Ιντερνετικό ραδιόφωνο: To διαδίκτυο γεμίζει μουσικές

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Το ραδιόφωνο αποτελούσε ανέκαθεν το αγαπημένο μέσο του Έλληνα. Από την εποχή όμως που σιγοτραγουδούσε μαζί με τη Μαρινέλα «Να παίζει το τρανζίστορ», συνέπασχε με την κραυγή του «πειρατή» των FM Ψάλτη «Κούλα σ' αγαπάω, μ' ακούς;» στο cult διαμάντι των 80’s «Βασικά καλησπέρα σας» και αγόραζε με μανία τους ροκ δίσκους του Radio Gold συνεπαρμένος από το marketing του Νίκου Μαστοράκη, πολλά έχουν αλλάξει. To Internet μπήκε για τα καλά στην ζωή του και ήταν πλέον θέμα χρόνου για το ραδιόφωνο (μαζί με ένα σωρό ακόμα υπηρεσίες) να «μετακομίσει» με χαρακτηριστική ευκολία στον Κυβερνοχώρο, παρέχοντας στον οποιονδήποτε την δυνατότητα να γίνει ραδιοφωνικός παραγωγός στον «πειρατικό» (αλλά καθ’ όλα νόμιμο) σταθμό του, έστω και για λίγες ώρες. Όχι και άσχημα.

Καμία χρέωση (πλην ορισμένων εξαιρέσεων), καμία λογοκρισία, πλήρης ελευθερία στις μουσικές επιλογές και όσοι πιστοί… ακούσατε. Κάπως έτσι, το web radio κατάφερε να σκαρφαλώσει στις προτιμήσεις των wannabe ραδιοφωνικών παραγωγών και να αναπτυχθεί σε παγκόσμια κλίμακα με αστραπιαίους ρυθμούς. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν χώρες όπως η Γερμανία, όπου η αύξηση των web radios έφτασε από το 2009 μέχρι το 2010 το 800 τοις εκατό, ενώ στην Αμερική το ένα πέμπτο των ακροατών ραδιοφώνου μέσα στο αυτοκίνητο προτιμούν αποκλειστικά το διαδικτυακό ραδιόφωνο. Ήδη αρκετές υπηρεσίες online ραδιοφώνου έχουν δημιουργήσει τις δικές τους smartphone εφαρμογές (δείτε μερικές εδώ), προσφέροντας στους χρήστες υψηλής ποιότητας ραδιοφωνικές εκπομπές.

Το «μικρόβιο» των ραδιοκυμάτων

Το ελληνικό Ίντερνετ είναι γεμάτο από (ερασιτεχνικούς και μη) ραδιοφωνικούς σταθμούς, οι μουσικές επιλογές των οποίων καλύπτουν μεγάλο φάσμα του ελληνικού και ξένου πενταγράμμου. Αξιόλογες από κάθε άποψη προσπάθειες, οι οποίες με τον καιρό έχουν αποκτήσει φανατικούς ακροατές. Πώς ξεκίνησαν όμως όλες αυτές;

«Ο πατέρας μου ήταν ραδιοερασιτέχνης στα AM και μετά στα FM, μεγάλωσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οπότε θεωρώ φυσικό επακόλουθο να μου μπει κι εμένα το μικρόβιο», μου λέει για το πάθος του με το ραδιόφωνο ο Γιώργος Ρασούλης (φώτο) παραγωγός του ARG FM. «Πάντα μου άρεσε το ραδιόφωνο και μου άρεσε να ακούω συγκεκριμένες εκπομπές, οι οποίες όμως σιγά σιγά εξαφανίστηκαν από τον "αέρα" για χάρη του playlist, του talklist και της κονσέρβας”, λέει ο Γιάννης Δόλας για την ιδέα πίσω από τη δημιουργία του Rockmachine.gr και συνεχίζει: «Έτσι, με άλλους δυο φίλους, ο ένας με πολλά χρόνια προϋπηρεσίας στα FM, αποφασίσαμε να φτιάξουμε το ραδιοφωνικό σταθμό που θα θέλαμε να ακούμε 24 ώρες το 24ωρο. Στην πορεία ανακαλύψαμε ότι υπάρχουν πολλοί εκεί έξω που θέλουν να μας ακούσουν».

