Ο γκραν μετρ Στέλιος Χαλκιάς κάνει ματ στο In2life

 του Νικόλα Γεωργιακώδη

«Μα καλά ρε συ, δεν ξέρεις τάβλι;» «Μπα, μόνο σκάκι», απαντώ κάθε φορά σε σημείο να γίνομαι κουραστικός. Η αλήθεια είναι ότι ουδέποτε με γοήτεψε το «εθνικό μας σπορ». Αντιθέτως, πάντα με ιντρίγκαρε μια παρτίδα σκάκι. Οι συγκινήσεις δυνατές ανεξαρτήτως αποτελέσματος, η διαδικασία σε κάθε περίπτωση απολαυστική, ενώ η αίσθηση ότι τα εγκεφαλικά σου κύτταρα δουλεύουν στο maximum προσπαθώντας να αναλύσουν (όσο γίνεται) πιθανές κινήσεις δικές σου και του αντιπάλου σε κάνει, έστω και για λίγο, να νιώθεις «μυαλό». Ακόμα και αν ξέρεις ότι δεν θα μπορέσεις ποτέ να κάνεις διεθνή καριέρα, όπως αυτή που έκανε (και κάνει) ο γκραν μετρ (ο ανώτατος διεθνής και ισόβιος τίτλος που απονέμει η Παγκόσμια Σκακιστική Ομοσπονδία, η FIDE) Στέλιος Χαλκιάς.

Η αγάπη του για το σκάκι, το σπάνιο ταλέντο του και η μπόλικη προσωπική δουλειά και προπόνηση, ήταν στοιχεία που τον διέκριναν και καθόρισαν την αλματώδη πορεία του. Σε ηλικία 12 ετών κατακτά το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα, ενώ τα επόμενα χρόνια σαρώνει όλα τα νεανικά πρωταθλήματα σε όλες τις κατηγορίες. Στη διεθνή του πορεία κατακτά τρία Πανευρωπαϊκά μετάλλια και ένα Παγκόσμιο.

Το 1992 ισοβαθμεί στην 2-3η θέση στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα κάτω των 12 ετών που διεξήχθη στη Σλοβακία, το 1997 στην κατηγορία κάτω των 18 ετών ισοβαθμεί στην 1η -3η θέση στο Ταλλίν και το 1999 στην κατηγορία νέων παίρνει την 3η θέση στην Πάτρα. Το 1997 στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στο Ερεβάν της Αρμενίας, κατακτά την 2η θέση στην κατηγορία κάτω των 18 ετών, ενώ από το 2000 αποτελεί μόνιμο μέλος της Εθνικής Ελλάδος Ανδρών.

Άρτι αφιχθείς από την Ολυμπιάδα στην Κωσταντινούπολη, ο Στέλιος Χαλκιάς μίλησε για την θετική συνεισφορά της σκακιέρας στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου, την σημασία του «χαρίσματος» και της σκληρής προπόνησης, τους λόγους για τους οποίους όλα τα παιδιά θα έπρεπε να μαθαίνουν σκάκι στο σχολείο και τις δυσκολίες του αθλήματος στην Ελλάδα του 2012.

Σε ποια ηλικία ξεκίνησες να παίζεις σκάκι;

Ξεκίνησα να παίζω σκάκι περίπου εννιά χρονών. Θα ήθελα να τονίσω ότι είναι πάρα πολύ αργά για κάποιον που θέλει να κάνει πρωταθλητισμό. Υπάρχουν παιδιά που ξεκινάνε από πέντε χρονών ακόμα και από τέσσερα, που δεν θα το συνιστούσα. Πέντε με έξι χρονών είναι η ιδανική ηλικία για κάποιο παιδί που θέλει να μάθει. Εγώ ξεκίνησα πολύ αργά αλλά αναπτύχθηκε μετά ένα πάθος που έδωσε μια ώθηση για παραπάνω μελέτη, να καλύψω τα χαμένα χρόνια και έτσι πήγε όλο και καλύτερα.

