέω αλλά ειλικρινά μέχρι σήμερα το πρωί δεν είχα ιδέα για το ποιος είναι αυτήν την στιγμή ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Δεν ήμουν σίγουρη για το αν έχει υπάρχει ήδη Έλληνας ευρωβουλευτής από το κόμμα των Οικολόγων Πράσινων και δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί εμείς να πρέπει ψηφίσουμε στις 7 Ιουνίου (και να «χαλάμε» έτσι ένα ωραιότατο τριήμερο) και οι Άγγλοι στις 4 Ιουνίου. Και κατά τα άλλα αρέσκομαι να αυτοαποκαλούμαι Ευρωπαία. Και πολιτικοποιημένη. Και το χειρότερο, σκόπευα να ψηφίσω την Κυριακή για ένα όργανο του οποίου δεν ήμουν και πολύ σίγουρη αν το προεδρεύον κόμμα είναι συντηρητικό, σοσιαλιστικό ή… εξωγήινο.

Υποψιάζομαι πως δεν είμαι η μόνη με τις παραπάνω απορίες. Και φοβάμαι πως δεν είναι πολλοί αυτοί που ψηφίζουν στις ευρωεκλογές (απο)βλέποντας πέρα από τα στενά (και μίζερα) όρια της χώρας μας και του λεγόμενου «δημοψηφίσματος» που θέλουν τα περισσότερα κόμματα να τις μετατρέψουν. Για λόγους, λοιπόν, προσωπικούς αλλά και ελπίζοντας πως αρκετοί από εσάς πραγματικά ενδιαφέρεστε να μάθετε λίγα παραπάνω πράγματα για τις μεγαλύτερες διεθνικές εκλογές παγκοσμίως, συγκέντρωσα 10 βασικές πληροφορίες που αφενός θα άρουν την «ντροπή» της αμάθειας (ή χειρότερα της ημιμάθειας) και αφετέρου θα σας οδηγήσουν στις κάλπες λίγο πιο σίγουρους για αυτό που πάτε να κάνετε (αν, φυσικά, το κάνετε).

1. Οι ευρωεκλογές πραγματοποιούνται κάθε πέντε χρόνια. Φέτος, 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης -με το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής- θα εκλέξουν 736 ευρωβουλευτές, ο οποίοι θα αντιπροσωπεύσουν 375 εκατομμύρια ευρωπαίους πολίτες. Οι Ευρωεκλογές αυτές θα είναι οι μεγαλύτερες διεθνικές εκλογές στην ιστορία.

2. Οι πρώτες ευρωεκλογές πραγματοποιήθηκαν το 1979, ανάμεσα στο Βέλγιο, την Γαλλία, την Γερμανία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία (που ήταν οι πρώτες έξι που ίδρυσαν την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα το 1957), την Δανία, την Ιρλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο (που συμπεριλήφθηκαν στην Κοινότητα το 1973). Μέχρι τότε οι ευρωβουλευτές διορίζονταν από τα εθνικά κοινοβούλια και διέθεταν ταυτόχρονα την ιδιότητα του εθνικού βουλευτή. Για την ιστορία, η Ελλάδα έγινε μέλος της ΕΟΚ το 1981. Ακόμα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εδρεύει στο Στρασβούργο, αλλά έχει τρεις τόπους εργασίας: στις Βρυξέλλες, το Λουξεμβούργο και το Στρασβούργο.

3. Η κατανομή των εδρών στα κράτη-μέλη βασίζεται εν μέρει στην πληθυσμιακή κατάσταση των χωρών. Έτσι, τα μικρότερα σε πληθυσμό κράτη εκπροσωπούνται από λιγότερους ευρωβουλευτές (η Ελλάδα θα εκπροσωπείται από 22 ευρωβουλευτές). Ωστόσο, επειδή η απλή αναλογική δεν είναι το μοναδικό κριτήριο εκλογής, κάποια μικρά κράτη-μέλη εκπροσωπούνται από περισσότερους ευρωβουλευτές από όσους αντιστοιχούν στην πληθυσμιακή τους κατάσταση. Έτσι, π.χ. το Λουξεμβούργο κατέχει έξι θέσεις, ενώ θα έπρεπε να κατέχει μία. Αξίζει να αναφέρουμε ότι οι έδρες στο ευρωκοινοβούλιο κατανέμονται μόνο μεταξύ των συνδυασμών που θα ξεπεράσουν το 3% των εγκύρων ψήφων.