Από την πλευρά της, η Νικόλ Ρούτση (φώτο), δικηγόρος στο επάγγελμα, παραγωγός του AthensJukeBox αποδίδει την… μετάδοση του «μικροβίου» στον μετέπειτα ραδιοφωνικό της παρτενέρ: «Όλα ξεκίνησαν από μία συζήτηση μεταξύ σοβαρού και αστείου με το ραδιοφωνικό μου ταίρι, Κωστα Γεωργίκο, ο οποίος και με παρότρυνε να πάμε στα γραφεία του AthensJukeBox και της εφημερίδας Βορεινή απ’ όπου ζητούσαν άτομα για τη στελέχωση του online σταθμού. Kαθότι λάτρης του ραδιοφώνου και από τη στιγμή που μου προτάθηκε έστω και ερασιτεχνικά δεν το σκέφτηκα καν».

Το χόμπι γίνεται επάγγελμα. Ή μήπως όχι;

Ο ερασιτεχνικός χαρακτήρας της πλειοψηφίας των ελληνικών web radios φαίνεται να είναι κάτι σαν… άποψη. Αρκετοί από τους παραγωγούς δεν θέλουν να το δουν εμπορικά, γιατί όπως λένε χάνεται η μαγεία του, ενώ άλλοι δεν εμφανίζονται αρνητικοί στο ενδεχόμενο ενός εισοδήματος από αυτό. Συγκεκριμένα ο Γιώργος αν και σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και ασχολήθηκε επαγγελματικά με το ραδιόφωνο μου λέει: «Τη διαδικτυακή εκπομπή μου δεν την βλέπω επαγγελματικά. Δεν θεωρώ σωστό τα ερασιτεχνικά ιντερνετικά ραδιόφωνα να μπαίνουν στη διαδικασία διαφημίσεων. Χάνεται η "μαγεία" και η ουσία της ενασχόλησης».

Ο Γιάννης (φώτο) από την άλλη πλευρά είναι πιο «ανοικτός» σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο: «Το ιντερνετικό ραδιόφωνο θα μεγαλώσει πολύ τα επόμενα χρόνια και θα μπορεί να αποτελέσει επαγγελματική απασχόληση, αν όχι για όλους, τουλάχιστον για κάποιους. Εάν μπορούσε να μου εξασφαλίσει τα προς το ζην, θα εγκατέλειπα τα πάντα για να ασχοληθώ μόνο με αυτό... Δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο!».

Η Νικόλ από τη πλευρά της δεν βρίσκει καμία διαφορά στις έννοιες επαγγελματικό και ερασιτεχνικό διαδικτυακό ραδιόφωνο, αλλά θεωρεί πως θα μπορούσε κάποιος να ασχοληθεί επαγγελματικά αρκεί να το αγαπάει και να έχει όρεξη. Στέκεται όμως και στις δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος: «Οι πηγές εσόδων είναι περιορισμένες καθώς δύσκολα οι επαγγελματίες θα εμπιστευθούν έναν ερασιτεχνικό σταθμό σε σχέση με έναν «κανονικό» σταθμό -που κάθε άλλο παρά ερασιτεχνικούς θα λέγαμε πολλούς από αυτούς που ήδη εκπέμπουν διαδικτυακά. Επομένως δύσκολα θα το σκεφτεί κάποιος σαν κύρια ενασχόληση».

