Εδώ είναι Βαλκάνια: 3 πόλεις ανακάλυψη

της Ηρώς Κουνάδη

Έχει μάλλον καταστεί προφανές –κι αρκεί μια ματιά στη δεξιά στήλη των «Σχετικών Άρθρων» προς επαλήθευση– ότι τα αγαπάμε πολύ τα Βαλκάνια. Γιατί αποτυπώνουν σε κάθε γωνιά τους την τρέλα και τη χαρά της ζωής παρά τις δυσκολίες (τους; ή μήπως της;) των ταινιών του Κοστουρίτσα. Γιατί, όσο κι αν επιμείναμε να «ανήκουμε στη Δύση», κι όσο κι αν την κρύβαμε μέχρι που την αποβάλλαμε, την κουλτούρα τους αυτή κάπου την αναγνωρίζουμε σαν δική μας –ίσως και να τη νοσταλγούμε λίγο. Γιατί, απλά, αντικειμενικά και πέρα από αναλύσεις και κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις, είναι πανέμορφα.

Αναπάντεχα πανέμορφα. Ίσως και συγκινητικά πανέμορφα. Γιατί, ας πούμε, από τη Δυτική Ευρώπη το περιμένεις να είναι πανέμορφη. Σχεδόν το απαιτείς. Είχε, τουλάχιστον εδώ και μισό αιώνα, την οικονομική δυνατότητα, το χρόνο της και την ησυχία της για να φτιαχτεί. Όταν, όμως, διασχίζεις οδηγώντας μια πόλη που την είχες φανταστεί βομβαρδισμένο τοπίο σταματώντας κάθε λίγο για να θαυμάσεις την αρχιτεκτονική περασμένων αιώνων που αποτυπώνεται στα κτίρια του ιστορικού κέντρου της και να ανακατευτείς με το πλήθος στα πλακόστρωτα δρομάκια του, καταλήγοντας για καφέ σε μεγάλες, ανοιχτές πλατείες με θέα σε καταγάλανα ποτάμια και περίτεχνες γέφυρες, τότε εκπλήσσεσαι. Σχεδόν συγκινείσαι.

Περισσότερο από οπουδήποτε αλλού, το αίσθημα αυτό είναι εμφανές στις μικρότερες πόλεις της χερσονήσου. Μακριά από το hype των πρωτευουσών, που ούτως ή άλλως περίμενες ότι θα είναι οι πρώτες που θα ορθοποδήσουν και (ή μήπως επειδή;) θα αρχίσουν να μαζεύουν τουρίστες, οι σχετικά άγνωστες γωνιές των βαλκανικών χωρών αξίζουν όσο χρόνο μπορείς να διαθέσεις για να τις ανακαλύψεις. Αν μη τι άλλο, γιατί όταν με τον καιρό ακολουθήσουν την πορεία του «θαύματος της Κροατίας» θα μπορείς να λες ότι εσύ τις αγάπησες πρώτος.

Μόσταρ, Βοσνία
Την πρωτεύουσα της Ερζεγοβίνης την έχετε πιθανότατα ακουστά για τους λάθος λόγους: για τον βομβαρδισμό της πανέμορφης γέφυράς της, το 1993, κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Γιουγκοσλαβίας. Η γέφυρα ξαναχτίστηκε από την αρχή, πανομοιότυπη και με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που είχε χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή της το 1556.

Από το 2004, οπότε και ολοκληρώθηκαν οι εργασίες, έχει φωτογραφηθεί από κάθε πιθανή γωνία, έχει υποδεχθεί εκατομμύρια επισκεπτών, έχει φιλοξενήσει το καταδυτικό πρωτάθλημα –κάθε Ιούλιο οι φαν των extreme sports βουτούν στα 21 μέτρα που τη χωρίζουν από το ποτάμι– πέντε συναπτά καλοκαίρια και έχει ξαναγίνει σύμβολο ενότητας των δύο αντικριστών οχθών του ποταμού Neretva, που όπως ίσως θα μαντέψατε αντιστοιχούν στη μουσουλμανική και τη χριστιανική συνοικία της πόλης.

