Helen Mirren: Μία ευγενής στις επάλξεις της υποκριτικής

της Έλενας Μπούλια

Ο τίτλος «βασίλισσα» στις μέρες μας έχει μάλλον υποτιμητική χροιά. Στην κυριολεκτική του έννοια αναφέρεται σε ξιπασμένα μεγαλεία ενός διακοσμητικού ρόλου χωρίς καμία ρεαλιστική ισχύ. Στην μεταφορική του έννοια, προσελκύει συνειρμούς που παραπέμπουν είτε σε τηλεοπτικούς μαϊντανούς είτε σε αμφισεξουαλικούς επίδοξους σταρς. Στην περίπτωση της Helen Mirren, όμως, δύσκολα μπορεί να σκεφτεί κανείς έναν πιο δίκαιο τίτλο, για να περιγράψει την ερμηνευτική της πορεία όπως πραγματικά χαράχτηκε ανά τις δεκαετίες.

Το ότι διαθέτει ρίζες ευγενικής καταγωγής -ο παππούς της ήταν Ρώσος ευγενής, ακόλουθος του τσάρου, ο οποίος παγιδεύτηκε ουσιαστικά στο Λονδίνο κατά την Ρωσική Επανάσταση- πρέπει σίγουρα να έπαιξε ρόλο στο ψυχολογικό προφίλ μιας ηθοποιού που στοχεύει πάντα ψηλά. Οι πολλές ερμηνείες της πάνω σε βασιλικούς ρόλους, οι οποίες της χάρισαν βραβεία και ένα Όσκαρ, αποδεικνύουν έμφυτο, μεγαλοπρεπές ταλέντο. Κι όμως, όταν -φαινομενικά σαν φυσική συνέχεια- η βασιλική οικογένεια την περιέβαλλε με το αξίωμα της Ντέιμ (τίτλος διάκρισης του ιπποτικού τάγματος), η ίδια το δέχθηκε με ιδιαίτερη επιφύλαξη και μετά από έντονη επιμονή του Τάγματος της Βρετανικής Αυτοκρατορίας –και αυτό γιατί το 1996 είχε αρνηθεί τον ίδιο τίτλο.

Αν, λοιπόν, ο τίτλος «βασίλισσα» μπορούσε να έχει στις μέρες μας πραγματική διάσταση, αυτή θα περιέγραφε την κορυφαία 56χρονη Βρετανίδα ηθοποιό, η οποία δεν σταματά να μας εντυπωσιάζει με το αστείρευτο ταλέντο της και την άκοπη όρεξή της για περισσότερες επιτυχημένες ταινίες. Ο δημοσιογράφος και καταξιωμένος κριτικός κινηματογράφου των Financial Times, Emanuel Levy, την συνάντησε πρόσφατα σε ένα διάλειμμα του Φεστιβάλ Βενετίας και μίλησε μαζί της για παλιές αλλά και για τις νέες της ταινίες. Μας μεταφέρει τις εντυπώσεις του.

Η πορεία μιας μεγάλης κυρίας
Στα 65 της η Helen Mirren ξεπερνά σε επαγγελματική δραστηριότητα ακόμα και τους πιο ακριβοπληρωμένους «θεούς» του Hollywood. Οι νέες της ταινίες -τέσσερις τον αριθμό, οι οποίες πρόκειται να βγουν με διάστημα ενός μήνα μεταξύ τους- αποδεικνύουν ότι η καριέρα μιας μεγάλης κυρίας δεν σταματά πάντα μετά τα σαράντα και πως η ηθοποιός μιας ορισμένης ηλικίας μπορεί ακόμα να ερμηνεύει γοητευτικούς ρόλους. Όπως πάντα, η δουλειά της αναπαριστά έναν συνδυασμό αυτοπεποίθησης, ευφυΐας και αναμφισβήτητου sex appeal –ιδιότητα που της πρόσαψε ο Bruce Willis, συμπρωταγωνιστής της στην επερχόμενη κωμωδία δράσης Red, υπό την σκηνοθεσία του Γερμανού Robert Schwentke.
(Δείτε το trailer της ταινίας Red).


Η ταινία έχει προσαρμόσει στο σενάριό της το ομώνυμο διήγημα του Warren Ellis και φιλοξενεί ένα δυνατό καστ, στο οποίο παρελαύνουν τα ονόματα των Morgan Freeman, Brian Cox και John Malkovich –όλοι βετεράνοι ηθοποιοί υψηλού επιπέδου με διάθεση για κάτι πιο ‘ελαφρύ’ αυτή τη φορά. Ο Willis ερμηνεύει έναν πρώην μυστικό πράκτορα, ο οποίος απειλείται από έναν high-tech δολοφόνο και αναζητά μεθόδους αυτό-άμυνας, ενώ η Mirren παίζει επίσης μια μυστική πράκτορα με ιδιαίτερο ταλέντο στον χειρισμό των όπλων.