Διαδικτυακό vs. ‘κανονικό’ ραδιόφωνο

Μια εκπομπή στο διαδίκτυο και μια στα ραδιοκύματα μοιάζουν αρκετά. Ένας εκφωνητής, μια κονσόλα, μουσικές επιλογές, επικοινωνία με το κοινό. Υπάρχουν όμως και αρκετές διαφορές, στις οποίες μάλιστα στηρίζεται και η διαρκώς αυξανόμενη φήμη του web radio. Ποιες είναι αυτές;

«Η πίεση είναι σαφώς λιγότερη», μου λέει ο Γιώργος και προσθέτει: «Υπάρχει μεγαλύτερη άνεση στη θεματολογία και περισσότερος χρόνος για επικοινωνία με τους ακροατές λόγω έλλειψης χρονοδιαγράμματος». Ο Γιάννης δεν διακρίνει μεγάλες διαφορές: «Το μικρόφωνο είναι μικρόφωνο και ο αέρας, αέρας. Ό,τι λες το ακούν οι ακροατές σου. Δεν είσαι μόνος σου και αυτό το βλέπεις από τις αντιδράσεις, τα μηνύματα που παίρνεις και τα e-mail. Τα μεγέθη φυσικά, είναι διαφορετικά, αφού το "κανονικό" ραδιόφωνο εκπέμπει μοιραία σε μεγαλύτερο κοινό, αλλά αυτό σιγά σιγά θα αλλάξει. Η μαγεία, πάντως είναι η ίδια».

Η Νικόλ πάλι επισημαίνει ότι το διαδικτυακό ραδιόφωνο δεν γνωρίζει σύνορα: «Μια ‘κανονική’ ραδιοφωνική εκπομπή έχει το μειονέκτημα να μεταδίδεται μέχρι εκεί που φτάνει το σήμα του σταθμού ενώ μια online έχεις την δυνατότητα να την ακούσεις από όποιο σημείο του πλανήτη και αν βρίσκεσαι αρκεί να έχεις πρόσβαση στο διαδίκτυο».

Web radio α λα Ελληνικά

Τα τελευταία δύο χρόνια οι ελληνικοί διαδικτυακοί σταθμοί ξεπετάγονται σα… μανιτάρια, προσφέροντας σε αρκετές περιπτώσεις πλήρες πρόγραμμα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ανά πάσα στιγμή μπορείς να συντονιστείς και είναι σίγουρο ότι θα ακούσεις μια «ζωντανή» εκπομπή. Που οφείλεται αυτή η εντυπωσιακή επιτυχία του web radio στην Ελλάδα;

Ο Γιάννης μου λέει για την μεγάλη απήχηση του διαδικτυακού ραδιοφώνου στους Έλληνες ακροατές: «Το ιντερνετικό ραδιόφωνο είναι πολύ εξειδικευμένο και το "κανονικό" πια δεν ακούγεται. Φυσικά υπάρχουν και οι εξαιρέσεις, αλλά δυστυχώς στους περισσότερους σταθμούς ακούς τα ίδια τραγούδια σαν να ακούς κασέτα. Στα "rock" ραδιόφωνα οι παραγωγοί δεν έχουν καμία επαφή με τον ακροατή, δεν μιλούν για τη μουσική, παρά λένε αυτά που γράφουν τα χαρτιά τους τη συγκεκριμένη ώρα. Το πρόγραμμα δεν έχει ομοιογένεια ούτε ταυτότητα. Μετά τους Guns'n' Roses μπορεί ωραιότατα να ακούσεις Adele!» και συνεχίζει: «Στο Ίντερνετ υπάρχει πλέον τεράστια εξειδίκευση. Αν ανοίξεις π.χ. το iTunes και ψάξεις τις επιλογές των ραδιοφωνικών σταθμών θα βρεις χιλιάδες επιλογές, από blues της δεκαετίας του '30 μέχρι ακραίο heavy metal, από σταθμούς αφιερωμένους εξ' ολοκλήρου σε ιατρικά θέματα, μέχρι σταθμούς για… υποβρύχιο ψάρεμα».

Ένας εξίσου σημαντικός λόγος και για τους τρεις παραγωγούς είναι η ολοένα ευκολότερη και άμεση πρόσβαση. «Πρόσφατα, στον Rockmachine.gr κατασκευάσαμε και mobile έκδοση του site μας για να μπορούν οι ακροατές μας να ακούν μέσω κινητού τη μουσική μας, να διαβάζουν τα νέα που τους προσφέρουμε και να μπαίνουν στο chat και να επικοινωνούν. Προς μεγάλη μας έκπληξη ένας ακροατής μας έστειλε μήνυμα ότι άλλαξε κινητό για να ακούει Rockmachine.gr στη δουλειά του!», μου λέει ο Γιάννης, ενώ η Νικόλ στέκεται στην αυξανόμενη εξοικείωση των Ελλήνων με την τεχνολογία, η οποία επιτρέπει στον καθένα ανά πάσα στιγμή να απολαύσει την αγαπημένη του εκπομπή και τον αγαπημένο του σταθμό online.