Θεωρείς ότι σε βοήθησε η ενασχόληση με το σκάκι στην καθημερινότητά σου;

Σίγουρα. Πολλές φορές μπορώ να πω ότι μου άλλαξε την νοοτροπία. Δεν ξέρω αν απαραίτητα σε βοηθάει σε κάποια πράγματα στη καθημερινότητα. Έχεις ένα χαρακτηριστικό ότι οτιδήποτε κάνεις θέλεις να το τελειώσεις, θέλεις να το πετύχεις, δεν αφήνεις πράγματα στη μέση. Αυτό είναι ιδιαίτερα καλό όταν βάζεις στόχους, αλλά καμιά φορά στην καθημερινότητά μπορεί να γίνει κουραστικό. Δηλαδή είσαι τελειομανής ακόμα και σε πράγματα που δεν χρειάζεται.

Το σκάκι με βοήθησε πάρα πολύ και στο σχολείο. Όταν ένα παιδί μπορεί να καθίσει στην σκακιέρα, να μελετήσει ή να παίξει έξι με οκτώ ώρες, μετά όπως καταλαβαίνεις η μελέτη για το σχολείο του φαίνεται παιχνιδάκι. Δεν θέλω έτσι να υποτιμήσω κάτι, αλλά είναι ιδιαίτερα εύκολο μετά.

Πόσο θα πρέπει να προπονηθεί κάποιος ο οποίος θέλει να φτάσει σε επίπεδο πρωταθλητισμού;

Πράγματι, δεν υπάρχει εύκολα ποσοτικό μέγεθος. Αλλά ως Έλληνες, με το ταπεραμέντο που έχουμε τεμπελιάζουμε αρκετά. Υπάρχουν μέρες που θα δουλέψουμε δώδεκα με δεκαπέντε ώρες και υπάρχουν μέρες ή βδομάδες που θα δουλέψουμε μια ώρα πάνω στο σκάκι, κάτι το οποίο είναι ιδιαίτερα κακό. Έτσι, ένας προπονητής μου είχε πει το καλύτερο που θα είχα να σου προτείνω είναι να δουλεύεις τέσσερεις με έξι ώρες, αλλά βρέξει χιονίσει. Η αλήθεια είναι δεν το κατάφερα ποτέ. Δεν είχα την πειθαρχία να το καταφέρω, να πω ότι θα το κάνω συνέχεια.

Θεωρείς ότι οι επιτυχίες στο σκάκι είναι αποτέλεσμα σκληρής προπόνησης ή θα πρέπει να υπάρχει και κάποιο «χάρισμα»;

Οπωσδήποτε πρέπει να το έχεις και μέσα σου. Αυτή η ερώτηση είχε γίνει σε ένα παιδί θαύμα, ιδιαίτερα ισχυρό όχι σαν και εμάς, τον Μπόμπι Φίσερ (Αμερικάνος πρωταθλητής, για πολλούς ο καλύτερος παίκτης όλων των εποχών, κατάφερε να γκρεμίσει την ρώσικη ηγεμονία στο σκάκι) και απάντησε σε δύο διαφορετικές φάσεις της ζωής του. Είχε απαντήσει στην αρχή της καριέρας του πως, με σκληρή δουλειά γίνονται όλα, αργότερα όταν ωρίμασε απάντησε με το χαρακτηριστικό «Ξέρω ανθρώπους που έχουν την ισχυρότερη θέληση στον κόσμο και δεν μπορούν να γίνουν πρωταθλητές. Χρειάζεται και το έμφυτο ταλέντο».