Στην συνέντευξη που έδωσε με σκοπό την προώθηση της ταινίας, η Mirren πήρε ξεκάθαρη θέση κατά της βίας, εντός και εκτός κινηματογραφικής οθόνης. «Θεωρώ τα όπλα, στην πραγματική ζωή, τόσο τρομακτικά, τόσο επικίνδυνα, τόσο καταστροφικά. Αλλά ήξερα, όταν αποφάσισα πως θα συμμετέχω στην ταινία, ότι όλοι θα χρησιμοποιούσαμε όπλα. Με προβλημάτισε πολύ το θέμα της βίας, αλλά τελικά δέχθηκα τον ρόλο γιατί την θεώρησα ιδιαίτερα έξυπνη», πρόσθεσε στην ίδια συνέντευξη.

Ο ρόλος της Victoria, στην ταινία Red, απέχει πολύ από όλους αυτούς τους ρόλους που την έκαναν διάσημη. Το συγκεκριμένο όνομα, όμως, δημιουργεί τους κατάλληλους «βασιλικούς» συσχετισμούς με την μέχρι τώρα καριέρα της Mirren, καθώς πρόκειται για την ηθοποιό που έχει ερμηνεύσει περισσότερες βασίλισσες από κάθε άλλη της γενιάς της. Η πρώτη της υποψηφιότητα για Όσκαρ (για β’ γυναικείο ρόλο) ήταν για την ερμηνεία της πιστής βασίλισσας στο The Madness of King George, το 1994, στο πλευρό του Nigel Hawthorne. Το 2006 απέσπασε επευφημίες για τον ρόλο της Elizabeth I στην ομώνυμη τηλεοπτική σειρά του HBO, ενώ την ίδια χρονιά βραβεύθηκε με Όσκαρ για την συγκλονιστική της ερμηνεία ως Elizabeth II στο The Queen του Stephen Frears.
 
Από τότε και μετά χαίρει σωρείας υποψηφιοτήτων στα Όσκαρ (με πιο πρόσφατη την περσινή για την ταινία Last Station, στην οποία υποδύθηκε την σύζυγο του Tolstoy), στα Tony (π.χ. για το ντεμπούτο της στο Broadway με το έργο «A month in the Country», το 1995), στα Emmy (π.χ. για το Passion of Ayn Rand, το 1999) και πολλές Χρυσές Σφαίρες. H Mirren έχει εργαστεί στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες, αλλά ευρέως γνωστή -και αντικείμενο ενδιαφέροντος για σεναριογράφους και σκηνοθέτες- έγινε όταν πρωταγωνίστησε στην βρετανική σειρά Prime Suspect, το 1990, η οποία προβλήθηκε έναν χρόνο αργότερα και στην αμερικανική τηλεόραση. «Ένιωσα ιδιαίτερα κολακευμένη όταν έμαθα πως οι John και Erich Hoeber έγραψαν τον ρόλο -στο Red- έχοντας εμένα στο μυαλό τους», αναφέρει σχετικά με τη νέα της ταινία η Mirren.

Η ποιότητα που χαρακτηρίζει, όμως, την Mirren ως ηθοποιό συχνά ήρθε σε αντίθεση με το προφίλ της ως star. Πολύ νωρίς στην καριέρα της η Mirren χαρακτηρίστηκε sex symbol. Η ίδια αναφέρει ότι «με αποκαλούσαν: η ξανθιά με το μεγάλο στήθος» και πολλές φορές της ζητήθηκε να εμφανιστεί γυμνή για τις ανάγκες ταινιών –κακών όπως το Caligula, το 1979, και καλών όπως το The Cook, The Thief, His Wife and Her Lover του Peter Greenaway, το 1989. Την ίδια χρονιά την είδαμε και σε μία ακόμα εξαιρετική ταινία, το Love Ranch, στην οποία ερμήνευσε μία παντρεμένη γυναίκα που άνοιξε τον πρώτο οίκο ανοχής στην Nevada, υπό την σκηνοθετική μπαγκέτα του συζύγου της Taylor Hackford –το ζευγάρι είναι μαζί από το 1984 και παντρεύτηκε το 1997 (φωτο).

