Tι θα γίνει με το κόστος της ενέργειας τον χειμώνα;
Η ενεργειακή αγορά στην Ευρώπη, αλλά και τον κόσμο, μοιάζει με rollercoaster, τα φρένα του οποίου δεν λειτουργούν καλά. Και ένας δύσκολος χειμώνας έρχεται.
Μπορεί αυτές τις μέρες να απολαμβάνεις το μπάνιο σου εν μέσω καύσωνα σε μια παραλία, και το κρύο να είναι το τελευταίο που σε απασχολεί.
Μην έχεις όμως αυταπάτες, ο χειμώνας έρχεται που έλεγαν και στο Game of Thrones και σύμφωνα με τους αναλυτές αναμένεται βάναυσος και διχαστικός λόγω μιας ενεργειακής κρίσης που επιδεινώνεται ταχύτατα, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν στραγγαλίζει τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου.
Θα στενάξουμε κι άλλο; Θα πουλήσουμε νεφρά για να πληρώσουμε το ρεύμα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, όσο αισιόδοξος ή απαισιόδοξος και αν είναι. Άλλωστε ένα τέτοιο ερώτημα δεν είναι εύκολο να απαντηθεί, μιας και έχει πολλές μεταβλητές και ερωτήματα που αναζητούν απαντήσεις, οι οποίες όμως δεν είναι ξεκάθαρες.
Θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία; Θα υποχωρήσει το πετρέλαιο και το αέριο από έξω και από μέσα; Τι θα γίνει τελικά με την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής; Θα υπάρξει ξανά μια κάποιου τύπου επιδότηση εγχώρια ή από την ΕΕ;
Συγκρατημένη αισιοδοξία σε δυσοίωνους καιρούς
Στελέχη της αγοράς θεωρούν ότι τα πράγματα θα είναι καλύτερα από την σουρεάλ κατάσταση που βιώσαμε την άνοιξη, μόνο και μόνο επειδή θα έλθει ύφεση, άρα μειωμένη κατανάλωση, άρα πεσμένες τιμές. Όμως κανείς δεν μπορεί να πει οτιδήποτε με σιγουριά.
Στις αγορές πάντως, τα προειδοποιητικά σημάδια αναβοσβήνουν σε κόκκινο χρώμα. Οι τιμές για παράδοση φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα, στα 182 ευρώ/mwh (184 δολάρια/mwh), είναι σχεδόν τόσο υψηλές όσο στις αρχές Μαρτίου, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και επτά φορές το μακροπρόθεσμο επίπεδο τους.
Οι κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη προετοιμάζουν ήδη πακέτα ενισχύσεων για τις επιχειρήσεις, ενώ ορισμένοι επενδυτές έχουν ξεκινήσει να… στοιχηματίζουν για το ποιες βιομηχανικές εταιρείες θα καταρρεύσουν αργότερα στο έτος, αν γίνει υποχρεωτικό το «ψαλίδι» στην κατανάλωση ενέργειας.
Σε πρόσφατο άρθρο του Economist, αναφέρεται πως οι καταναλωτές που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο απευθείας για θέρμανση και μαγείρεμα, καθώς και έμμεσα ως ηλεκτρική ενέργεια, «δεν έχουν ιδέα για το τι πρόκειται να συμβεί», καθώς προς το παρόν προστατεύονται από ανώτατα όρια τιμών, επιδοτήσεις και μακροπρόθεσμα συμβόλαια.
Ο τυπικός Γερμανός πληρώνει τουλάχιστον 70% λιγότερο από την τιμή της αγοράς για το φυσικό αέριο. Βιομηχανικοί χρήστες, όπως χημικά προϊόντα και βιομηχανίες γυαλιού, αντιμετωπίζουν προβλήματα, καθώς και ένας ευρύς κατάλογος επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων πολλών Γερμανών κολοσσών.
Σε ολόκληρη την ευρωζώνη, η διακοπή των ροών ρωσικού φυσικού αερίου θα μπορούσε να μειώσει την ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά 3,4 ποσοστιαίες μονάδες και να αυξήσει τον πληθωρισμό κατά 2,7 ποσοστιαίες μονάδες, σύμφωνα με μια τράπεζα της UBS.
Και μπορεί να νομίζουμε, συνεχίζει το άρθρο, ότι μια ύφεση και ο πληθωρισμός θα είναι ανεκτά - σε τελική ανάλυση, το 2020 το ΑΕΠ της Ευρώπης που χτυπήθηκε από τον Covid μειώθηκε κατά 6%, όμως η ενεργειακή απειλή είναι πιο ύπουλη.