To… mainstream ημών το επιούσιο

Πολλοί κατηγορούν το ραδιόφωνο ότι θυσιάζει την καλή μουσική στον βωμό του «εύκολου» mainstream, το οποίο ως γνωστόν αποτελεί πόλο έλξης για μια μεγάλη μερίδα ακροατών. Τραγούδια – κονσέρβες, τα οποία έχουμε βαρεθεί να ακούμε, παίζουν στο repeat και γίνονται χιτάκια εν ριπή οφθαλμού. Αρκετοί είναι επίσης και ακροατές οι οποίοι «χαλιούνται» με τις έτοιμες playlists που παίζουν κατά κόρον στα ραδιοκύματα. Θα μπορούσε να αποτελέσει κάτι τέτοιο αιτία… θανάτου του «κανονικού» ραδιοφώνου;

Ο Γιάννης πάντως, δεν συμφωνεί με τον όρο “mainstream”: «Πλέον δεν υπάρχει mainstream... Υπάρχει μόνο η ‘ασφάλεια’ που σου προσφέρουν τα ίδια χιλιοπαιγμένα τραγούδια, ή μια νέα επιτυχία που πρώτα πρέπει να γίνει επιτυχία από την τηλεόραση, ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, για να παιχτεί στο ραδιόφωνο, ενώ θα έπρεπε να είχε γίνει το αντίθετο. Η καλή μουσική μπορεί να είναι κάλλιστα mainstream. Είμαι κατά της τακτικής που εφαρμόζουν πολλά ιντερνετικά ραδιόφωνα και παίζουν συνέχεια άγνωστα και ‘ψαγμένα’ τραγούδια», λέει και συμπληρώνει: «Το ραδιόφωνο ποτέ δεν πεθαίνει! Χώρια που τώρα τελευταία, επειδή οι παραγωγοί είναι τόσο ψυχροί και απρόσωποι ανακουφίζομαι όταν ακούω μουσική χωρίς καμία εκφώνηση. Σαν μέσο θα συντηρείται πάντα χάρη στην ειδησεογραφία και την ενημέρωση που προσφέρει, όμως σίγουρα η κονσέρβα και το "playlist" έχουν αφαιρέσει ένα μεγάλο κομμάτι από τη μαγεία του. Δυστυχώς όμως, δεν θα είναι το μέσο που θα συνοδεύει τη μουσική. Όσο βασιλεύει η "κονσέρβα" και το "προκάτ" πρόγραμμα, ο μουσικόφιλος θα αναζητήσει αλλού τη μουσική που του αρέσει και το Ίντερνετ προσφέρει την καλύτερη εναλλακτική».

Η Νικόλ από την πλευρά της είναι περισσότερο μετριοπαθής: «Σίγουρα πολλά web radios αλλά και ‘κανονικοί’ σταθμοί επιλέγουν πλέον μουσική mainstream ώστε να εξασφαλίσουν ένα σημαντικό αριθμό ακροατών. Ωστόσο πολλοί είναι και οι σταθμοί οι οποίοι αγαπούν την καλή και ποιοτική μουσική», μου λέει και προσθέτει σχετικά με τις έτοιμες playlists πως στον ακροατή αρέσει τόσο να ακούει μουσική ανενόχλητος από διαφημίσεις ή από κάποιον βαρετό εκφωνητή όσο και να συμμετέχει ενεργά στην εκπομπή.