Υπάρχει κάποιο «μυστικό» επιτυχίας στο επαγγελματικό σκάκι;

Υπάρχουν μερικά, όπως για παράδειγμα αυτός ο συνδυασμός σκληρής προπόνησης και ιδιαίτερης θέλησης. Αλλά αυτό που λέω συνήθως σε μαθητές ή σε φίλους που αγαπάνε το άθλημα, είναι ότι δεν κερδίζει ο πιο ταλαντούχος ή καλύτερος παίχτης, αλλά ο ισχυρότερος χαρακτήρας. Εκατό τοις εκατό και αυτή τη στιγμή και στο μέλλον, παγκόσμιος πρωταθλητής θα είναι αυτός που έχει τον ισχυρότερο χαρακτήρα. Και αυτό είναι το μυστικό.

Πόσο βοηθάει αυτός ο ισχυρός χαρακτήρας στην νίκη σε μια παρτίδα;

Υπάρχουν πάρα πολλά ψυχολογικά «τρικ». Πραγματικά η ψυχολογία κερδίζει πολλές φορές την παρτίδα. Το πόσο δυνατός είσαι εκεί πάνω. Και για να δώσω ένα παράδειγμα για τους φίλους σκακιστές, υπάρχει αυτός ο Ουκρανός σκακιστής, ο Ίβαντσουκ που είναι ο καλύτερος σκακιστής στον κόσμο. Όμως δεν θα γίνει ποτέ παγκόσμιος πρωταθλητής λόγω του ότι η ψυχολογία του δεν είναι ισχυρή. Είναι αυτή τη στιγμή το νούμερο οκτώ στον κόσμο. Αλλά ξέρουμε όλοι ότι σαν τεχνική, σαν γνώση δεν υπάρχει άλλος. Απλώς τα «νεύρα» του είναι σε χαμηλά επίπεδα.

Θεωρείς ότι κάποιος μπορεί να ασχοληθεί επαγγελματικά με το σκάκι στην Ελλάδα;

Πιστεύω ότι μπορεί να γίνει μια προσπάθεια σίγουρα. Είναι κάποιοι άνθρωποι που το προσπαθούσαν μέχρι πριν κάποια χρόνια. Ένας συνάδελφος τότε είχε δώσει μια συνέντευξη και η απάντηση ήταν ότι υπάρχουν δύο σκακιστές, ο Χαλκιάς και ο Κοτρωνιάς που συνεχίζουν να αγωνίζονται επαγγελματικά. Είναι ιδιαίτερα δύσκολο και επίπονο, αλλά είναι ένα από τα όνειρά μου. Ακόμα και τώρα, ίσως κάνω μια παύση από τη δουλειά μου και προσπαθήσω να ασχοληθώ επαγγελματικά. Σε ανταμείβει πάρα πολύ ως αυτοεκπλήρωση, αλλά σε ανταμείβει ελάχιστα οικονομικά. Ακόμα και στο εξωτερικό. Γενικά, αν και θεωρείται το ευγενέστερο των αθλημάτων, οι αμοιβές του είναι στυλ καζίνο. Δηλαδή, κέρδισα, πήγα καλά, θα αμειφθώ καλά. Ένα μικρό στραβοπάτημα και όχι μόνο δεν αμείβομαι αλλά είμαι και μείον στα έξοδά μου.

Πριν μίλησες για τον Μπόμπι Φίσερ. Για σένα ποιος αθλητής είναι πρότυπο και γιατί;

Γενικά υπάρχουν παγκόσμιοι πρωταθλητές από τους οποίους έχουμε να πάρουμε πολλά. Κάθε παιδί αγαπάει κάποιον σκακιστή για τους δικούς του λόγους. Εγώ είχα τον Φίσερ για τον λόγο του ότι είμαστε σε μια χώρα που ποτέ δεν θα έχουμε σκακιστικές υποδομές και ό,τι κάναμε το κάναμε μόνοι μας, με την αγάπη μας. Κάτι αντίστοιχο κατάφερε και αυτός. Έδωσε τα πάντα από την ζωή του, κάθε μόριο του πνεύματός του για να καταφέρει αυτό το πράγμα. Δεν είχε από πίσω του μεγάλους προπονητές. Ξεκίνησε από το μηδέν, υπήρχε ένα πάθος ιδιαίτερο και πολύ ισχυρή θέληση και το βασικότερο ήταν ότι μεγάλωσε στην Αμερική μια περίοδο που δεν υπήρχε ιδιαίτερη σκακιστική παιδεία, όπως π.χ. στη Ρωσία. Μπορεί ο Κασπάροφ και ο Κάρποφ να είναι οι… Θεοί του Ολύμπου, αλλά για μένα αυτός είναι ο… Δίας του σκακιστικού Ολύμπου.

