Πώς να έχεις ενσυναίσθηση στις σχέσεις σου με τους άλλους
Μεγάλο πράγμα η ενσυναίσθηση. Αν δεν την έχεις έμφυτη, είναι καλή ιδέα να την καλλιεργήσεις, θα σου αλλάξει τη ζωή. Και να πώς.
της Ηρώς Κουνάδη
Καταρχάς, τι θα πει ενσυναίσθηση; Με απλά λόγια, το να μπαίνεις στην θέση του άλλου. Με πιο σύνθετα, «η συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου, και η κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του». Σε κάνει καλύτερο φίλο, καλύτερο σύντροφο και καλύτερο άνθρωπο, και –για έξτρα μπόνους– σου γλιτώνει μεγατόνους δράματος από αυτά που προκύπτουν όταν προσπαθείς να εξηγήσεις τις πράξεις ενός ατόμου με βάση τον τρόπο σκέψης ενός άλλου (εσού του ιδίου, για όσους δεν τα πιάνουν εύκολα).
Πώς όμως αποκτάς ενσυναίσθηση; Με την εξάσκηση, είναι η απάντηση –έτσι όπως αποκτάς σχεδόν κάθε ικανότητα, δηλαδή. Κι αν δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις, έχουμε μερικές ιδέες.
Βήμα 1ο: Απεταξάμην τις «πανανθρώπινες αλήθειες»
Ελπίζουμε να μην το ακούς πρώτη φορά από εμάς (αν είναι έτσι, ετοιμάσου να σοκαριστείς): Δεν υπάρχουν πανανθρώπινες αλήθειες. Καμία. Όχι, ούτε αυτή που σκέφτεσαι τώρα. Απολύτως καμία. Όπως μας απέδειξε περίτρανα το ίντερνετ πριν από καμιά δεκαριά χρόνια, ό,τι μπορείς να φανταστείς, όσο τρελό και αν σου φαίνεται, κάπου υπάρχει κάποιος που το πιστεύει/ κάνει/ υποστηρίζει. Όσο πιο γρήγορα το αποδεχτείς αυτό, τόσο πιο εύκολα θα φτάσεις στο επόμενο βήμα που είναι…
Απεταξάμην και τα «εγώ στη θέση σου…»
Κανέναν δεν νοιάζει τι θα έκανες αν ήσουν στην θέση του. Ξέρεις γιατί; Πρώτον επειδή δεν είσαι, και δεύτερον επειδή δεν είστε ίδιοι. Κανένας άνθρωπος δεν είναι ίδιος με κανέναν άλλον, γιατί όλοι κουβαλάμε διαφορετικά παιδικά τραύματα, αναμνήσεις θαμμένες βαθιά στο υποσυνείδητο και οικογενειακά-κοινωνικά πρότυπα που έχουν διαμορφώσει ολόκληρες κοσμοθεωρίες. Αυτό σημαίνει το τσιτάτο που μάλλον έχεις δει να κυκλοφορεί στο ίντερνετ και λέει «ο κάθε άνθρωπος είναι ένα ολόκληρο σύμπαν». Αν προσπαθήσεις να καταλάβεις πώς λειτουργεί ένα σύμπαν εφαρμόζοντας πάνω του τους νόμους ενός άλλου, θα αποτύχεις παταγωδώς.
Διάβαζε
Η λογοτεχνία, και ειδικά η καλή λογοτεχνία, σε μαθαίνει να καταλαβαίνεις καλύτερα τους ανθρώπους, αφενός γιατί σε βάζει στο μυαλό των ηρώων της, και αφετέρου γιατί σε αναγκάζει να δεις τη μεγαλύτερη εικόνα, να πάρεις τον χρόνο σου και να καταλάβεις κίνητρα πίσω από πράξεις και πεποιθήσεις πίσω από χαρακτήρες. Κάποιες πολύ καλές ταινίες το κάνουν επίσης αυτό, στα βιβλία όμως είναι ευκολότερο, επειδή η ιστορία εξελίσσεται με τον δικό σου ρυθμό, οπότε έχεις όλον τον χρόνο που χρειάζεσαι για να δώσεις βάση χωρίς να αποσπάται η προσοχή σου.