Ένα πανέμορφο ιστορικό κέντρο, όλο γεφυράκια, λιθόκτιστα καλντερίμια, πέτρινα κτίρια με κεραμιδοσκεπές, και τζαμιά του 16ου αιώνα, είναι η καρδιά του Μόσταρ. Τα καταγάλανα νερά του ποταμού που το χωρίζουν στα δύο και οι κατάφυτες βουνοπλαγιές που το πλαισιώνουν βάζουν την τελική πινελιά σε μια πόλη που θα μπορούσε άνετα να είναι πίνακας ζωγραφικής. Πανέμορφα café και cozy ταβερνάκια βγάζουν τραπέζια στις ταράτσες τους όταν ο καιρός είναι καλός, και σας προκαλούν να σπαταλήσετε μια ολόκληρη μέρα χαζεύοντας τη γέφυρα, το ποτάμι και την πόλη από κάθε πιθανή γωνία.

Ο μόνος λόγος για να αντισταθείτε στον πειρασμό, είναι ότι πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθείτε το Μουσείο της Εργεγοβίνης, που στεγάζεται ακριβώς δίπλα στη γέφυρα, στο σπίτι του Προέδρου της Γιουγκοσλαβίας Džemal Bijedić που πέθανε υπό ανεξιχνίαστες συνθήκες το 1978. Για να παρακολουθήσετε το 10λεπτο βίντεο που αφηγείται την Ιστορία της Γέφυρας, το οποίο προβάλλεται σε μία από τις αίθουσες του μουσείου, θα χρειαστείτε χαρτομάντιλα. Μια επίσκεψη αξίζουν, επίσης, τα δύο τζαμιά της πόλης, Karadjozbeg και Koski Mehmed Paša, κτισμένα το 1557 και 1618, η Καθολική Εκκλησία και το Τούρκικο Σπίτι –στην ουσία ένα μουσείο διαμορφωμένο σαν αριστοκρατική κατοικία της εποχής της οθωμανικής κυριαρχίας.

Πού θα μείνετε: Στο ατμοσφαιρικό ξενοδοχείο – μουσείο Bosnian National Monument Muslibegovic House, οι τιμές του οποίου ξεκινούν από 70 ευρώ για το δίκλινο δωμάτιο με πρωινό, στο στιλάτο Kriva Cuprija, σε απόσταση αναπνοής, μόλις 70 μέτρα από τη Γέφυρα, σε τιμές που ξεκινούν από 56 ευρώ για το δίκλινο δωμάτιο με πρωινό, ή στο Pellegrino, στην καρδιά της Παλιάς Πόλης, σε τιμές που ξεκινούν από 60 ευρώ το δίκλινο δωμάτιο με πρωινό.

Πού θα φάτε: Το εθνικό πιάτο της Βοσνίας, ćevapčići, μικρά κεμπαπάκια σε πίτα με τυρί κρέμα, και άλλες τοπικές σπεσιαλιτέ θα δοκιμάσετε στο Grill Centar και το Rondo, διεθνή κουζίνα στο MM και… μια μείξη των δύο στις ταράτσες των Šadran και Taurus.

Novi Sad, Σερβία
Το Novi Sad, πάλι, κατά πάσα πιθανότητα το έχετε ακουστά για τους σωστούς λόγους: για το Exit, το μεγαλύτερο καλοκαιρινό φεστιβάλ ετούτης της ταλαίπωρης γωνιάς της Γηραιάς Ηπείρου, που μαζεύει κάθε χρόνο την αφρόκρεμα του παγκόσμιου μουσικού στερεώματος σε ένα τετραήμερο αντάξιο του Glastonbury. Περισσότερα επ’ αυτού όταν ο καιρός θα είναι εγγύς. Προς το παρόν, να τονίσουμε ότι το Exit είναι απλά η αφορμή, και όχι η (μοναδική) αιτία για να επισκεφθείτε την πόλη που ο Lonely Planet έχει χαρακτηρίσει «Βελιγράδι με Valium».