Έχεις συναντηθεί ποτέ με παίκτες τους οποίους θαυμάζεις;

Ναι, και με τον Κασπάροφ και με τον Κάρποφ. Δεν θα έλεγα ότι "τα είπαμε", αλλά τους είδαμε με ιδιαίτερο θαυμασμό. Το καλό είναι ότι επειδή έχω ταξιδέψει πολύ, έχω δει και όλους τους υπόλοιπους, τον Ανάντ, τον Κράμνικ, τον Κάρλσεν με τον οποίο έχω παίξει όταν ήταν παιδάκι. Έχω συναντηθεί με τους περισσότερους από αυτούς, αλλά σίγουρα τους αντιμετωπίζουμε με δέος. Δεν είναι συνάδελφοι απλά, είναι σε άλλο επίπεδο.

Υπάρχει κάποια παρτίδα που να θυμάσαι ακόμα και σήμερα;

Υπάρχουν πολλές παρτίδες. Η «σκακιστική Τζοκόντα» (η παρτίδα που σημαδεύει την ζωή του κάθε σκακιστή) για μένα είναι μια παρτίδα στην Ινδία το 1998. Από τότε έχουν παιχτεί και άλλες αρκετά καλές και όμορφες, αλλά αυτή είχε μια αίσθηση ολοκλήρωσης, αυτοεκπλήρωσης. Ήταν με έναν Αμερικάνο τον Ιπολίτο, διεθνής μετρ αυτός και εγώ διεθνής μετρ εκείνη την περίοδο στα 18 μου χρόνια, αλλά πιστεύω ότι ήταν εξαιρετική. Ήταν η αρμονία που υπήρχε πάνω στην παρτίδα και η όλη αίσθηση του ότι εκτελείς κάτι σωστά από την αρχή μέχρι το τέλος. Νομίζω ότι αυτό είναι που μένει από το σκάκι, η ομορφιά, η αρμονία και ότι ένιωσες πως έχεις καταφέρει κάτι σωστά.

Ο πιο δύσκολός σου αγώνας;

Οι πιο δύσκολοι αγώνες είναι αυτοί που δεν αισθάνεσαι καλά ψυχολογικά, γιατί και εμείς δεν είμαστε ρομπότ και κάποιες φορές μας επηρεάζουν εξωτερικοί παράγοντες. Όταν για παράδειγμα έχεις προσωπικά προβλήματα, πρέπει όμως να αγωνιστείς. Μπορώ να πω ότι είχα το 2008 μια Ολυμπιάδα στη Δρέσδη που ήταν η χειρότερη. Δεν έχω πάει ποτέ τόσο άσχημα, όσο εκεί. Αυτά είναι εμπειρίες τις οποίες θυμάσαι και σίγουρα «πονάνε», αλλά μαθαίνεις κιόλας.

