Το ημερολόγιο ενός απατεώνα: Το διαμάντι του Οστρόφσκι από το Εθνικό

της Κατερίνας Σφοντούρη

Την σατυρική κωμωδία ηθών «Το ημερολόγιο ενός απατεώνα», του Ρώσου συγγραφέα του 19ου αιώνα, Αλεξάντρ Νικολάγεβιτς Οστρόφσκι, ανεβάζει το Εθνικό Θέατρο στη σκηνή Κοτοπούλη, συμπαρασύροντας το κοινό στα πολυτελή σαλόνια της Μόσχας εκείνης της εποχής.

Απόδραση από τη φτώχεια και τη μιζέρια
Αν και το έργο δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό στην χώρα μας -αφού μόλις το 1990 ανέβηκε από τον Δημήτρη Ποταμίτη στο Θέατρο Έρευνα- δεν παύει να μας εκπλήσσει ευχάριστα τόσο η θεματολογία και η πλοκή του, όσο και η μοναδική θεατρικότητά του.

Ο Γκλούμοφ, ένας πανέξυπνος -πλην φτωχός- νέος, ο οποίος αποτελεί τον κεντρικό ήρωα του έργου, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, καταφεύγει σε... απατεωνιές προκειμένου να ανεβεί στα υψηλά κοινωνικά στρώματα. Άλλοτε πουλώντας έρωτα σε ώριμες κυρίες, άλλοτε χρησιμοποιώντας κολακείες σε ανώτερους υπαλλήλους του δημοσίου, καταφέρνει και κερδίζει την εμπιστοσύνη των εκάστοτε θυμάτων του. Παίζει θέατρο μαζί τους, όμως τις πραγματικές απόψεις του για την μεγαλοαστική τάξη καταγράφει στο προσωπικό του ημερολόγιο, το «Ημερολόγιο ενός απατεώνα». Κι αυτό, μέχρι όλα να αποκαλυφθούν και να φανεί στην πραγματικότητα ποιος είναι σαθρός ή μάλλον σαθρότερος των υπολοίπων...

Όταν ο Γ. Κακλέας σκηνοθετεί...
...στη σκηνή παρελαύνουν ένας-ένας οι μεγαλοαστοί και ο Γκλούμοφ, άψογος θεατρίνος, τους χρησιμοποιεί σα να είναι οι μαριονέττες του. Μοντέρνα σκηνοθεσία, χωρίς όμως υπερβολές, ο Γ. Κακλέας φέρνει το έργο στις μέρες μας. Μια πολυπόθητη θέση στο δημόσιο ζητά ο Γκλούμοφ, όπως άλλωστε και κάθε νέος σήμερα. Το μέσο τότε ήταν οι γνωριμίες, το ίδιο δεν παύει να ισχύει και στις μέρες μας... Οι κολακείες κι ένα σωρό τεχνάσματα, όλα στην υπηρεσία του Γκλούμοφ για να επιτύχει τον σκοπό του.

Μια βιντεοπροβολή στην αρχή μας εισάγει στο θέμα, αφού γρήγορα περνούν από μπροστά μας τα υποψήφια θύματα του απατεώνα. Στο τέλος, ο Γ. Κακλέας μας εντυπωσιάζει με την ομαδική φωτογραφία-μοναδικό στιγμιότυπο των απατεώνων. Χιούμορ και διάθεση για χλευασμό της ανώτερης κοινωνικής τάξης φωτίζουν τη σατυρική πλευρά των Ρώσων και πιο συγκεκριμένα των Μοσχοβιτών.

Μια ζηλευτή διανομή
Μας έχει συνηθίσει το Εθνικό Θέατρο στις μεγάλες διανομές. Όταν όμως αυτές περιλαμβάνουν κι ορισμένους από τους πιο εκλεκτούς ηθοποιούς, τότε το κοινό κάθε άλλο παρά ανικανοποίητο αποχωρεί. Ο νεαρός και βραβευμένος ηθοποιός Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, «ντύνεται» τον Γκλούμοφ με πειστικότητα, στήνει ένα σωρό επιτυχημένες δολοπλοκίες και στο τέλος βγαίνει κερδισμένος. Για δυόμιση ώρες βρίσκεται επί σκηνής, κυνικός και πάντοτε ετοιμόλογος, σαν δεινός ρήτορας.

Ο Δημήτρης Πιατάς, ως θείος Μαμάγεφ που ζει μέσα στα πλούτη του, δημιουργεί έναν άκρως αγαθιάρη χαρακτήρα. Αρέσκεται στις κολακείες του Γκλούμοφ, κι αυτό είναι όλο. Βλέπει στο πρόσωπο του νεαρού τον τέλειο ανηψιό. Την μεγαλύτερη έκπληξη προξενεί η Φιλαρέτη Κομνηνού. Την έχουμε συνηθίσει σε αρχαίες τραγωδίες, εδώ όμως αναλαμβάνει την ενσάρκωση της ελαφρόμυαλης-ερωτιάρας Μαμάγεβα. Μια δραματική ηθοποιός, σε έναν ρόλο τόσο κωμικό. Κίνηση και λόγος σε πλήρη εναρμόνιση.

Φεύγοντας
Στα ογκώδη αλλά λειτουργικά σκηνικά του Μανόλη Παντελιδάκη, χωρούν με άνεση οι καλεσμένοι της Μαμάγεβα αλλά και το σπίτι του φτωχού Γκλούμοφ. Μας άρεσαν και οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη, κυρίως στη στιγμή της ανακάλυψης του ημερολογίου.

Ένα έργο θεατρικότατο, μια παράσταση προσεγμένη, που κυλά αβίαστα. Χωρίς περιττές σκηνές, το Εθνικό Θέατρο μας καλεί να γνωρίσουμε τους Ρώσους συγγραφείς και τα θαυμαστά έργα τους.



INFO:
Το ημερολόγιο ενός απατεώνα του Οστρόφσκι, Εθνικό Θέατρο-Σκηνή Κοτοπούλη, Πανεπιστημίου 48, Αθήνα, τηλ: 210-3305074
Παραστάσεις: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21:00, Κυριακή 19:00
Τιμές εισιτηρίων: Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 26 €, 23, 16, 13 (φοιτητικό), Τετάρτη και Πέμπτη 20 €, 16, 13. Προπώληση με πιστωτική κάρτα στο τηλ 210-7234567
Διάρκεια: 150 '