«Όρνιθες» στο Ηρώδειο: Η αναβίωση της ιστορικής παράστασης

της Κατερίνας Σφοντούρη

Ήταν Σάββατο 29 Αυγούστου του 1959 όταν για πρώτη φορά το Ηρώδειο υποδεχόταν την ομάδα του Κάρολου Κουν και του θεάτρου Τέχνης. Όλοι ήταν πανέτοιμοι για το ανέβασμα των αριστοφανικών «Ορνίθων». Τα ονόματα των Κουν, Τσαρούχη, Ραλλούς Μάνου και Χατζηδάκι από μόνα τους υπόσχονταν μια θεατρική βραδιά διαφορετική.

Και ήταν πράγματι διαφορετική, καθότι από τη μία η παράσταση ενθούσιασε το κοινό αποσπώντας τις καλύτερες κριτικές και από την άλλη υπήρξε μία μερίδα του κοινού, το οποίο αποδοκίμαζε έντονα την παράσταση. «Αίσχος, ντροπή, σταματήστε» ακούγονταν από τις κερκίδες, καθώς σκηνές όπως η εμφάνιση ενός ιερέα με καλυμμαύχι κατά τη διάρκεια θυσίας προκαλούσαν θυμό. Η βίαιη αναμέτρηση «παλαιών και μοντέρνων» βρισκόταν σε εξέλιξη.

Αποτέλεσμα αυτής της διαμάχης ήταν η ματαίωση της παράστασης που είχε προγραμματιστεί να δοθεί την επόμενη βραδιά αλλά και η καταγραφή πλήθους σχολίων από τον Τύπο της εποχής. Τρία μόλις χρόνια αργότερα, το 1962, οι «Όρνιθες» κατά την εκδοχή του Κουν θα βραβεύονταν στο παρισινό φεστιβάλ των Εθνών. Η παράσταση πλέον είχε γίνει ιστορική και το 1997 το θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθετική επιμέλεια του Γιώργου Λαζάνη και του Μίμη Κουγιουμτζή, θα επιχειρούσε μιαν αναβίωση των «Ορνίθων».

Η επιστροφή στο Ηρώδειο
Το θέατρο Τέχνης ξαναζωντανεύει στη σκηνή τους θρυλικούς «Όρνιθες» για να τιμήσει τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Δασκάλου του. Μετά από την πρώτη κι επιτυχημένη εμφάνιση της ομάδας τον Φεβρουάριο στο Πεκίνο, στο πλαίσιο του «Πολιτιστικού Ετους της Ελλάδας στην Κίνα», ξεκίνησε η καλοκαιρινή περιοδεία.

Πρώτος σταθμός το Ηρώδειο, όπου για δύο συνεχόμενες βραδιές (20 και 21 Ιουλίου) το κατάμεστο από κόσμο θέατρο «μαρτυρούσε» την απήχηση της παράστασης. Αν και οι σημαντικότεροι συντελεστές της αρχικής παράστασης δεν βρίσκονταν εκεί για να χαρούν την αναβίωση της παράστασης, ωστόσο οι Διαγόρας Χρονόπουλος, Κωστής Καπελώνης και Θόδωρος Γράμψας έδωσαν τα φώτα τους στους νέους αλλά ικανότατους ηθοποιούς του Θεάτρου Τέχνης, πάντα ακολουθώντας την αρχική σκηνοθεσία του Κουν.

Πολύχρωμα πουλιά «φτερούγιζαν» καθ’όλη τη διάρκεια της παράστασης άλλες φορές από φόβο και άλλες φορές από ενθουσιασμό για τη νέα πόλη που σιγά-σιγά ανεγειρόταν. Η Νεφελοκοκκυγία γινόταν πραγματικότητα. Ο χορός των πουλιών, τον οποίο αποτελούσαν οι Κώστας Βελέντζας, Παναγιώτης Σούλης, Βασίλης Λέμπερος και πλήθος νέων ηθοποιών συμπληρωνόταν από τον χορό των: Μαρίζα Τσίγκα, Βικτωρία Τασοπούλου, Βάσια Αγγελίδου κ.ά. Τα κοστούμια έμειναν πιστά σε αυτά του Γιάννη Τσαρούχη και την επιμέλειά τους είχε η Κατερίνα Σωτηρίου.