Για ποιόν λόγο κάποιος θα μπορούσε να ασχοληθεί με το σκάκι και συγκεκριμένα ένα παιδί;

Αυτήν την κουβέντα την κάνουμε πολύ συχνά και με παιδιά και με γονείς. Έχω χιλιάδες πράγματα να σας πω για το σκάκι. Ιδιαίτερα όταν μιλάω με γονείς, είναι πολύ εύκολο να τους «μαγέψω», να τους εξηγήσω γιατί πρέπει τα παιδιά τους να ασχοληθούν με το σκάκι. Ο βασικός λόγος είναι ότι θα είναι επιτυχημένο το παιδί και στο σχολείο και στις σπουδές του. Και μάλιστα με ελάχιστο κόπο. Δηλαδή, καθημερινά ένα παιδί πρέπει να πάει στο σχολείο κάποιες ώρες, πρέπει να μελετήσει, να πάει φροντιστήριο. Είναι ιδιαίτερα κουραστικό. Όταν αυτό το παιδί από μικρό έχει μάθει πότε είναι η ώρα μελέτης, η ώρα που θα πρέπει να συγκεντρωθεί , η ώρα που θα πρέπει να κλείσει την τηλεόραση ή τον υπολογιστή για να κάνει κάτι συγκεκριμένο, αργότερα θα γίνει πολύ πιο πειθαρχημένο, χωρίς ιδιαίτερη πίεση. Χωρίς να είναι ο γονιός από πάνω.

Το σκάκι δεν σου μεταφέρει καμία πίεση. Αν ένα παιδί δεν θέλει, δεν θα παίξει. Δεν μπορείς να το αναγκάσεις να παίξει. Όμως από την στιγμή που θα ξεκινήσει από μόνο του, με την δική του αγάπη να κάνει αυτό το άθλημα, μετά θα του φανούν και τα υπόλοιπα στη ζωή αρκετά εύκολα. Μπαίνει σε μια σειρά όπως λέμε.

Πώς κρίνεις την σκακιστική υποδομή που υπάρχει στα σχολεία σήμερα;

Για να μην είμαστε αρνητικοί με τα πάντα, η αλήθεια είναι πως γίνονται κινήσεις. Δυστυχώς γίνονται σπασμωδικά. Υπάρχουν δάσκαλοι που πηγαίνουν σε σχολεία, αλλά αυτό γίνεται καθαρά ατομικά. Εξωσχολικά. Θα ήταν ένα μάθημα «εργαλείο» για τα άλλα μαθήματα. Πολλά παιδιά, πρωταθλητές στο σκάκι έχουν μια ιδιαίτερη ευφυΐα, αλλά είναι πολλά άλλα πράγματα πέραν της ευφυΐας που αναπτύσσονται με το σκάκι και αυτά τα χαρακτηριστικά θα έκαναν καλό σε οποιοδήποτε παιδί. Επομένως πιστεύω ότι θα ήταν απαραίτητο το να μπει στα σχολεία σαν μάθημα και πιστεύω ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα γίνει αυτό, πηγαίνουμε προς τα εκεί. Για παράδειγμα, το σκάκι έχει επίσημα αναγνωριστεί από την Ε.Ε ότι πρέπει να γίνει μάθημα.

Υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης όσον αφορά το σκάκι στην Ελλάδα;

Περιθώριο ανάπτυξης υπάρχει μεγάλο. Από την πλευρά μας και σαν Εθνική ομάδα έχουμε κάνει πάρα πολλές επιτυχίες με ελάχιστα μέσα. Η Ομοσπονδία κάνει ορισμένες κινήσεις ώστε και το σκάκι να πάει στα σχολεία και να γίνει γνωστό στα παιδιά, αλλά το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι αυτή την περίοδο μετράμε τα πάντα με οικονομικά μεγέθη. Κάποιες φορές θα πρέπει να βάλουμε την ευαισθησία μπροστά. Ξέρω ότι έχει ξανακουστεί, ξέρω ότι μπορεί να είναι πολύ τυπικό, αλλά σε κάποια πράγματα που αφορούν τα παιδιά μας, τον πολιτισμό μας, δεν μπορούμε να τα μετράμε συνέχεια με ευρώ. Πρέπει να βάλουμε και λίγο μια σκέψη πιο θετική, ότι αν επενδύσουμε κάπου, σε ένα κομμάτι που είναι πολιτισμός, θα έχουμε αποτελέσματα. Ίσως όχι άμεσα στην τσέπη μας, αλλά πιστεύω ότι σε δέκα χρόνια θα φέρει και στην τσέπη μας, αν έχουμε τόσο έξυπνα παιδιά σε μια χώρα.