Ένα κουκλίστικο ιστορικό κέντρο, γεμάτο εντυπωσιακά art nouveau κτίρια, περίτεχνες εκκλησίες, πολύβουους πεζόδρομους, ανοιχτές πλατείες και πολύχρωμα καταστήματα, που βρέχει τα πόδια του στα νερά του Δούναβη, χαζεύοντας τη θέα στον καταπράσινο λόφο που στολίζεται από το μεσαιωνικό Κάστρο του Petrovaradin. Αφιερώστε τουλάχιστον ένα απόγευμα για να το περπατήσετε, να θαυμάσετε την πανοραμική θέα της πόλης από εκεί πάνω, να επισκεφθείτε το Μουσείο της Πόλης του Novi Sad, και το Πλανητάριο που στεγάζονται εδώ, και να σημειώσετε τις… κρυφές γωνιές του απόρθητου στην Ιστορία του Κάστρου, γιατί εδώ μέσα είναι που θα περάσετε ένα ολόκληρο τετραήμερο παρακολουθώντας συναυλίες το επόμενο καλοκαίρι.

Οι όχθες του Δούναβη θα έχουν τότε μετατραπεί σε οργανωμένες παραλίες, με ξαπλώστρες και beach bars, προκαλώντας μας για βουτιές με θέα στην –πάντα καταπράσινη– απέναντι όχθη. Προς το παρόν, θα περπατήσετε ή θα νοικιάσετε ποδήλατο για ατελείωτες βόλτες στον πεζόδρομο που αγκαλιάζει την απέναντι όχθη του κάστρου, και ο οποίος με τη σειρά του περικυκλώνεται από ένα πανέμορφο –το μαντέψατε, καταπράσινο– πάρκο. Όταν σουρουπώσει, θα επιστρέψετε στο ιστορικό κέντρο για να το ξαναπερπατήσετε και να το ξαναερωτευτείτε από την αρχή, λουσμένο στον ατμοσφαιρικό νυχτερινό φωτισμό του που αλλάζει τελείως την εικόνα του.

Ίσως περισσότερο από την ίδια την πόλη, θα λατρέψετε τους χαλαρούς ρυθμούς ζωής της. Αμέτρητα café βγάζουν τραπεζάκια σε πεζόδρομους και πλατείες, για να χαζεύετε με τις ώρες τον κόσμο που περνά, μικρά, συμπαθητικά ταβερνάκια σερβίρουν τοπικές σπεσιαλιτέ σε αυλές και αίθρια, και το βράδυ το πάρτι μεταφέρεται σε cozy μπαράκια γεμάτα κόσμο και καπνό.

Πού θα μείνετε: Στο cozy Car Royal Appartments, σε τιμές που ξεκινούν από 60 ευρώ το δίκλινο, στο minimal –σε ύφος διακόσμησης, όχι σε παροχές– Boutique Hotel Arta, σε τιμές που ξεκινούν από 70 ευρώ το δίκλινο με πρωινό, ή στο εντυπωσιακό Hotel Gymnas, σε τιμές που ξεκινούν από 65 ευρώ το δίκλινο με πρωινό (55 ευρώ αν κάνετε την κράτηση μέσω του Booking). Αν το budget σας δεν είναι σφιχτό, η κορυφαία ίσως επιλογή στην πόλη είναι το 5άστερο Hotel Park, στο λόφο του Petrovaradin, οι τιμές του οποίου ξεκινούν από 100 ευρώ για το δίκλινο δωμάτιο με πρωινό.