Ένας χορός άρτιος ο οποίος ακολουθούσε τις υπέροχες μελωδίες του Μάνου Χατζηδάκη και τις χορογραφίες της Ζουζούς Νικολούδη. Το χειροκρότημα αντηχούσε σε ολόκληρο το θέατρο κάθε φορά που τα Πουλιά έκαναν την εμφάνισή τους, το ονειρεμένο όμως σημείο της παράστασης ήταν ο χορός της Αηδόνας. Η Ειρήνη Στρατηγοπούλου, λαμπερή και φρέσκια παρουσία ήταν η πλέον κατάλληλη για τον ρόλο της Αηδόνας, ενώ την συνόδευε η έξοχη φωνή του Χάρη Ανδριανού (βαρύτονος), τραγουδώντας το «Ω! Καλή μου ξανθιά».

Το όραμα της Νεφελοκοκκυγίας έγινε πραγματικότητα ύστερα από την παρότρυνση του Πεισθέτερου και του Ευελπίδη. Ο Νίκος Μπουσδούκος κι ο Γιάννης Δεγαΐτης κράτησαν τους κεντρικούς ρόλους, φαντάστηκαν την ιδανική πόλη, αυτή που θα βρίσκεται ανάμεσα στην πόλη των θνητών και σε αυτή των θεών. Αστείες αριστοφανικές στιχομυθίες με τον Έποπα (Δημήτρης Δεγαϊτη) συνέστησαν τις διαπραγματεύσεις για το χτήσιμο της πόλης.

Φεύγοντας
Με τα τραγούδια της παράστασης να ηχούν ακόμη στα αυτιά μας, οι «Όρνιθες» μας χάρισαν δύο ξεχωριστές -και καθόλου μουσειακές- βραδιές. Ευτυχώς η καλοκαιρινή περιοδεία συνεχίζεται σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Μην χάσετε το μαγευτικό ταξίδι στη χώρα των Πουλιών.

INFO: Όρνιθες του Αριστοφάνη από το Θέατρο Τέχνης
Πρόγραμμα Περιοδείας 
Σάββατο 2 Αυγούστου: Σαλαμίνα-Ευριπίδειο Θέατρο
Κυριακή 3 Αυγούστου: Βραβρώνα-Γήπεδο Μπάσκετ
Τετάρτη 6 Αυγούστου: Αργος-Αρχαίο Θέατρο ΔΕΠΟΑΡ
Πέμπτη 7 Αυγούστου: Πάτρα- Αρχαίο Ωδείο
Σάββατο 9 Αυγούστου: Ίλιδα
Δευτέρα 25 Αυγούστου: Υμηττός-Θέατρο Βράχων
Τετάρτη 27 Αυγούστου Κέρκυρα-Θέατρο «Ρ.Βλαχοπούλου»
Πέμπτη 28 Αυγούστου: Άρτα-Εκθεσιακό Κέντρο (Διώνη)
Παρασκευή 29 Αυγούστου: Γιάννενα-Θέατρο Ε.Η.Μ.(Φρόντζος)
Κυριακή 31 Αυγούστου: Κοζάνη-Υπαίθριο Δημ.Θέατρο
Τετάρτη 3 Σεπτεμβρίου: Γκάζι
Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου: Σέρρες-Υπαίθριο Αμφιθέατρο ΤΕΙ
Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου: Θεσσαλονίκη-Θέατρο Δάσους
Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου: Βόλος-Θερινό Δημ. Θέατρο
Τρίτη 9 Σεπτεμβρίου: Νέα Σμύρνη-Θέατρο Αλσους
Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου: Βριλήσσια-Θέατρο «Αλ.Βουγιουκλάκη»
Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου: Αττικό Θέατρο
Σάββατο 13 Σεπτεμβρίου: Μαραθώνας
Τρίτη 16 Σεπτεμβρίου: Κηποθέατρο Παπάγου
Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου: Βεάκειο Θέατρο