Σκέψου ότι όλοι αυτοί θα είναι αυριανοί πολίτες, θα είναι πιο έξυπνοι, θα ξέρουν να εργάζονται με καλύτερη μέθοδο, πιο σοβαρά και υπομονετικά. Ακόμα και οικονομικό μπορεί να είναι το κίνητρο για αργότερα. Μπορούν να γίνουν πολλά. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε ένα επίπεδο συντήρησης, προσπαθούμε να μην καταρρεύσουν αυτά τα λίγα που έχουμε. Η Ομοσπονδία παίρνει μια μικρή επιχορήγηση, προσπαθούμε να μην κοπεί και αυτή. Θα ήταν ανησυχητικό και θλιβερό για εμάς.

Έχουμε αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ, στα οποία τα πάμε πολύ καλά και είναι λογικό να «πέφτουν» παραπάνω χρήματα. Δεν το συζητάμε καν αυτό. Απλώς να μην κόβουμε οτιδήποτε άλλο με την λογική του ότι δεν μας αποδίδει οικονομικά. Ή με βάση ότι είναι μια μικρή Ομοσπονδία. Ας εξετάσουμε λίγο με ευαισθησία ορισμένα πράγματα. Είναι πολύ σημαντικό αυτό.

Μελλοντικά σχέδια;

Αυτή την περίοδο προσπαθώ να συνδυάσω το σκάκι με τη δουλειά μου, μιας και επειδή δουλεύω καθημερινά οκτάωρο είναι ιδιαίτερα δύσκολο. Δεν έχω σταματήσει να είμαι ενεργός, παίρνω κάποιες άδειες και φεύγω για τουρνουά. Είναι μια σκέψη να επανέλθω στην ενεργό δράση με την έννοια να ασχοληθώ αποκλειστικά με το σκάκι επαγγελματικά. Απλώς επειδή είναι πολύ δύσκολα οικονομικά τα πράγματα για όλους μας, είναι μεγάλη απόφαση.

Θεωρείς ότι παράλληλα με τη δουλειά σου θα είχες τον χρόνο να κάνεις την προπόνηση που χρειάζεται;

Δυστυχώς, όχι. Δεν γίνεται αυτό. Αυτό που έχω κάνει τα τελευταία χρόνια είναι με πόνο ψυχής κάποια από τα αποτελέσματα που θα ήθελα να έχω, έτσι ώστε να βιοποριστώ. Διότι δεν μπορείς να κάνεις σκάκι κορυφής, κάνοντας παράλληλα μια άλλη δουλειά και αυτό είναι προσωπική απόφαση του καθενός και είναι πολύ δύσκολο. Πιστεύω ότι την περίοδο που το έκανα, ήταν ένα πολύ καλό πρότυπο για παιδιά. Και ο βασικός μου λόγος για να παίξω σκάκι επαγγελματικά, να φύγω στο εξωτερικό, να κάνω όσο καλύτερα αποτελέσματα μπορώ στηριζόμενος τελείως στον εαυτό μου, γιατί πραγματικά σας λέω δεν υπάρχει καμία βοήθεια, είναι να υπάρχει αργότερα μια γενιά σκακιστών που θα πουν «Κοίτα, ο Κοτρωνιάς πήγε και τα κατάφερε, ο Χαλκιάς πήγε και τα κατάφερε, ίσως με πενιχρές αποδοχές, αλλά τουλάχιστον πήγε, άρα μπορούμε να πάμε και εμείς». Πιστεύω ότι το Ελληνικό σκάκι είναι αυτή τη στιγμή στο μεταίχμιο. Αν σταματήσουν δύο, τρεις κορυφαίοι αθλητές δεν θα έχουμε νέους πρωταθλητές που να γίνουν οι επόμενοι επαγγελματίες.