Οι ελλείψεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν συμπεριφορά «ζητιάνου-γείτονα», καθώς τα κράτη συσσωρεύουν αέριο, εμποδίζοντάς το να ρέει στην επόμενη χώρα. Η Βρετανία έχει ήδη προβεί σε απειλές. Τα κενά στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου σε διάφορες χώρες της ΕΕ υποδηλώνουν ότι οι επιχειρήσεις φοβούνται μια κατάρρευση της ενιαίας αγοράς, ενώ τα χρέη των κυβερνήσεων είναι υψηλότερα από ποτέ.
Ένα πιθανό στασιμοπληθωριστικό σοκ θα μπορούσε να εγείρει φόβους για χρεοκοπίες ή ακόμη και για ιταλική κρίση χρέους που θα απειλούσε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Μια λαϊκή αντίδραση για τις τιμές της ενέργειας θα μπορούσε επίσης να διαβρώσει τη λαϊκή υποστήριξη σε ολόκληρη την ήπειρο για το να αντισταθεί στον Πούτιν.
Τι γίνεται στο Ελλάντα;
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Euro2day, εφόσον επιβεβαιωθούν οι υπάρχουσες πληροφορίες από την αγορά, οι προμηθευτές αναμένεται να προσδιορίσουν τιμές προμήθειας που θα κυμαίνονται από 0,46 έως 0,50 ευρώ την κιλοβατώρα, ενσωματώνοντας στην ονομαστική χρέωση και τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής.
Αυτό σημαίνει ότι για να επιτευχθεί ο διακηρυγμένος στόχος της κυβέρνησης, να απορροφηθεί δηλαδή το 85% των αυξήσεων μετά την αναστολή της Ρήτρας Αναπροσαρμογής, εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί το ποσό του 1-1,5 δισ. ευρώ σε μηνιαία βάση για τις επιδοτήσεις. Ποσό που δεν καλύπτεται επ’ ουδενί, όπως επισημαίνουν καλά ενημερωμένες πηγές, από τα έσοδα του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, συνεπώς, θα πρέπει να αναζητηθούν επιπλέον κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Οι τιμές προμήθειας θα αλλάζουν κάθε μήνα από τους προμηθευτές, αρχής γενομένης από τον επόμενο μήνα. Θα βασίζονται στη χονδρεμπορική τιμή ηλεκτρισμού στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, για την οποία θα γίνεται πρόβλεψη δύο μήνες πριν, στη διακύμανση της τιμής του φυσικού αερίου στο TTF, αλλά και στην αβεβαιότητα που συνεπάγονται για την αγορά οι ανεξέλεγκτες κινήσεις Πούτιν (βλέπε κλείσιμο Nord Stream 1 για «επισκευές).
Οι αυξημένες επιδοτήσεις που επιδιώκει να δώσει η κυβέρνηση, αξιοποιώντας και τα έσοδα από την επιβολή πλαφόν ανά τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής, αποσκοπούν στη διατήρηση της τιμής προμήθειας στα 0,15 έως 0,17 ευρώ την κιλοβατώρα.
Για να το πετύχει αυτό διέθεσε για τον Ιούλιο το ποσό των 722 εκατ. ευρώ. Τον Αύγουστο, με την τιμή προμήθειας, εφόσον διαμορφωθεί στο 0,50 ευρώ την κιλοβατώρα, η μπάνκα των επιδοτήσεων θα απαιτήσει πολύ μεγαλύτερα ποσά, που θα υπερβούν σημαντικά, όπως λένε παράγοντες της αγοράς, το 1 δισ. ευρώ.
Ερώτημα παραμένει τι θα συμβεί στη συνέχεια. Θα «ξαναχρειαστεί» συντήρηση ο αγωγός ή θα υπάρξει ομαλή, έκτοτε, προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου;
Σε κάθε περίπτωση, το στοίχημα για την Ευρώπη, δεν είναι μόνο να τη βγάλει καθαρή τους επόμενους μήνες. Αναλυτές θεωρούν πως η Ευρώπη οφείλει να απελευθερωθεί μια για πάντα από τον ρωσικό ενεργειακό εκφοβισμό και να δημιουργήσει έναν συνεκτικό μηχανισμό ενεργειακής ασφάλειας σε όλη την ήπειρο που θα βοηθήσει στην επιτάχυνση της στροφής προς καθαρότερη ενέργεια.
