Μέρα Περιβάλλοντος: Σβήσε, επιτέλους, το φως!

της Ηρώς Κουνάδη

Σβήνουμε τα φώτα όταν βγαίνουμε από το δωμάτιο, κλείνουμε τις ηλεκτρονικές συσκευές από το κουμπάκι και όχι από το τηλεκοντρόλ, βγάζουμε τον φορτιστή από την πρίζα όταν γεμίζει η μπαταρία του κινητού. Ο μέσος "δυτικός" κάτοικος του πλανήτη Γη θα μπορούσε να απαγγείλει αυτές τις συμβουλές ακόμη και υπνωτισμένος, τόσα εκατομμύρια φορές τις έχει διαβάσει. Γιατί, λοιπόν, η τρύπα του όζοντος συνεχίζει να μεγαλώνει, οι πάγοι εξακολουθούν να λιώνουν και τα εγκαύματα γίνονται όλο και πιο κόκκινα κάθε καλοκαίρι; Απλό: Γιατί δεν τις εφαρμόζουμε. Άβολη αλήθεια, όπως θα το έθετε και ο Αλ Γκορ.

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος, που γιορτάζεται σήμερα σε όλο τον πλανήτη, ξαναθυμόμαστε τις παλιές και συγκεντρώνουμε νέες συμβουλές, γιατί αν η επανάληψη είναι η μητέρα της μάθησης, δεν μπορεί, κάποια μακρινή συγγένεια θα την έχει και με την εφαρμογή.

Ακριβό μου… ρεύμα

Ναι, ξέρουμε, έχετε βαρεθεί να το διαβάζετε, πόσοι όμως μπορείτε να ορκιστείτε με το χέρι στην καρδιά ότι όντως το κάνετε; Πάμε, λοιπόν, μια φορά ακόμα: Σβήνετε πάντα τα φώτα που δε χρειάζεστε αναμμένα, διότι πέραν της κατανάλωσης ενέργειας –που κοστίζει τόσο στο περιβάλλον όσο και στο λογαριασμό της ΔΕΗ– προκαλούν και φωτορύπανση, ήτοι φωτεινούς όγκους πάνω από τις πόλεις, που ενοχλούν το οικοσύστημα –ιδίως τα πουλιά.

Βγάζετε φορτιστές και λοιπές συσκευές από την πρίζα όταν δεν τις χρησιμοποιείτε –αυτό σημαίνει αμέσως μόλις το κινητό/ laptop φορτίσει. Μην αφήνετε τηλεοράσεις, στερεοφωνικά, υπολογιστές και λοιπές ηλεκτρονικές συσκευές στο standby –ήτοι μην τα κλείνετε από το τηλεκοντρόλ, αλλά από το κουμπί της συσκευής. Ναι, θα το γράψουμε κι αυτό ένα εκατομμύριο φορές, μέχρι να σταματήσουμε να βλέπουμε προδοτικά κόκκινα φωτάκια στις τηλεοράσεις κάθε ελληνικού σπιτιού.

Μαγειρεύετε πάντα με το καπάκι στην κατσαρόλα. Κλείστε τον φούρνο δέκα λεπτά πριν τελειώσει το ψήσιμο –το γευστικό αποτέλεσμα θα είναι ακριβώς το ίδιο.

Χρησιμοποιείτε τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων μόνο όταν είναι γεμάτα, πάντα στα οικονομικά προγράμματα και σε όσο το δυνατόν χαμηλότερη θερμοκρασία. Η συντριπτική πλειοψηφία των απορρυπαντικών είναι ειδικά μελετημένα για να είναι αποτελεσματικά στους 30 βαθμούς Κελσίου. Αρκετά επιβαρύνετε το περιβάλλον με τα χημικά τους –μην προσθέτετε έξτρα πόντους στο κακό κάρμα σας και με επιπλέον κατανάλωση ενέργειας για να ζεστάνετε το νερό. Επίσης, μη χρησιμοποιείτε το στεγνωτήρα ρούχων του πλυντηρίου. Ξοδεύει περισσότερη ενέργεια από κάθε άλλη συσκευή μέσα στο σπίτι.