Μην δίνεις συμβουλές, κάνε ερωτήσεις
Είναι δείγμα ανωριμότητας να εφαρμόζεις το δικό σου σύστημα αξιών στο πρόβλημα, τη ζωή ή την ιστορία που σου διηγείται κάποιος άλλος. Προφανώς και είσαι ελεύθερος/η να πεις τη γνώμη σου αν σου ζητηθεί, αλλά πολύ χρησιμότερο από αυτό θα είναι να ρωτήσεις πράγματα όπως τι σκέφτεται ο συνομιλητής σου για όλα αυτά που σου αφηγείται, γιατί νομίζει πως τα πράγματα έγιναν όπως έγιναν, τι θα ήθελε ιδανικά να συμβεί παρακάτω, τι θα έκανε διαφορετικά αν μπορούσε να γυρίσει τον χρόνο πίσω, και γενικώς πράγματα που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις τον τρόπο σκέψης του.
Και ασκήσεις έχουμε, τι νόμισες;
Αν το έχεις πάρει πραγματικά ζεστά το θέμα, και θέλεις όντως να αναπτύξεις την ενσυναίσθησή σου εξασκώντας την, δοκίμασε να γράψεις μια ιστορία που ξέρεις καλά, από την πλευρά διαφορετικών πρωταγωνιστών της. Μπορεί να είναι η ιστορία που σου διηγήθηκε χτες ο κολλητός σου, όπως θα την έλεγε πχ η γυναίκα του, ή η ιστορία της Χιονάτης από την πλευρά της μητριάς (είναι και τάση τώρα τελευταία στα στούντιο της Disney, δεν ξέρουμε αν το ‘χεις παρατηρήσει) και μετά από την πλευρά του πατέρα. Μην κλέβεις, όμως, θυμήσου την μικρή σοφία που λέει «κανείς δεν είναι κακός στην δική του ιστορία» και προσπάθησε να βρεις κίνητρα και –έστω διαταραγμένους– τρόπους σκέψης που να εξηγούν την συμπεριφορά του ήρωα-αφηγητή σου.
Καταρχάς, τι θα πει ενσυναίσθηση; Με απλά λόγια, το να μπαίνεις στην θέση του άλλου. Με πιο σύνθετα, «η συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου, και η κατανόηση της συμπεριφοράς και των κινήτρων του». Σε κάνει καλύτερο φίλο, καλύτερο σύντροφο και καλύτερο άνθρωπο, και –για έξτρα μπόνους– σου γλιτώνει μεγατόνους δράματος από αυτά που προκύπτουν όταν προσπαθείς να εξηγήσεις τις πράξεις ενός ατόμου με βάση τον τρόπο σκέψης ενός άλλου (εσού του ιδίου, για όσους δεν τα πιάνουν εύκολα).
Πώς όμως αποκτάς ενσυναίσθηση; Με την εξάσκηση, είναι η απάντηση –έτσι όπως αποκτάς σχεδόν κάθε ικανότητα, δηλαδή. Κι αν δεν ξέρεις από πού να ξεκινήσεις, έχουμε μερικές ιδέες.