Όπως και να’χει, αν διαβάζεις αυτό το κείμενο στο δωμάτιο σου στην Αμοργό με ανοιχτό κλιματισμό, ρίχ’το ένα «τσικ», δεν κάνει κακό.
Μην έχεις όμως αυταπάτες, ο χειμώνας έρχεται που έλεγαν και στο Game of Thrones και σύμφωνα με τους αναλυτές αναμένεται βάναυσος και διχαστικός λόγω μιας ενεργειακής κρίσης που επιδεινώνεται ταχύτατα, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν στραγγαλίζει τις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου.
Θα στενάξουμε κι άλλο; Θα πουλήσουμε νεφρά για να πληρώσουμε το ρεύμα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά, όσο αισιόδοξος ή απαισιόδοξος και αν είναι. Άλλωστε ένα τέτοιο ερώτημα δεν είναι εύκολο να απαντηθεί, μιας και έχει πολλές μεταβλητές και ερωτήματα που αναζητούν απαντήσεις, οι οποίες όμως δεν είναι ξεκάθαρες.
Θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία; Θα υποχωρήσει το πετρέλαιο και το αέριο από έξω και από μέσα; Τι θα γίνει τελικά με την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής; Θα υπάρξει ξανά μια κάποιου τύπου επιδότηση εγχώρια ή από την ΕΕ;
Συγκρατημένη αισιοδοξία σε δυσοίωνους καιρούς
Στελέχη της αγοράς θεωρούν ότι τα πράγματα θα είναι καλύτερα από την σουρεάλ κατάσταση που βιώσαμε την άνοιξη, μόνο και μόνο επειδή θα έλθει ύφεση, άρα μειωμένη κατανάλωση, άρα πεσμένες τιμές. Όμως κανείς δεν μπορεί να πει οτιδήποτε με σιγουριά.
Στις αγορές πάντως, τα προειδοποιητικά σημάδια αναβοσβήνουν σε κόκκινο χρώμα. Οι τιμές για παράδοση φυσικού αερίου αυτόν τον χειμώνα, στα 182 ευρώ/mwh (184 δολάρια/mwh), είναι σχεδόν τόσο υψηλές όσο στις αρχές Μαρτίου, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και επτά φορές το μακροπρόθεσμο επίπεδο τους.
Οι κυβερνήσεις ανά την Ευρώπη προετοιμάζουν ήδη πακέτα ενισχύσεων για τις επιχειρήσεις, ενώ ορισμένοι επενδυτές έχουν ξεκινήσει να… στοιχηματίζουν για το ποιες βιομηχανικές εταιρείες θα καταρρεύσουν αργότερα στο έτος, αν γίνει υποχρεωτικό το «ψαλίδι» στην κατανάλωση ενέργειας.
Σε πρόσφατο άρθρο του Economist, αναφέρεται πως οι καταναλωτές που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο απευθείας για θέρμανση και μαγείρεμα, καθώς και έμμεσα ως ηλεκτρική ενέργεια, «δεν έχουν ιδέα για το τι πρόκειται να συμβεί», καθώς προς το παρόν προστατεύονται από ανώτατα όρια τιμών, επιδοτήσεις και μακροπρόθεσμα συμβόλαια.
Ο τυπικός Γερμανός πληρώνει τουλάχιστον 70% λιγότερο από την τιμή της αγοράς για το φυσικό αέριο. Βιομηχανικοί χρήστες, όπως χημικά προϊόντα και βιομηχανίες γυαλιού, αντιμετωπίζουν προβλήματα, καθώς και ένας ευρύς κατάλογος επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων πολλών Γερμανών κολοσσών.
Σε ολόκληρη την ευρωζώνη, η διακοπή των ροών ρωσικού φυσικού αερίου θα μπορούσε να μειώσει την ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά 3,4 ποσοστιαίες μονάδες και να αυξήσει τον πληθωρισμό κατά 2,7 ποσοστιαίες μονάδες, σύμφωνα με μια τράπεζα της UBS.
Και μπορεί να νομίζουμε, συνεχίζει το άρθρο, ότι μια ύφεση και ο πληθωρισμός θα είναι ανεκτά - σε τελική ανάλυση, το 2020 το ΑΕΠ της Ευρώπης που χτυπήθηκε από τον Covid μειώθηκε κατά 6%, όμως η ενεργειακή απειλή είναι πιο ύπουλη.