Τοποθετήστε το ψυγείο μακριά από την ηλεκτρική κουζίνα και αφήστε το ζεστό φαγητό να αποκτήσει θερμοκρασία δωματίου πριν το τοποθετήσετε στο ψυγείο. Και με τους δύο τρόπους εξοικονομείτε ενέργεια. Επίσης, μην ξεχνάτε να κάνετε συχνά απόψυξη στα παλαιού τύπου ψυγεία.

Ελπίζουμε πως το έχετε ήδη κάνει, αλλά το υπενθυμίζουμε σε περίπτωση που το ξεχάσατε: Αντικαταστήστε τους κοινούς λαμπτήρες με συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού (CFL) χαμηλής κατανάλωσης.

Ανακυκλώνω, ανακυκλώνεις;

Χρησιμοποιήστε και τις δύο πλευρές του χαρτιού για να εκτυπώσετε. Ακόμη και αν ο εκτυπωτής σας δεν έχει τη συγκεκριμένη ρύθμιση, γίνεται απλά και χειροκίνητα: απλώς βάζετε το χαρτί στην ίδια θέση, με την εκτυπωμένη πλευρά προς τα πάνω (ή προς τα έξω). Εναλλακτικά, χρησιμοποιήστε το πίσω μέρος της εκτυπωμένης σελίδας για σημειώσεις και λίστες σούπερ μάρκετ. Σκεφτείτε αν πραγματικά χρειάζεστε εκτυπωμένο το e-mail που μόλις λάβατε ή το κείμενο που διαβάζετε στην οθόνη του υπολογιστή –για να σας βοηθήσουμε, εννιά στις δέκα περιπτώσεις η απάντηση είναι όχι. Σκεφτείτε το διπλά για τις έγχρωμες εκτυπώσεις. Δείτε εδώ δέκα ευφάνταστους τρόπους για να ξαναχρησιμοποιήσετε το χαρτί.

Χρησιμοποιήστε επαναφορτιζόμενες μπαταρίες και μην πετάτε τις παλιές, διότι τα υπολείμματα μαγγανίου, υδράργυρου και γρανίτη που διοχετεύονται στο έδαφος και από εκεί στα υπόγεια ύδατα είναι εξαιρετικά επικίνδυνα για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Αν δεν μπορείτε να τις ανακυκλώσετε –αν και οι ειδικοί κάδοι της ΑΦΗΣ βρίσκονται πλέον παντού– κρατήστε τις σε ένα συρτάρι.

Το επόμενο βήμα της ανακύκλωσης λέγεται κομπόστ, και είναι ένα στάδιο πριν το «δεν πετάμε απολύτως τίποτα». Δείτε εδώ βήμα προς βήμα οδηγίες για να κάνετε το δικό σας κομπόστ, και να δώσετε νέα πνοή στον κήπο και το μπαλκόνι σας, μειώνοντας ταυτόχρονα τα απορρίμματα. Το περιβάλλον θα σας ευγνωμονεί.

Το νερό… νεράκι

Βράζετε μόνο όσο νερό χρειάζεται για το ζεστό ρόφημά σας. Αν όλοι οι Ευρωπαίοι έβραζαν ακριβώς την ποσότητα του νερού που χρειάζονται, θα απέφευγαν κατ’ αυτό τον τρόπο ένα λίτρο περιττού βρασμένου νερού ημερησίως. Η ενέργεια που θα εξοικονομούνταν θα μπορούσε να ηλεκτροδοτήσει το ένα τρίτο από τα φώτα στους δρόμους της Ευρώπης. Εντυπωσιακό, ναι.

Κλείνετε τη βρύση ενώ βουρτσίζετε τα δόντια σας, πλένετε τα χέρια σας ή ξυρίζεστε. Οι «παλαιότεροι» Αθηναίοι θα θυμάστε τις σχετικές οδηγίες από την λειψυδρία των αρχών των 90s: μισό ποτήρι του νερού για να βουρτσίσουμε τα δόντια, ένα ποτήρι για να πλύνουμε τα χέρια –εφαρμόστε τις. Επίσης, επιδιορθώστε αμέσως τις βρύσες που στάζουν και μη γεμίζετε την μπανιέρα: ξοδεύετε και νερό και ενέργεια για να το ζεστάνετε. Στο ντους τραγουδά κανείς καλύτερα.