Τρεις ακόμα ταινίες για την σεζόν 2010-2011
Επιστρέφοντας στους σημερινούς της ρόλους, η δεύτερη ταινία στην οποία θα πρωταγωνιστεί φέτος η Helen Mirren είναι το The Tempest (Τρικυμία), με το οποίο έκλεισε τον περασμένο μήνα το κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βενετίας. Η Mirren θα ερμηνεύσει την θηλυκή εκδοχή του βασιλιά Πρόσπερου, την Prospera, σε μία ρηξικέλευθη εκδοχή του σαιξπηρικού έργου, από την Julie Taymor. «Δεν το είδα ποτέ ως μετατόπιση των φύλων στον ρόλο αυτό», λέει η Mirren. «Έχω δει το έργο πολλές φορές και σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να αποδοθεί και από γυναίκα, χωρίς να γίνει η παραμικρή αλλαγή είτε στους διαλόγους είτε στις σχέσεις των ηρώων. Με την Prospera απλώς έκλεψα τον ρόλο, γιατί ήθελα να τον παίξω. Δεν υπάρχουν αρκετοί σπουδαίοι ρόλοι για γυναίκες στα έργα του Σαίξπηρ.»
(Δείτε το τρέιλερ της ταινίας εδώ)


Η τρίτη ταινία στην οποία θα δούμε την Mirren φέτος είναι το The Debt, ένα πολιτικό θρίλερ σε σκηνοθεσία John Madden, δημιουργό του Shakespeare in Love. Ένα ακόμα φωτεινό καστ και σε αυτήν την ταινία περιλαμβάνει τον Tom Wilkinson και τον Ciarán Hinds, ενώ ο Sam Worthington του Avatar και η ανερχόμενη Jessica Chastain ερμηνεύουν τους ρόλους των νεώτερων χαρακτήρων. Πρόκειται για μία ιστορία διεθνούς δολοπλοκίας, η οποία λαμβάνει χώρα στο 1997, και επικεντρώνεται σε τρεις βετεράνους της Μοσάντ, της ισραηλινής μυστικής υπηρεσίας. Η Mirren παίζει την Rachel Singer, μια μοναχική γυναίκα της οποίας η κόρη έχει γράψει ένα βιβλίο για το διασημότερο κατόρθωμα των τριών, το 1965, όταν κυνήγησαν και εκτέλεσαν έναν Ναζί εγκληματία πολέμου. Η αποστολή αυτή ήταν αρκετή για να ανακηρυχθούν εθνικοί ήρωες στο Ισραήλ, όμως μερικές δεκαετίες αργότερα η πραγματική ιστορία εμφανίζει ρωγμές όταν ο άνδρας που υποτίθεται ότι υπήρξε ο στόχος τους εμφανίζεται στην Ουκρανία, έτοιμος να μιλήσει.

«Ήταν σπουδαίο ότι καταφέραμε να γυρίσουμε την ταινία στο Ισραήλ και απαραίτητο για την σκηνοθεσία», λέει η Mirren. «Είχα να επισκεφθώ το Ισραήλ από την δεκαετία του ’60 και ήταν εκπληκτικό το ότι επέστρεψα σε αυτό. Μιλήσαμε με πράκτορες της Μοσάντ, γιατί χρειαζόμασταν συμβούλους για να μας πουν τι ήταν υπερβολικό στην ταινία και τι αληθοφανές», προσθέτει.
(Δείτε το τρέιλερ της ταινίας εδώ) 

Τέλος, με προγραμματισμό να βγει στις αίθουσες στις αρχές του 2011, η Mirren παρουσίασε πρόσφατα στο κινηματογραφικό φεστιβάλ του Τορόντο το ριμέικ του κλασικού φιλμ νουάρ Brighton Rock, σε σκηνοθεσία Rowan Joffe, στο οποίο ερμηνεύει την Ida. Παρά το υπερφορτωμένο της χολιγουντιανό πρόγραμμα, η Mirren, όπως λέει, προσπαθεί να μην παραμελεί την πρώτη της αγάπη. «Κάθε περίπου τέσσερα χρόνια ανεβαίνω ξανά στην σκηνή για να αποδείξω στον εαυτό μου και στους άλλους ότι μπορώ ακόμα να κάνω κάποια πράγματα. Πέρσι, για παράδειγμα, έκανα την Φαίδρα, για το Εθνικό Θέατρο του Λονδίνου».

Σχετικά με αυτήν την ταινία η Mirren λέει ότι θεωρεί τον εαυτό της «πολύ τυχερό» για την κουλτούρα από την οποία προέρχεται. «Δεν έχουμε την διάκριση που υπάρχει στην Αμερική, ανάλογα με το αν είσαι ηθοποιός κινηματογράφου, θεάτρου ή τηλεόρασης. Έχω κάνει και τα τρία -σε επαρκή βαθμό- κάτι που δε νομίζω πως θα ήταν δυνατό για πολλούς Αμερικανούς ηθοποιούς», λέει όταν ερωτάται για την πολυσχιδή καριέρα της.