Το πρώτο social web radio έχει άρωμα... ελληνικό

Χαρακτηρίστηκε καινοτομία από την παγκόσμια τεχνολογική κοινότητα, έχει ήδη κερδίσει τις εντυπώσεις (έστω και αν δεν έχει ακόμα κυκλοφορήσει επίσημα) και είναι πέρα για πέρα ελληνικό. Ο λόγος για το Radiojar, μια διαδικτυακή πλατφόρμα διαχείρισης και λειτουργίας ραδιοφωνικών σταθμών, ένα «self service» εργαλείο, το οποίο παρέχει online επαγγελματικές υπηρεσίες και ένα δίκτυο ραδιοφωνικών παραγωγών, είτε επαγγελματιών είτε ερασιτεχνών, προορισμένο για την παγκόσμια αγορά του ραδιοφώνου.

Μια πρώτη δοκιμαστική του έκδοση είχαν – και έχουν – την δυνατότητα να δοκιμάσουν οι χρήστες του Facebook μέσω τις εφαρμογής Radiojar- jams και να συμμετέχουν είτε μέσα από τη δική τους ολιγόλεπτη εκπομπή, είτε ακούγοντας την εκπομπή κάποιου φίλου.

Ο εμπνευστής πίσω από αυτή τη πρωτότυπη για τα ελληνικά (και παγκόσμια) δεδομένα ιδέας, Στάθης Κουτσογεώργος (φώτο), μου λέει για το Radiojar: «Αρχικά θέλαμε να παρέχουμε στους χρήστες τη δυνατότητα συνπαραγωγής ζωντανών εκπομπών από απόσταση. Στην πορεία είδαμε ότι οι ελλείψεις είναι πολύ περισσότερες στον συγκεκριμένο χώρο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πολυπλοκότητα που απαιτεί μία ραδιοφωνική εκπομπή χωρίς να είσαι σε στούντιο. Είναι απαραίτητο, να έχεις εξειδικευμένες γνώσεις υπολογιστών, αγορασμένο λογισμικό και σε πολλές περιπτώσεις που δεν υπάρχει σταθμός, να τον φτιάξεις ο ίδιος».
 

Θέλοντας να απλοποιήσουν λοιπόν αυτή τη διαδικασία, ο Στάθης και τρεις φίλοι του στόχευσαν στη δημιουργία εργαλείων που θα κάνουν τους σταθμούς ανταγωνιστικούς σε σχέση με τις υπόλοιπες υπηρεσίες μουσικής δίνοντας έμφαση στον ίδιο τον παραγωγό. «Πάμε να φτιάξουμε ένα 'οικοσύστημα' στο οποίο οι παραγωγοί θα είναι αυτοί που θα προβάλλονται πάνω από όλα», αναφέρει σχετικά.

Η μέχρι τώρα ανταπόκριση των χρηστών μόνο θετική μπορεί να χαρακτηριστεί. «Έχουμε πολύ θετικά σχόλια που μας δίνουν την δύναμη παρόλο το συγκυριακό κλίμα να δουλεύουμε με ενθουσιασμό. Επίσης το κοινό, μας βοήθησε να καταλάβουμε και τις ελλείψεις που έχουμε και ακόμα και το προς τα που πρέπει να κινηθούμε», λέει ο Στάθης και εξηγεί τα προβλήματα που συνάντησε με την ομάδα του στην... αφιλόξενη για τέτοιες πρωτοβουλίες Ελλάδα: «Το βασικότερο πρόβλημα που υπάρχει στην Ελλάδα είναι ότι σχεδόν όλοι σε βλέπουν ανταγωνιστικά, ακόμα και αν δεν είναι στον τομέα σου. Αυτή η νοοτροπία δημιουργεί δυσκολίες από το πουθενά. Η Ελλάδα είναι μια αγορά στην οποία δύσκολα επιβιώνουν τεχνολογικές λύσεις και ιδέες. Αν από την αρχή δεν κοιτάς προς τα έξω τότε προδιαγράφεις ορισμένο χρόνο ζωής».

Όσον αφορά την εμπορική ανάπτυξη της ιδέας αυτής αναφέρει: «Έτσι όπως έχει εξελιχθεί η πλατφόρμα μας, μπορεί να υποστηρίξει πολλαπλές εμπορικές λύσεις. Το βασικό μας ατού είναι η εικονική κονσόλα μίξης πολλαπλών διαδικτυακών καναλιών και οι παράπλευρες υπηρεσίες που την υποστηρίζουν. Εκτός από τις ολοκληρωμένες λύσεις για τη παρουσία ραδιόφωνων στο internet παρέχουμε game concepts για social media αλλά και πιο σύνθετες λύσεις streaming πάντα στην λογική της υπηρεσίας».

