Η «Ορέστεια», ο Χουβαρδάς και η… Σοφία Βέμπο

της Ιωάννας Μπλάτσου

Την περασμένη Παρασκευή στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου παρακολουθούσα και απορούσα, απορούσα και παρακολουθούσα: Πώς ένας καλλιεργημένος, εγγράμματος δημιουργός, όπως ο Γιάννης Χουβαρδάς, αυτοπαγιδεύτηκε, ωσάν πρωτάρης και αδαής, σε εντελώς ασύνδετες και απομακρυσμένες από το αρχαίο κείμενο σκηνοθετικές επιλογές όσον αφορά βασικές παραμέτρους ανάγνωσης και απόδοσης της τραγικής τριλογίας του Αισχύλου; Μιλάμε κυριολεκτικά για βασικά ζητήματα, όπως η κλίμακα και η δομή των τραγικών ποιημάτων, οι οποίες δεν χωρούν, γιατί απλώς ασφυκτιούν, μέσα στον στενό κορσέ μικρόνοων –ντε και καλά «σύγχρονων»- καλλιτεχνικών συλλήψεων, σκηνοθετικών (Γιάννης Χουβαρδάς)/ σκηνογραφικών (Εύα Μανιδάκη)/ ενδυματολογικών (Ιωάννα Τσάμη).

Η τραγική ρωγμή της αέναης σύγκρουσης του Θεϊκού με το Ανθρώπινο, του κόσμου του Ενστίκτου με τον κόσμο του Νόμου, της Πατριαρχίας με τη Μητριαρχία, του Καλού με το Κακό, του Δίκαιου με το Άδικο, εδώ αποδίδεται με σπασμωδικές κινήσεις και νευρωτικά «μοντέρνες» καλλιτεχνικές επιλογές, που συχνά προκαλούν τον γέλωτα στο κοινό.

Κάπως έτσι, τα κομβικής σημασίας χορικά του Αισχύλου γίνονται μονωδίες ή ακόμα χειρότερα αστικά, χλιαρά, ερωτικά τραγουδάκια της δεκαετίας του ’40 από τη Σοφία Βέμπο, τη Στέλλα Γκρέκα ή τον Τώνη Μαρούδα (!), το παλάτι των Ατρειδών και ο ναός του Απόλλωνα στριμώχνονται σε μια vintage ντουλάπα (!) –μην ακούσω για το «χρονοντούλαπο της ιστορίας», γιατί θα καγχάσω με την ευκολία της σημειολογικής αναφοράς-, ο χώρος της τραγικής δράσης είναι πλέον κάτι ταλαιπωρημένα βελουτέ σαλονάκια της δεκαετίας του ’50 με τα αντίστοιχα αμπαζούρ –α, να σας τρατάρουμε (ναι, την ώρα που εμφανίζεται η άνασσα Κλυταιμνήστρα) και ένα λικεράκι πάνω σε έναν δίσκο με σεμεδάκι (!), ακούγονται σαχλά κλαψουρίσματα κατά την αφήγηση της άλωσης της Τροίας, η Κλυταιμνήστρα με λευκή ποδιά νοικοκυράς κερνάει τον Κήρυκα κέικ (;), ο Αγαμέμνονας εμφανίζεται ως Άρης Βελουχιώτης με ντουντούκα (!) κουβαλώντας στους ώμους του ως gothic bride την Κασσάνδρα, ενώ στη συνέχεια αυτός ο κραταιός πολεμιστής φορά πετσέτα φακιόλι στο κεφάλι, μπουρνούζι και παντοφλίτσες σα να πρωταγωνιστεί σε τουρκικό σήριαλ. Με αυτά και με πολλά άλλα τέτοια «ευρήματα» η αισθητική της παράστασης προδίδει και γι’ αυτό προδίδεται και συντρίβεται κάτω από το μέγεθος της τραγικής κλίμακας.

Έρμαια των άτυχων σκηνοθετικών επιλογών και οι ηθοποιοί, οι οποίοι υπηρέτησαν με αυταπάρνηση αυτό που τους ζητήθηκε. Διεσώθη η έμπειρη Καρυοφυλλιά Καραμπέτη (Κλυταιμνήστρα) η οποία, παρά τα ατυχή ενδυματολογικά εμπόδια που της επιβλήθηκαν, δεν έχασε στιγμή τη σκηνική της αξιοπρέπεια και το υψηλής ευκρίνειας ερμηνευτικό της κέντρο. Ομοίως και η Στεφανία Γουλιώτη, ως Θεά Αθηνά, πήρε πάνω της και έσωσε την τρίτη τραγωδία της τριλογίας, τις «Ευμενίδες», με το θεϊκά αυστηρό ερμηνευτικό της παράστημα, προσδίδοντας τον προσήκοντα τραγικό τόνο στην παράσταση, παρά τις περιφερειακές σαχλαμαρίζουσες εκτονώσεις της Άλκηστης Πουλοπούλου, σε ρόλο Πυθίας cheerleader με χρυσό-ροζ παγιετέ φόρεμα!

Φεύγοντας από το αρχαίο θέατρο του Πολυκλείτου σκεφτόμουν έντονα ότι, αν ο Γιάννης Χουβαρδάς είχε ως στόχο τη μπεκετική ρήση «Πάντα να προσπαθείς, πάντα ν' αποτυγχάνεις. Να προσπαθείς ξανά. Ν' αποτυγχάνεις ξανά. Ν' αποτύχεις καλύτερα», τον κατάφερε. Απέτυχε πολύ καλά στην «Ορέστεια».