4. Στα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί κανείς να ψηφίσει αν είναι από 18 ετών και πάνω και έχει εγγραφεί στους εκλογικούς καταλόγους της χώρας του. Αλλά στην Αυστρία μπορούν να ψηφίσουν και οι δεκαεξάχρονοι. Ακόμα δικαίωμα ψήφου έχουν και οι φυλακισμένοι, στους οποίους δεν έχουν στερηθεί τα πολιτικά δικαιώματα.

5. Αν μένει κανείς σε κράτος-μέλος διαφορετικό από την χώρα καταγωγής του μπορεί να ψηφίσει είτε τους υποψήφιους της χώρας που μένει ή τους υποψήφιους της χώρας καταγωγής του από εκεί που μένει. (Δείτε τις λίστες των υποψηφίων της Ελλάδας εδώ). Ακόμα, αν και αυτό δεν αφορά τους Έλληνες, υπάρχει η δυνατότητα της ψήφου δια αλληλογραφίας μόνο για πολίτες συγκεκριμένων χωρών που ζουν στο εξωτερικό.

6. Η ημερομηνία των ευρωεκλογών διαφέρει από χώρα σε χώρα. Έτσι: Η Ελλάδα, η Αυστρία, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Δανία, η Εσθονία, η Φιλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, η Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, η Σλοβενία, η Ισπανία και η Σουηδία θα διοργανώσουν τις ευρωεκλογές την Κυριακή, 7 Ιουνίου. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ολλανδία θα ψηφίσουν στις 4 Ιουνίου. Οι ευρωεκλογές θα διεξαχθούν στις 5 Ιουνίου στην Ιρλανδία. Οι Κύπριοι, οι Λετονοί, οι Μαλτέζοι και οι Σλοβάκοι θα προσέλθουν στις κάλπες στις 6 Ιουνίου. Σε ορισμένα κράτη μέλη η ψηφοφορία θα διαρκέσει δύο μέρες: 5 και 6 Ιουνίου για τη Δημοκρατία της Τσεχίας, 6 και 7 Ιουνίου για την Ιταλία. Η κάθε χώρα επιλέγει την ημέρα διεξαγωγής στο εσωτερικό της -αρκεί να είναι μεταξύ 4 και 7 Ιουνίου- σύμφωνα με την ημέρα που παραδοσιακά διεξάγει και τις τοπικές της εκλογές (π.χ. στην Ελλάδα οι εκλογές γίνονται πάντα Κυριακή και στην Μεγάλη Βρετανία πάντα Πέμπτη). Επίσης, η ημέρα των εκλογών -όποια κι αν είναι αυτή- δεν αποτελεί αργία (δηλαδή, στην Μ. Βρετανία που οι εκλογές διεξάγονται Πέμπτη, οι πολίτες φεύγουν για λίγο από την δουλειά τους, πάνε να ψηφίσουν και επιστρέφουν).

7. Οι ευρωβουλευτές δεν μπορούν να είναι παράλληλα μέλη του κοινοβουλίου της χώρας τους ούτε να εργάζονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ως εισαγγελείς, δικαστές, κυβερνητικά στελέχη, κλπ. Μάλιστα πριν αναλάβουν τα καθήκοντά τους ως μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι υποχρεωμένοι να προβούν σε γραπτή δήλωση με την οποία βεβαιώνουν ότι δεν κατέχουν άλλο αξίωμα ασύμβατο με την ιδιότητα του ευρωβουλευτή, καθώς και να υπογράψουν αναλυτική δήλωση που αφορά τα οικονομικά τους. Ακόμα, ενώ μέχρι τώρα οι ευρωβουλευτές λάμβαναν τον ίδιο μισθό που αντιστοιχούσε στο μέλος του εθνικού συμβουλίου του κράτους-μέλους στο οποίο ανήκαν, από τον Ιούνιο του 2009 και μετά, όλοι οι ευρωβουλευτές που θα εκλεγούν θα λαμβάνουν εφεξής τον ίδιο μισθό. Το ποσό του νέου αυτού μισθού ανέρχεται πλέον στα 7.665 ευρώ τον μήνα, ενώ πέραν αυτού τους διατίθεται και ένας μηνιαίος προϋπολογισμός 17.540 ευρώ, για την πρόσληψη γραμματέως και κοινοβουλευτικού βοηθού, ή την ανάθεση μελετών.

8. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εκλέγεται για θητεία δυόμισι χρόνων, δηλαδή για μισή νομοθετική περίοδο, με δυνατότητα ανανέωσης. Αυτός εκπροσωπεί τον Κοινοβούλιο στις εξωτερικές του σχέσεις και στις σχέσεις του με άλλα θεσμικά όργανα, ενώ προεδρεύει στις συνόδους της ολομέλειας, στο Προεδρείο του Κοινοβουλίου (με τους 14 αντιπροσώπους) και στη Διάσκεψη των Προέδρων των πολιτικών ομάδων. Από το 2007 μέχρι σήμερα πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι ο Hans-Gert Pöttering του γερμανικού συντηρητικού κόμματος CDU. Ακόμα, τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανήκουν σε πολιτικές ομάδες, όχι ανά εθνικότητα αλλά με βάση την πολιτική τους τοποθέτηση. Σήμερα υπάρχουν επτά πολιτικές ομάδες, οι οποίες απαρτίζονται από τουλάχιστον 20 μέλη (υπάρχουν ωστόσο και κάποια «μη εγγεγραμμένα μέλη που δεν ανήκουν σε καμία ομάδα). Οι ομάδες αυτές είναι (με σειρά περισσότερων εδρών):
- Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (Χριστιανοδημοκράτες) και των Ευρωπαίων Δημοκρατών (σε αυτήν εντάσσονται τα μέλη της Νέας Δημοκρατίας)
- Σοσιαλιστική Ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (σε αυτήν εντάσσονται τα μέλη του Πα.Σο.Κ).
- Ομάδα της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη.
- Ομάδα Ένωση για την Ευρώπη των Εθνών.
- Ομάδα των Πρασίνων/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία (σε αυτήν -θα- εντάσσονται τα μέλη των Οικολόγων Πράσινων)
- Συνομοσπονδιακή Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/Αριστερά των Πρασίνων των Βορείων Χωρών (σε αυτήν ανήκουν τα μέλη του ΚΚΕ και του Συ.Ριζ.Α.).
- Ομάδα Ανεξαρτησία και Δημοκρατία (σε αυτήν ανήκουν τα μέλη του Λα.Ο.Σ.).

9. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Τύπου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κάποια από τα σημαντικότερα ζητήματα που θα απασχολήσουν τη νέα ευρωβουλή μέσα στην περίοδο 2009 – 2014 είναι τα εξής:
- Οικονομικά και νομισματικά θέματα, με αφορμή και την κρίση των χρηματοπιστωτικών αγορών.
- Απασχόληση και κοινωνική προστασία στην Ευρώπη, με σκοπό την καταπολέμηση των συνεπειών της οικονομικής κρίσης.
- Αλλαγή του κλίματος/ενέργεια, από τις κρισιμότερες προκλήσεις για την ανθρωπότητα.
- Εξωτερικές υποθέσεις, π.χ. σχετικά με την λήξασα συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας με την Ρωσία με σκοπό να αποτραπεί η διακοπή προμήθειας φυσικού αερίου.
- Διεύρυνση, με την Κροατία, την Τουρκία και την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας να είναι οι επίσημες υποψήφιες χώρες για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
- Μετανάστευση και πώς μπορεί να διαχειριστεί από τα κράτη-μέλη.
- Τρομοκρατία/Ασφάλεια, με σκοπό την αναζήτηση νέων μέτρων για την πρόληψη τρομοκρατικών ενεργειών.
- Γεωργία και προετοιμασία της επόμενης μεγάλης μεταρρύθμισης της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής το 2013.
- Η Συνθήκη της Λισαβόνας, αν και όποτε κυρωθεί από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε.

10. Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 7 Ιουνίου 2009, μετά τις 10 μ.μ. (ώρα κεντρικής Ευρώπης – 11 μ.μ. ώρα Ελλάδας), ενώ το νέο Κοινοβούλιο θα ανέλθει σε Σώμα στις 14 Ιουλίου 2009.

Αν, πάλι, συνεχίζετε να αναζητάτε λόγους για να ψηφίσετε αυτήν την Κυριακή, η ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει συγκεντρώσει «10 ισχυρούς λόγους για να ψηφίσεις», τους οποίους μπορείτε να δείτε εδώ, ενώ εδώ θα δείτε όλα τα ελληνικά κόμματα που θα λάβουν μέρος στις φετινές ευρωεκλογές.