Η πλατφόρμα του Radiojar είναι προς το παρόν «κλειστή» και δουλεύει με επιλεγμένους σταθμούς και παραγωγούς μιας και σύμφωνα με τον Στάθη κάτι που εμφανίζεται για πρώτη φορά απαιτεί πολύ προσεχτικά βήματα. Μια πιο «ανοιχτή» alpha έκδοση αναμένεται να κυκλοφορήσει μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2012.

(Προ)βλέψεις για το μέλλον(;) του ελληνικού ραδιοφώνου 

Το διαδίκτυο να κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος ως μέσο μετάδοσης σε σχέση με τα FM και το μέλλον του «κανονικού» ραδιοφώνου είναι φαντάζει… ζοφερό. Ο Στάθης αναφέρει χαρακτηριστικά: «Κάποια στιγμή το διαδικτυακό ραδιόφωνο θα είναι προσβάσιμο από παντού με ελάχιστο ή χωρίς κόστος και τότε οι ραδιοφωνικοί δέκτες θα αντικατασταθούν με διαδικτυακούς. Αυτό στην Ελλάδα θα γίνει μετά από χρόνια, αλλά σίγουρα η συντριπτική πλειοψηφία των ακροατών θα ακούνε ραδιόφωνο διαδικτυακά», χωρίς να αποκλείει το γεγονός ότι ένας σταθμός δεν θα μπορεί να συνεχίσει να εκπέμπει και στα FM.
 


Ο Γιάννης από το Rockmachine.gr από την πλευρά του δείχνει προβληματισμένος: «Με τα σημερινά δεδομένα, στην Ελλάδα τουλάχιστον, το ραδιόφωνο θα απομακρυνθεί από τη μουσική και θα στραφεί περισσότερο προς την ενημέρωση, την κριτική και το ‘χώσιμο’ με εκπομπές τύπου ‘Τράγκα’. Μουσικά ο κόσμος θα στραφεί στο διαδίκτυο. Ας ελπίσουμε ότι αν το ‘κανονικό’ ραδιόφωνο δεχτεί ένα δυνατό… χαστούκι ίσως να ξυπνήσει και να επιστρέψει στις παλιότερες καλές του μέρες».

Από την πλευρά της η Νικόλ πιστεύει ότι ο γοητεία και ο ρομαντισμός του ‘κανονικού’΄ ραδιοφώνου δεν θα εκλείψει ποτέ. Εσείς τι πιστεύετε; «Συντονιστείτε» και μοιραστείτε τις απόψεις/σκέψεις σας για το μέλλον του ραδιοφώνου στα σχόλια του άρθρου.

* Ο Γιώργος Ρασούλης παίζει καθημερινά στον ARG FM τελευταίες ποπ και όχι μόνο επιτυχίες από την ελληνική και ξένη σκηνή.

* Η εκπομπή του Γιάννη Δόλα στο Rockmachine.gr "dYSfuNctIonAL ProFeSsiOnAl" μεταδίδεται κάθε μέρα στις 11 το πρωί μέχρι τη 1 το μεσημέρι και ξεκινά χαλαρά με κλασικό ροκ των 70’s και μπαλάντες για να κορυφωθεί στο τελευταίο ημίωρο με heavy metal.

* Η εκπομπή της Νικόλ Ρούτση και του Κώστα Γεωργίκου στον Athensjukebox με τίτλο… «Με βρήκε η γόβα» καλύπτει ένα ένα ευρύ φάσμα μουσικών επιλογών από τα 70s μέχρι και το σήμερα με ελληνικά και ξένα τραγούδια χωρίς να παραλείπει την… αέναη μάχη ανάμεσα στα δύο φύλα, η οποία καυτηριάζεται και «ακρωτηριάζεται» με στυλ από τους δύο παραγωγούς.