Πού θα φάτε: Τοπικές σπεσιαλιτέ στα Fontana, Čerčil και Balkan Ekspress. Ινδονησιακή (!) κουζίνα, αν καταλήξετε ότι η σέρβικη δεν είναι το γούστο σας, ή απλά θέλετε μια αλλαγή, στο Surabaja. Εξαιρετική κουζίνα, που παντρεύει έξυπνα τοπικές και διεθνείς συνταγές, σερβίρει και το Zeppelin, το εστιατόριο επάνω στο πλοίο που είναι αραγμένο στην όχθη του Δούναβη –bonus η εξαιρετική θέα στο Κάστρο του Petrovaradin.

Koprivshtitsa, Βουλγαρία
Και φτάσαμε αισίως στην πόλη –ή μήπως αρμόζει περισσότερο να πούμε στο χωριό;– που το πιθανότερο είναι, αν δεν το έχετε επισκεφθεί, να μην το έχετε και ακουστά. Φωλιασμένο ανάμεσα σε καταπράσινα βουνά, μεταξύ της Σόφια και του Κάρλοβο, είναι ένα ολοζώντανο μουσείο αρχιτεκτονικής της περιόδου της Βουλγαρικής Αναγέννησης. Λιθόκτιστα δρομάκια, παραδοσιακή αρχιτεκτονική και περίτεχνα γεφυράκια να αγκαλιάζουν ένα μικρό ρυάκι συνθέτουν την εικόνα ενός τόπου ξεχασμένου στο χρόνο.

Περί τα 400 διατηρητέα κτίρια ιστορικής και αρχιτεκτονικής σημασίας μας προκαλούν να περάσουμε ατελείωτες ώρες περπατώντας τους δρόμους του χωριού, θαυμάζοντας και φωτογραφίζοντάς τα. Από τα αξιοθέατα που αξίζει να επισκεφθείτε είναι το Μουσείο – Σπίτι του ποιητή Dimcho Debelyanov, που φιλοξενεί εκθέματα για τη ζωή και το έργο του, καθώς και έξι ακόμη Σπίτια – Μουσεία, διαμορφωμένα και διακοσμημένα ανάλογα με την εποχή και την περιοχή στην οποία αντιστοιχεί η εξωτερική αρχιτεκτονική τους.

Μακράν του να αποτελεί μια Disneyland της παράδοσης, η Koprivshtitsa είναι ένα ολοζώντανο χωριό, με φιλικότατους κατοίκους, που θα σας αντιμετωπίσουν σαν επισκέπτες, όχι σαν τουρίστες. Γνωστό ως ο τόπος απ’ όπου ξεκίνησε η βουλγαρική επανάσταση εναντίον των Τούρκων, στις 20 Απριλίου του 1876, το χωριό σχεδόν εγκαταλείφθηκε μετά την ανεξαρτησία της χώρας, για να κηρυχθεί το 1971 προστατευόμενος ιστορικός οικισμός.

Πολλά από τα πανέμορφα, διατηρητέα κτίρια έχουν μετατραπεί σε ξενοδοχεία, καθιστώντας την Koprivshtitsa ιδανική στάση αν θέλετε λίγο έξτρα ρομαντισμό στο road trip σας. Ιδιαίτερα αν την πετύχετε χιονισμένη, πολύ δύσκολα θα αντισταθείτε στον πειρασμό να μείνετε μερικές ημέρες παραπάνω.

Πού θα μείνετε: Στο παραδοσιακό Kalina Hotel, σε τιμές που ξεκινούν από 20 ευρώ το δίκλινο με πρωινό, ή στο κουκλίστικο Trayanov Kâshta, σε τιμές που ξεκινούν από 40 ευρώ το δίκλινο με πρωινό.

Πού θα φάτε: Τοπικές, παραδοσιακές σπεσιαλιτέ στα Chuchura, Mehana 20 April, Pod Starata Krusha και στο ατμοσφαιρικό Dyado Liben.