Liu Xiaobo: Νόμπελ στη... φυλακή!

του Γιώργου Φλώκα

Διπλωματικό... επεισόδιο μεταξύ Νορβηγίας και Κίνας αναμένεται να προκαλέσει η απόφαση της επιτροπής των βραβείων να απονείμει το Νόμπελ Ειρήνης στον Κινέζο αντικαθεστωτικό Liu Xiaobo, «αγκάθι» στα πλευρά του Πεκίνου από το 1989, όταν διαδήλωνε στην πλατεία Τιενανμέν.

Στον Liu Xiaobo απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης για τον «μακροχρόνιο μη βίαιο αγώνα του για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα», σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής. Πριν την ανακοίνωση του νικητή, ο πρόεδρος της επιτροπής σημείωσε πως γνωρίζει ότι θα πρέπει να υπερασπιστεί την επιλογή της επιτροπής. «Θα καταλάβετε μόλις ακούσετε το όνομα», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Η ανακοίνωση εξόργισε το Πεκίνο, το οποίο κάλεσε εσπευσμένα τον Νορβηγό πρέσβη στην Κίνα για να διαμαρτυρηθεί και επίσημα για την απόφαση. Σημειώνεται ότι τον προηγούμενο μήνα το Κινεζικό Υπουργείο Εξωτερικών είχε προειδοποιήσει επίσημα την επιτροπή Νόμπελ να μην βραβεύσουν τον συγκεκριμένο υποψήφιο.

Σε ανακοίνωσή της μετά την απονομή του βραβείου, η κυβέρνηση της Κίνας σημειώνει ότι βραβεύθηκε ένας «εγκληματίας». Η βράβευσή του με το Νόμπελ Ειρήνης «αντιβαίνει πλήρως στις αρχές του βραβείου αυτού και θα βλάψει τις σχέσεις ανάμεσα στην Κίνα και τη Νορβηγία», δήλωσε ο Κινέζος Υπουργός Εξωτερικών.

«Είναι μακροχρόνια πεποίθηση της επιτροπής ότι υπάρχει στενή διασύνδεση μεταξύ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ειρήνης», απάντησε η επιτροπή των βραβείων. «Πρέπει να μιλήσουμε όταν άλλοι δεν μπορούν να το κάνουν. Επιθυμούμε να προωθήσουμε τις δυνάμεις που θέλουν μια πιο δημοκρατική Κίνα». Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 1.5 εκατομμυρίων δολαρίων και θα απονεμηθεί στο Όσλο στις 10 Δεκεμβρίου.

Ο Liu Xiaobo
Ο τελευταίος αποδέκτης του Νόμπελ Ειρήνης είναι ο πλέον δημοφιλής αντικαθεστωτικός στην Κίνα. Η κόντρα του με την κινεζική κυβέρνηση κρατά από το 1989, όταν κατέβηκε σε απεργία πείνας μαζί με εκατοντάδες φοιτητές στην πλατεία Τιενανμέν, πριν την αιματηρή επέμβαση των κινεζικών αρχών με άρματα μάχης, σε μια από τις πολλές «μαύρες σελίδες» της κυβέρνησης του Πεκίνου.

Ο πρώην καθηγητής φιλολογίας φυλακίστηκε τότε αρχικά για 20 μήνες, μια ποινή που εξελίχθηκε σε τριετή περίοδο καταναγκαστικών έργων για τον αντιφρονούντα, ενώ έχει εκτίσει και χρόνια κατ’ οίκον περιορισμού από την κινεζική κυβέρνηση.

Ο 54χρονος Xiaobo συνελήφθη τα Χριστούγεννα του 2009 και καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 11 ετών λόγω της έντονης δράσης κατά του καθεστώτος του Πεκίνου και υπέρ των πολιτικών ελευθεριών, σε μια κίνηση που καταδικάστηκε, με ήπιους πάντως τόνους, από την Ουάσινγκτον, ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οργανώσεις υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Μια αξιοσημείωτη έως... καφκική "λεπτομέρεια" από τη διαδικασία της δίκης είναι ότι δεν του επετράπη να απαντήσει στο κατηγορητήριο και να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Η δημόσια κριτική του στη μονοκομματική «λαϊκή δημοκρατία» της χώρας έχει εξοργίσει την κυβέρνηση, η οποία επιμένει να θεωρεί ότι η Κίνα είναι μια χώρα δικαίου με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. «Η χρήση του νόμου για την προώθηση των δικαιωμάτων μπορεί να έχει μόνο περιορισμένη επίπτωση όταν η δικαστική εξουσία δεν είναι ανεξάρτητη», έχει τονίσει κατά καιρούς ο Xiaobo, μιλώντας σε διεθνή μέσα ενημέρωσης.

Ο Xiaobo ήταν ένας από τους συντάκτες της «Χάρτας 08», ένα μανιφέστο υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας της έκφρασης, στα πρότυπα της «Χάρτας 77» των αντικαθεστωτικών στην κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία κατά τη δεκαετία του ’60. Ειδικότερα, στη Χάρτα ζητούνται ριζικές πολιτικές μεταρρυθμίσεις καθώς και η άμεση διενέργεια εκλογών για μια «ελεύθερη, δημοκρατική και συνταγματική Κίνα».

Νόμπελ Ειρήνης: Μια αμφιλεγόμενη ιστορία…
Αν και αποτελεί τεράστια τιμή και έχει απονεμηθεί σε κορυφαίες προσωπικότητες όπως ο Νέλσον Μαντέλα, η Μητέρα Τερέζα, ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ και ο Γιασέρ Αραφάτ καθώς και σε οργανισμούς όπως ο ΟΗΕ, η Διεθνής Αμνηστία και οι Γιατροί χωρίς Σύνορα, το κύρος του βραβείου και συνολικά της επιτροπής Νόμπελ έχει πληγεί ανεπανόρθωτα από τουλάχιστον αμφιλεγόμενες επιλογές.

Μόλις πέρυσι, το Νόμπελ Ειρήνης πήγε στον Μπάρακ Ομπάμα, ξεσηκώνοντας κύμα διαμαρτυρίας, καθώς δεν είχε –και δεν έχει– κάνει κάτι ώστε να δικαιολογεί την τιμή. Παλαιότερα, το 1973, το βραβείο πήγε στον Χένρι Κίσσινγκερ, τότε γενικό γραμματέα της κυβέρνησης των ΗΠΑ, για το ρόλο του στις διαπραγματεύσεις λήξης του πολέμου στο Βιετνάμ, με την επιτροπή να «ξεχνά» τον ενορχηστρωτικό του ρόλο τόσο στον ίδιο τον πόλεμο, όσο και εν γένει στην ψυχροπολεμική περίοδο με την τότε ΕΣΣΔ.