Μίλησες πριν για προπονητές. Πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη ενός προπονητή στο σκάκι; Τι προσφέρει;

Είναι πραγματικά δισεκατομμύρια οι τεχνικές. Οι πιθανές κινήσεις στο σκάκι, οι συνδυασμοί να το πούμε απλά, είναι περισσότεροι από τα άστρα που υπάρχουν στο Σύμπαν και περισσότερες από τα δευτερόλεπτα που πέρασαν ποτέ από την αρχή του Σύμπαντος. Μελετάμε χρόνια και χρόνια και ενώ είμαστε ιδιαίτερα καλοί σε διεθνές επίπεδο, δεν καταφέραμε να μπούμε στους πρώτους στον κόσμο ακόμα. Είναι ιδιαίτερα εντατική η προπόνηση, είναι πολλά που πρέπει να μάθεις, πολλές οι τεχνικές και ο προπονητής μπορεί να σε βοηθήσει σε χιλιάδες πράγματα. Ιδιαίτερα για έναν αθλητή που κάνει πρωταθλητισμό, κάθε λεπτομέρεια μετράει.

Πώς μπορεί να γίνει κάποιος προπονητής; Θα πρέπει να έχει περάσει κάποια σχολή ή απλά με την εμπειρία του;

Υπάρχει στην Ελλάδα ΙΕΚ που γίνεσαι προπονητής σκάκι και αυτό είναι ιδιαίτερα καλό για εμάς. Ένα απόφοιτος σχολής μπορεί να διδάξει σε παιδιά, δεν είναι βέβαια απαραίτητο να έχεις βγάλει την σχολή. Υπάρχει κόσμος που ασχολείται με το σκάκι χρόνια και μπορεί να προπονήσει, είναι ιδιαίτερα ικανός. Αλλά ίσως σε μια σχολή να μάθει περισσότερα περί παιδαγωγικής που είναι πολύ σημαντικό. Αργότερα βέβαια, για να διδάξεις ένα παιδί που θέλει να γίνει πρωταθλητής στην ηλικία του, πάμε σε άλλο επίπεδο. Θα πρέπει να έχεις εμπειρία πολλών χρόνων και πολλών αγώνων. Αλλά για παιδιά, είναι καλό ο προπονητής να είναι δάσκαλος.

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά σκακιστικά αγωνίσματα είναι το σιμουλτανέ, το ταυτόχρονο δηλαδή παιχνίδι εναντίον πολλών αντιπάλων. Πώς μπορεί κάποιος να παίζει ταυτόχρονα με τόσους πολλούς αντιπάλους;

Για άλλη μια φορά ερχόμαστε σε αυτό που λέγαμε, στο πόσο περίπλοκο είναι αυτό το άθλημα, πόσες πολλές τεχνικές έχει και πόσες πολλές εικόνες για να το πω απλά. Οι εικόνες είναι πραγματικά εκατομμύρια. Στους μεγαλύτερους σκακιστές η μνήμη εξασθενεί λίγο, αλλά παλαιότερα μπορούσαμε να κάνουμε και εγώ και οι συνάδελφοι ιδιαίτερα όμορφα πράγματα σε ένα σιμουλτανέ.

Για παράδειγμα μου έχει τύχει να παίζω ταυτόχρονα πενήντα παρτίδες και να τις θυμάμαι όλες. Είναι σίγουρα κάτι που αναπτύσσεται με τον καιρό, με την εξάσκηση, αλλά είναι εντυπωσιακό. Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν τέτοιους αγώνες με κλειστά τα μάτια, ταυτόχρονα, χωρίς να βλέπουν καμία σκακιέρα. Ήταν όλα στο μυαλό τους. Αυτό θέλει ταλέντο. Είναι τόσο κουραστικό, έχει ακουστεί να λιποθυμάνε άνθρωποι μετά από κάτι τέτοιο. Η επίδειξη σιμουλτανέ δεν είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο για εμάς, είναι ευχάριστο γιατί μαζεύεται πολύς κόσμος και παρακολουθεί και δείχνει και για ακόμα μια φορά το πόσο περίπλοκο είναι. Το πόσο ένας άνθρωπος που εξασκείται για πολλά χρόνια μπορεί να κάνει όμορφα πράγματα. Γίνεται πολύ δυνατός.