Πλένετε τα φρούτα και τα λαχανικά σε λεκάνη και χρησιμοποιήστε το ίδιο νερό για να ποτίσετε τα λουλούδια. Μιλώντας για πότισμα, χρησιμοποιήστε ποτιστήρι αντί για λάστιχο –χρησιμεύει και ως ντεκόρ του μπαλκονιού σας, όταν δεν το χρησιμοποιείτε. Ποτίστε νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα, όταν το ποσοστό νερού που εξατμίζεται είναι χαμηλότερο.

Αγοράζετε εμφιαλωμένο νερό και αναψυκτικά σε μπουκάλια του 1,5 λίτρου αντί για την αντίστοιχη ποσότητα σε μπουκάλια του μισού λίτρου ή ακόμα χειρότερα σε αλουμινένια κουτάκια των 33 ml. Οι οικονομικές συσκευασίες απαιτούν λιγότερη ενέργεια για να κατασκευαστούν και συμβάλλουν στη μείωση του όγκου των σκουπιδιών. Ακόμα καλύτερα, μην αγοράζετε συχνά εμφιαλωμένο νερό: κρατήστε τα πλαστικά –ή γυάλινα, ακόμα καλύτερα– μπουκαλάκια, και γεμίστε τα με νερό της βρύσης πριν φύγετε από το σπίτι.

Ρυθμίστε το θερμοστάτη του θερμοσίφωνα στο χαμηλότερο δυνατό σημείο: 40 βαθμούς το καλοκαίρι, 60 βαθμούς το χειμώνα. Φροντίστε να γίνεται πλήρης χρήση του νερού που ζεσταίνει –είτε προγραμματίζοντας τα μπάνια όλης της οικογένειας, είτε σβήνοντάς τον όταν η ένδειξη του ζεστού νερού φτάσει στη μέση, αν πρόκειται να κάνετε μόνο ένα μπάνιο.

Πάμε για ψώνια;

Αγοράζετε προϊόντα με λιγότερη ή καθόλου συσκευασία –προτιμήστε για παράδειγμα το τυρί που κόβεται εκείνη την ώρα και τυλίγεται σε χαρτί από το συσκευασμένο σε πλαστικό– και αγοράζετε refills για προϊόντα όπως τα υγρά σαπούνια. Προτιμήστε, επίσης, ντόπια τρόφιμα που δε διανύουν μεγάλες αποστάσεις για να φτάσουν στο πιάτο σας για να βοηθήσετε στην εξοικονόμηση βενζίνης.

Στηρίξτε τις λαϊκές αγορές: συμβάλλετε και στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ενίσχυση της εγχώριας αγροτικής κοινωνίας και οικονομίας.

Χρησιμοποιήστε υφασμάτινη τσάντα κάθε φορά που πηγαίνετε για ψώνια.

Όταν ψωνίζετε, σκεφτείτε ότι κάθε προϊόν χρειάζεται ένα ποσοστό ενέργειας που ξοδεύεται για να παραχθεί. Ένα φρούτο θερμοκηπίου, για παράδειγμα, έχει ξοδέψει πολύ μεγαλύτερο ποσοστό ενέργειας από ένα φυσικό, διότι αναπτύχθηκε σε τεχνητό θερμαινόμενο περιβάλλον.

Ακριβό μου διθέσιο

Ελέγξτε την πίεση στα ελαστικά μία φορά την εβδομάδα –η σωστή πίεση, που είναι αυτή που συνιστά ο κατασκευαστής και αναφέρεται στο βιβλίο οδηγού, εξοικονομεί περίπου 140 κιλά διοξειδίου του άνθρακα ετησίως και μειώνει την κατανάλωση βενζίνης μέχρι και 3%.

Αλλάξτε τα λάδια κινητήρα σε χαμηλής οξύτητας για να απαλλάξετε τον πλανήτη από περίπου 70 κιλά διοξειδίου του άνθρακα ετησίως.