Βήμα 1ο: Απεταξάμην τις «πανανθρώπινες αλήθειες»
Ελπίζουμε να μην το ακούς πρώτη φορά από εμάς (αν είναι έτσι, ετοιμάσου να σοκαριστείς): Δεν υπάρχουν πανανθρώπινες αλήθειες. Καμία. Όχι, ούτε αυτή που σκέφτεσαι τώρα. Απολύτως καμία. Όπως μας απέδειξε περίτρανα το ίντερνετ πριν από καμιά δεκαριά χρόνια, ό,τι μπορείς να φανταστείς, όσο τρελό και αν σου φαίνεται, κάπου υπάρχει κάποιος που το πιστεύει/ κάνει/ υποστηρίζει. Όσο πιο γρήγορα το αποδεχτείς αυτό, τόσο πιο εύκολα θα φτάσεις στο επόμενο βήμα που είναι…
Απεταξάμην και τα «εγώ στη θέση σου…»
Κανέναν δεν νοιάζει τι θα έκανες αν ήσουν στην θέση του. Ξέρεις γιατί; Πρώτον επειδή δεν είσαι, και δεύτερον επειδή δεν είστε ίδιοι. Κανένας άνθρωπος δεν είναι ίδιος με κανέναν άλλον, γιατί όλοι κουβαλάμε διαφορετικά παιδικά τραύματα, αναμνήσεις θαμμένες βαθιά στο υποσυνείδητο και οικογενειακά-κοινωνικά πρότυπα που έχουν διαμορφώσει ολόκληρες κοσμοθεωρίες. Αυτό σημαίνει το τσιτάτο που μάλλον έχεις δει να κυκλοφορεί στο ίντερνετ και λέει «ο κάθε άνθρωπος είναι ένα ολόκληρο σύμπαν». Αν προσπαθήσεις να καταλάβεις πώς λειτουργεί ένα σύμπαν εφαρμόζοντας πάνω του τους νόμους ενός άλλου, θα αποτύχεις παταγωδώς.
Διάβαζε
Η λογοτεχνία, και ειδικά η καλή λογοτεχνία, σε μαθαίνει να καταλαβαίνεις καλύτερα τους ανθρώπους, αφενός γιατί σε βάζει στο μυαλό των ηρώων της, και αφετέρου γιατί σε αναγκάζει να δεις τη μεγαλύτερη εικόνα, να πάρεις τον χρόνο σου και να καταλάβεις κίνητρα πίσω από πράξεις και πεποιθήσεις πίσω από χαρακτήρες. Κάποιες πολύ καλές ταινίες το κάνουν επίσης αυτό, στα βιβλία όμως είναι ευκολότερο, επειδή η ιστορία εξελίσσεται με τον δικό σου ρυθμό, οπότε έχεις όλον τον χρόνο που χρειάζεσαι για να δώσεις βάση χωρίς να αποσπάται η προσοχή σου.
Μην δίνεις συμβουλές, κάνε ερωτήσεις
Είναι δείγμα ανωριμότητας να εφαρμόζεις το δικό σου σύστημα αξιών στο πρόβλημα, τη ζωή ή την ιστορία που σου διηγείται κάποιος άλλος. Προφανώς και είσαι ελεύθερος/η να πεις τη γνώμη σου αν σου ζητηθεί, αλλά πολύ χρησιμότερο από αυτό θα είναι να ρωτήσεις πράγματα όπως τι σκέφτεται ο συνομιλητής σου για όλα αυτά που σου αφηγείται, γιατί νομίζει πως τα πράγματα έγιναν όπως έγιναν, τι θα ήθελε ιδανικά να συμβεί παρακάτω, τι θα έκανε διαφορετικά αν μπορούσε να γυρίσει τον χρόνο πίσω, και γενικώς πράγματα που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις τον τρόπο σκέψης του.
Και ασκήσεις έχουμε, τι νόμισες;
Αν το έχεις πάρει πραγματικά ζεστά το θέμα, και θέλεις όντως να αναπτύξεις την ενσυναίσθησή σου εξασκώντας την, δοκίμασε να γράψεις μια ιστορία που ξέρεις καλά, από την πλευρά διαφορετικών πρωταγωνιστών της. Μπορεί να είναι η ιστορία που σου διηγήθηκε χτες ο κολλητός σου, όπως θα την έλεγε πχ η γυναίκα του, ή η ιστορία της Χιονάτης από την πλευρά της μητριάς (είναι και τάση τώρα τελευταία στα στούντιο της Disney, δεν ξέρουμε αν το ‘χεις παρατηρήσει) και μετά από την πλευρά του πατέρα. Μην κλέβεις, όμως, θυμήσου την μικρή σοφία που λέει «κανείς δεν είναι κακός στην δική του ιστορία» και προσπάθησε να βρεις κίνητρα και –έστω διαταραγμένους– τρόπους σκέψης που να εξηγούν την συμπεριφορά του ήρωα-αφηγητή σου.