Αντίστοιχα εντυπωσιακοί είναι και οι αγώνες του ενός λεπτού. Σε ένα λεπτό, εμείς μπορούμε να κάνουμε ογδόντα με ενενήντα κινήσεις. Δηλαδή, κάνεις μια κίνηση σε λιγότερο από δευτερόλεπτο. Δεν μπορείς να την σκεφτείς, απλά κάνεις την πρώτη κίνηση που σου έρχεται στο μυαλό, τελείως ενστικτωδώς. Αυτόματα από το μυαλό στην σκακιέρα. Σίγουρα υπάρχουν αθλήματα με πιο γρήγορες αντιδράσεις, αλλά αν δεις σκακιστές υπό την πίεση του χρόνου το πόσο αγχωμένοι, συγκεντρωμένοι και πόσο γρήγορες αντιδράσεις έχουν, είναι εντυπωσιακό.

Ποια προβλήματα μπορεί να αντιμετωπίζει ένας σκακιστής στην καθημερινή του ζωή; Στις προσωπικές του σχέσεις;

Σίγουρα χρόνο με το χρόνο το σκάκι ανεβαίνει. Δεν έχουμε την κατάλληλη προβολή, αλλά ανεβαίνει. Ξέρει ο κόσμος για πιο άθλημα μιλάμε, τι κάνουμε. Σκέψου να κυκλοφορείς στον δρόμο και να δηλώσεις επάγγελμα «σκακιστής». Είναι παράξενο. Τα προβλήματα που έχεις στους αγώνες σου, το πόσο δύσκολο είναι να τα αφήσεις όλα πίσω και να ταξιδεύεις, που φέρνει πολλά προβλήματα στην προσωπική σου ζωή, είναι δύσκολο να σε καταλάβει κάποιος. Γι’ αυτό πιστεύω, ότι κάποιοι άνθρωποι που έχουν την δυνατότητα, και δεν μιλάω ούτε για την οικονομική, ούτε την πνευματική, την δυνατότητα την ψυχική, που είναι δυνατοί ψυχικά και το αγαπούν πολύ θα πρέπει να γίνουν πρότυπα σαν αθλητές για τα υπόλοιπα παιδιά.

Ένας επαγγελματίας σκακιστής έχει να αντιμετωπίσει πολλά. Θα ταξιδεύει κάθε μήνα, θα είναι μακριά από την οικογένειά του, θα έχει αντιμετωπίσει το άγχος του πρέπει να κερδίσω για να φέρω λεφτά στο σπίτι, ότι εννιά στις δέκα η αναγνώριση κυμαίνεται από το μηδέν μέχρι το ένα τοις εκατό. Για παράδειγμα θα τύχει πολύ εύκολα να πίνουμε καφέ όλη η Εθνική ομάδα στο Σύνταγμα και να μην μας ξέρει κανένας. Όχι ένας ή δύο. Κανένας. Και όπως έλεγε ο Φίσερ, στις νίκες θα βρεις πολλούς φίλους, στις ήττες θα είσαι μόνος σου. Παρ’ όλα αυτά, οι σκακιστές έχουν κάτι σαν πλεονέκτημα πάνω σε αυτό. Έχουν προβλήματα στην προσωπική τους ζωή, αλλά είναι ιδιαίτερα καλοί στην παρέα όταν αρχίσουν να ανοίγονται. Έχουν να σου διηγηθούν πολλές ιστορίες.