Οι ελλείψεις θα μπορούσαν να προκαλέσουν συμπεριφορά «ζητιάνου-γείτονα», καθώς τα κράτη συσσωρεύουν αέριο, εμποδίζοντάς το να ρέει στην επόμενη χώρα. Η Βρετανία έχει ήδη προβεί σε απειλές. Τα κενά στη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου σε διάφορες χώρες της ΕΕ υποδηλώνουν ότι οι επιχειρήσεις φοβούνται μια κατάρρευση της ενιαίας αγοράς, ενώ τα χρέη των κυβερνήσεων είναι υψηλότερα από ποτέ.
Ένα πιθανό στασιμοπληθωριστικό σοκ θα μπορούσε να εγείρει φόβους για χρεοκοπίες ή ακόμη και για ιταλική κρίση χρέους που θα απειλούσε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Μια λαϊκή αντίδραση για τις τιμές της ενέργειας θα μπορούσε επίσης να διαβρώσει τη λαϊκή υποστήριξη σε ολόκληρη την ήπειρο για το να αντισταθεί στον Πούτιν.
Τι γίνεται στο Ελλάντα;
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Euro2day, εφόσον επιβεβαιωθούν οι υπάρχουσες πληροφορίες από την αγορά, οι προμηθευτές αναμένεται να προσδιορίσουν τιμές προμήθειας που θα κυμαίνονται από 0,46 έως 0,50 ευρώ την κιλοβατώρα, ενσωματώνοντας στην ονομαστική χρέωση και τη Ρήτρα Αναπροσαρμογής.
Αυτό σημαίνει ότι για να επιτευχθεί ο διακηρυγμένος στόχος της κυβέρνησης, να απορροφηθεί δηλαδή το 85% των αυξήσεων μετά την αναστολή της Ρήτρας Αναπροσαρμογής, εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί το ποσό του 1-1,5 δισ. ευρώ σε μηνιαία βάση για τις επιδοτήσεις. Ποσό που δεν καλύπτεται επ’ ουδενί, όπως επισημαίνουν καλά ενημερωμένες πηγές, από τα έσοδα του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης, συνεπώς, θα πρέπει να αναζητηθούν επιπλέον κονδύλια από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Οι τιμές προμήθειας θα αλλάζουν κάθε μήνα από τους προμηθευτές, αρχής γενομένης από τον επόμενο μήνα. Θα βασίζονται στη χονδρεμπορική τιμή ηλεκτρισμού στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, για την οποία θα γίνεται πρόβλεψη δύο μήνες πριν, στη διακύμανση της τιμής του φυσικού αερίου στο TTF, αλλά και στην αβεβαιότητα που συνεπάγονται για την αγορά οι ανεξέλεγκτες κινήσεις Πούτιν (βλέπε κλείσιμο Nord Stream 1 για «επισκευές).
Οι αυξημένες επιδοτήσεις που επιδιώκει να δώσει η κυβέρνηση, αξιοποιώντας και τα έσοδα από την επιβολή πλαφόν ανά τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής, αποσκοπούν στη διατήρηση της τιμής προμήθειας στα 0,15 έως 0,17 ευρώ την κιλοβατώρα.
Για να το πετύχει αυτό διέθεσε για τον Ιούλιο το ποσό των 722 εκατ. ευρώ. Τον Αύγουστο, με την τιμή προμήθειας, εφόσον διαμορφωθεί στο 0,50 ευρώ την κιλοβατώρα, η μπάνκα των επιδοτήσεων θα απαιτήσει πολύ μεγαλύτερα ποσά, που θα υπερβούν σημαντικά, όπως λένε παράγοντες της αγοράς, το 1 δισ. ευρώ.
Ερώτημα παραμένει τι θα συμβεί στη συνέχεια. Θα «ξαναχρειαστεί» συντήρηση ο αγωγός ή θα υπάρξει ομαλή, έκτοτε, προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου;
Σε κάθε περίπτωση, το στοίχημα για την Ευρώπη, δεν είναι μόνο να τη βγάλει καθαρή τους επόμενους μήνες. Αναλυτές θεωρούν πως η Ευρώπη οφείλει να απελευθερωθεί μια για πάντα από τον ρωσικό ενεργειακό εκφοβισμό και να δημιουργήσει έναν συνεκτικό μηχανισμό ενεργειακής ασφάλειας σε όλη την ήπειρο που θα βοηθήσει στην επιτάχυνση της στροφής προς καθαρότερη ενέργεια.
Όπως και να’χει, αν διαβάζεις αυτό το κείμενο στο δωμάτιο σου στην Αμοργό με ανοιχτό κλιματισμό, ρίχ’το ένα «τσικ», δεν κάνει κακό.