Προγραμματίζετε τη διαδρομή σας, ξεκινάτε το αυτοκίνητό σας χωρίς να πιέζετε το γκάζι, ανεβάζετε ταχύτητα όσο το δυνατό πιο σύντομα (στις 2.000-2.500 στροφές), διατηρείτε σταθερή ταχύτητα και κοιτάζετε μακριά για να αποφεύγετε απότομα φρεναρίσματα και επιταχύνσεις. Σβήνετε τη μηχανή όταν κάνετε στάση για περισσότερο από ένα λεπτό.

Κάντε το carpooling στάση ζωής και μη χρησιμοποιείτε το αυτοκίνητο για να πάτε κάπου μόνοι. Εκτός από τις εκπομπές ρύπων, θα βοηθήσετε να μειωθεί και η κίνηση στην πόλη.

Αν η θερμοκρασία δεν έχει ξεπεράσει τους 35 βαθμούς, ανοίξτε τα παράθυρα του αυτοκινήτου και μην ανάψετε το air condition. Ομοίως, το χειμώνα, κλείστε τα παράθυρα και μην ανάβετε το καλοριφέρ αν το θερμόμετρο δε δείχνει κάτω από 15.

«Πράσινα» ταξίδια

Για τα ταξίδια σας σε μικρές αποστάσεις (ναι, το Αθήνα- Θεσσαλονίκη και το Πειραιάς- Ηράκλειο είναι μικρές αποστάσεις) προτιμήστε μέσα οικολογικότερα από το αεροπλάνο, όπως το τραίνο ή το πλοίο –που είναι και ρομαντικότερα.

Ζητήστε από το ξενοδοχείο να μη σας αλλάζουν σεντόνια και πετσέτες κάθε μέρα –άσκοπη σπατάλη ενέργειας και νερού. Πολλά μεγάλα ξενοδοχεία το κάνουν ήδη, ενημερώνοντας τους επισκέπτες με χαριτωμένα αυτοκόλλητα στο μπάνιο, για το πού πρέπει να αφήσουν τις πετσέτες που θέλουν να αλλαχθούν και πού αυτές που θα ξαναχρησιμοποιήσουν.

Μην παίρνετε τις μπροσούρες, τα διαφημιστικά φυλλάδια και τους χάρτες που δε χρειάζεστε ή δε σας ενδιαφέρουν από τα stands ξενοδοχείων και ταξιδιωτικών γραφείων.

Μαζέψτε τα σκουπίδια από τα δάση, τα βουνά, τις όχθες και τις παραλίες που επισκέπτεστε –ναι, ακόμα και αυτά που δεν αφήσατε εσείς. Μην πετάτε αναμμένα τσιγάρα έξω από το αυτοκίνητο και μην ανάβετε φωτιά για κανένα λόγο σε δασική περιοχή, κοντά σε δέντρα ή όπου υπάρχουν ξερά χόρτα. Θυμηθείτε, τέλος, ότι οι γόπες των τσιγάρων δεν εξαφανίζονται μαγικά αν τις θάψετε στην άμμο –στριμώξτε τις στο σελοφάν του πακέτου, αν δεν έχετε σακούλα με σκουπίδια, για να μην «ξεχάσετε» να τις πάρετε μαζί σας φεύγοντας.

Μη σκοτώνετε τα φίδια που συναντάτε στις περιηγήσεις σας στην εξοχή. Όσο εχθρικά, τρομαχτικά ή άσχημα κι αν σας φαίνονται, είναι κι αυτά μέρος της αλυσίδας και απαραίτητα για την επιβίωση του οικοσυστήματος. Δεν έχουν μόνο τα «γλυκούλικα» ζωάκια δικαίωμα στην επιβίωση.

Όπου κι αν βρεθείτε, μην αγοράζετε προϊόντα προερχόμενα από απειλούμενα είδη (ελεφαντόδοντο, ταρταρούγα, κοράλλια, δέρματα ερπετών, γούνες και είδη τροφίμων που παράγονται από ζώα ή φυτά που βρίσκονται σε κίνδυνο). Σε αρκετές χώρες δε θα μπορέσετε καν να τα περάσετε από τον έλεγχο του αεροδρομίου –όχι, ούτε κρυμμένα στη βαλίτσα που δίνετε στο check in.