Οι γελοιογραφίες που έμειναν στην Ιστορία
Η γελοιογραφία ήταν πάντα ένα από τα πιο δυνατά όπλα στον χώρο του ελεύθερου λόγου και της πολιτικής…
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να εκφραστεί η λαϊκή δυσαρέσκεια. Η τέχνη είναι ένας από τους πιο σημαντικούς από αυτούς τους τρόπους, και ειδικά στον χώρο της πολιτικής. Μέσα από σκίτσα και γελοιογραφίες, οι καλλιτέχνες προσπαθούσαν από πάντα να εκφράζουν το κοινό συναίσθημα αλλά και να ασκούν δριμύτατη κριτική σε όσα τους ενοχλούσαν.
Η γελοιογραφία έχει βρεθεί στο επίκεντρο θυελλωδών συζητήσεων και διαφωνιών. Το κατά πόσο ένας καλλιτέχνης μπορεί να σατιρίσει με τόσο ευθύ τρόπο δημόσια πρόσωπα και πού σταματά η ελευθερία της έκφρασης για να μπούμε στα χωράφια της λασπολογίας… ναι, αυτά μας φαίνονται ως ζητήματα που δεν πρόκειται να λυθούν σύντομα. Άσε που αν λυθούν, τότε χάνεται και λίγο το νόημα.
Και όσο σκεφτόμαστε αυτά τα φιλοσοφικά, αυτές είναι μερικές γελοιογραφίες που δίχασαν και προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στον καιρό τους.
Η γελοιογραφία του James Gillray απεικονίζει τον Ναπολέοντα ως έναν μικροσκοπικό, κοκαλιάρη άντρα που παλεύει με τις μανιακές φωνές στο κεφάλι του. Ο ίδιος ο Ναπολέοντας είχε δηλώσει πως ο συγκεκριμένος σκιτσογράφος έκανε περισσότερα από όλες τις στρατιές της Ευρώπης μαζεμένες για να τον καταστρέψει.
Το 1832, δύο χρόνια αφού ο βασιλιάς Λουδοβίκος Φίλιππος απαγόρευσε την λογοκρισία στον γαλλικό Τύπο, ο Honore Daumier τον απεικόνισε έτσι, ονομάζοντάς τον Γαργαντούα. Λογικά θα ήταν εντάξει, μιας και δεν υπήρχε λογοκρίσια, αλλά εν τέλει πήγε φυλακή. Δεν τα βάζεις, γενικά, με Λουδοβίκους.
Ποιος πήρε τα λεφτά του κόσμου; ρωτάει αυτό το σκίτσο. Αυτός, αυτός, αυτός, ή μάλλον, όχι, αυτός. Έτσι απαντά το σκίτσο που έμεινε στην Ιστορία και βοήθησε στο να πέσει ο διεφθαρμένος πολιτικός Ουίλιαμ Τουίντ. Το σκίτσο ανήκει στον Thomas Nast.
Επιτέλους, ο τέλειος στρατιώτης! λέει ο στρατηγός στο σκίτσο αυτό από το 1917, κοιτώντας ενθουσιασμένος μια ακέφαλη μάζα από μπράτσα. Σύντομα, μετά από την δημοσίευσή του, το περιοδικό σταμάτησε να κυκλοφορεί και οι ιδρυτές του έτρεχαν στα δικαστήρια.
Τέλος, αυτό το σκίτσο του David Low που ονομάζεται «Ραντεβού», απεικονίζει τον Χίτλερ να συναντά τον Στάλιν. «Το σκουλήκι της γης, να υποθέσω;» τον ρωτά, βγάζοντάς του ευγενικά το καπέλο. «Εσείς; Ο φονιάς τον εργατών;» απαντά με ανάλογη ευγένεια ο Ρώσος δικτάτορας. Και ένα απρόσωπο πτώμα ανάμεσά τους.
Η γελοιογραφία έχει βρεθεί στο επίκεντρο θυελλωδών συζητήσεων και διαφωνιών. Το κατά πόσο ένας καλλιτέχνης μπορεί να σατιρίσει με τόσο ευθύ τρόπο δημόσια πρόσωπα και πού σταματά η ελευθερία της έκφρασης για να μπούμε στα χωράφια της λασπολογίας… ναι, αυτά μας φαίνονται ως ζητήματα που δεν πρόκειται να λυθούν σύντομα. Άσε που αν λυθούν, τότε χάνεται και λίγο το νόημα.
Και όσο σκεφτόμαστε αυτά τα φιλοσοφικά, αυτές είναι μερικές γελοιογραφίες που δίχασαν και προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στον καιρό τους.
Η γελοιογραφία του James Gillray απεικονίζει τον Ναπολέοντα ως έναν μικροσκοπικό, κοκαλιάρη άντρα που παλεύει με τις μανιακές φωνές στο κεφάλι του. Ο ίδιος ο Ναπολέοντας είχε δηλώσει πως ο συγκεκριμένος σκιτσογράφος έκανε περισσότερα από όλες τις στρατιές της Ευρώπης μαζεμένες για να τον καταστρέψει.
Το 1832, δύο χρόνια αφού ο βασιλιάς Λουδοβίκος Φίλιππος απαγόρευσε την λογοκρισία στον γαλλικό Τύπο, ο Honore Daumier τον απεικόνισε έτσι, ονομάζοντάς τον Γαργαντούα. Λογικά θα ήταν εντάξει, μιας και δεν υπήρχε λογοκρίσια, αλλά εν τέλει πήγε φυλακή. Δεν τα βάζεις, γενικά, με Λουδοβίκους.
Ποιος πήρε τα λεφτά του κόσμου; ρωτάει αυτό το σκίτσο. Αυτός, αυτός, αυτός, ή μάλλον, όχι, αυτός. Έτσι απαντά το σκίτσο που έμεινε στην Ιστορία και βοήθησε στο να πέσει ο διεφθαρμένος πολιτικός Ουίλιαμ Τουίντ. Το σκίτσο ανήκει στον Thomas Nast.
Επιτέλους, ο τέλειος στρατιώτης! λέει ο στρατηγός στο σκίτσο αυτό από το 1917, κοιτώντας ενθουσιασμένος μια ακέφαλη μάζα από μπράτσα. Σύντομα, μετά από την δημοσίευσή του, το περιοδικό σταμάτησε να κυκλοφορεί και οι ιδρυτές του έτρεχαν στα δικαστήρια.
Τέλος, αυτό το σκίτσο του David Low που ονομάζεται «Ραντεβού», απεικονίζει τον Χίτλερ να συναντά τον Στάλιν. «Το σκουλήκι της γης, να υποθέσω;» τον ρωτά, βγάζοντάς του ευγενικά το καπέλο. «Εσείς; Ο φονιάς τον εργατών;» απαντά με ανάλογη ευγένεια ο Ρώσος δικτάτορας. Και ένα απρόσωπο πτώμα ανάμεσά τους.
