Μια βραδιά με τον Brian Eno στη Στέγη

Μπήκαμε στο «καράβι» του πρωτοπόρου της ambient μουσικής και αναμεταδίδουμε σκέψεις και απόψεις του από την πρόσφατη συνάντησή του με το κοινό.
Μια βραδιά με τον Brian Eno στη Στέγη

της Ιωάννας Γκομούζα


Μουσικός, συνθέτης, παραγωγός δίσκων, sound designer, εικαστικός. Δύσκολο να χωρέσεις την καλλιτεχνική πολυπραγμοσύνη του Μπράιαν Ίνο σε ένα καπέλο. Και σχεδόν ακατόρθωτο να ξετυλίξεις σε λίγες γραμμές στην ουσία του ένα ζηλευτό βιογραφικό που αφήνει διακριτό το χνάρι του σχεδόν σε πέντε δεκαετίες δημιουργίας.  

Είναι ο καλλιτέχνης που εισήγαγε τον όρο ambient μουσική (την οποία υπηρέτησε από τα μέσα της δεκαετίας του ’70 με άλμπουμ όπως το «Ambient 1: Music for airports») και το χέρι στα keyboards των Roxy Music. Έχει υπογράψει την παραγωγή («ηχητικός τοπογράφος» προτιμά να δηλώνει ο ίδιος) για δισκογραφικές δουλειές του David Bowie, των U2, των Coldplay, των Talking Heads, της Laurie Anderson αλλά και τη μουσική για πολλές κινηματογραφικές και τηλεοπτικές παραγωγές. Ακούμε τις συνθέσεις του κάθε φορά που ανοίγουμε τα Windows 95 της Microsoft, ενώ έχει επιμεληθεί και τις μουσικές εφαρμογές Bloom, Trope και Scape στα iPhone.

Το δημιουργικό καράβι του Μπράιαν Ίνο μόλις αγκυροβόλησε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και μας προσκαλεί να βυθιστούμε σε μια ακουστική εμπειρία διαλογισμού, σε ένα τρισδιάστατο ηχητικό περιβάλλον που έχει ως εννοιολογική αφετηρία του τη βύθιση του Τιτανικού, τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και «τη διαρκή “τραμπάλα” του ανθρώπινου γένους ανάμεσα στην ύβρη και στην παράνοια».

Κατηφορίζεις στο -1 της Στέγης και μπαίνοντας στην εγκατάσταση «The Ship» οι ήχοι σε κατακλύζουν. Τα μάτια συνηθίζουν γρήγορα στο ημίφως και μια φωτεινή καμπύλη από ηλεκτρονικά ρεσώ οδηγεί τα βήματά σου. Ακροβολισμένα σαν φιγούρες τοτέμ στην πλώρη ενός καραβιού, μια σειρά από παλιακά ηχεία και vintage ενισχυτές, καθένα τους και μια ξεχωριστή φωνή, ένα διακριτό όργανο στην «ορχήστρα».

Στην αρχή θα τα πλησιάσεις με περιέργεια για να αφουγκραστείς ψίθυρους, μελωδίες, υφές, δονήσεις. Κι ύστερα, έχοντας βρει τις συντεταγμένες σου στον χώρο, θα ξαπλώσεις σ’ ένα κόκκινο πουφ στα μετόπισθεν, θα κλείσεις τα μάτια και θα αναζητήσεις τη συνολική φωνή σ’ αυτή τη «συναυλία δωματίου». Έχεις φανταστεί ποτέ πώς θα ήταν να βρίσκεσαι μέσα σε ένα τραγούδι, κυριολεκτικά; Ε, ακριβώς έτσι.

«Ξεκίνησα αυτό το έργο περίπου πριν από 3 χρόνια όταν μου ζητήθηκε από ένα στούντιο ηλεκτρονικής μουσικής στη Στοκχόλμη να δημιουργήσω μια πολυκάναλη μουσική εγκατάσταση», ανάφερε ο Ίνο στην πρόσφατη συνάντησή του με το αθηναϊκό κοινό στην κατάμεστη κεντρική αίθουσα της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.

«Κάνω εγκαταστάσεις για περίπου 45 χρόνια δουλεύοντας κυρίως με το φως και επιπρόσθετα με τον ήχο. Αυτή τη φορά ο ήχος είναι το κύριο στοιχείο και το φως δευτερεύον. Δούλευα το έργο για λίγες εβδομάδες και είχα βαρεθεί γιατί είχα κάνει αρκετά πράγματα σαν κι αυτό προηγουμένως, οπότε άρχισα να τραγουδώ παράλληλα. Έπιασα τον εαυτό μου να τραγουδά μια πολύ χαμηλή νότα, ένα χαμηλό C. Μέχρι εκείνη την ημέρα δεν είχα καταφέρει ποτέ κάτι τέτοιο και ήμουν κατενθουσιασμένος. Γιατί όπως ξέρετε, καθώς μεγαλώνεις όλα πέφτουν. Τραγουδώντας πάνω σ’ αυτό το ηχοτοπίο, η μουσική έμοιαζε σαν ωκεανός, σαν κύματα, σαν να ήμουν σε ένα κινούμενο πλοίο.

Είναι η πρώτη φορά στην καριέρα μου που συνδύασα την ambient μουσική με το τραγούδι. Όταν άρχισα να τραγουδώ σ’ αυτόν τον πολυδιάστατο χώρο, είχα τριγύρω μου παντού ηχεία. Ήταν φανταστικό, σαν να ήμουν μέσα στο τραγούδι. Αυτό που ήθελα να κάνω είναι να χρησιμοποιήσω πολλά είδη μεγαφώνων γιατί νομίζω ότι τα μεγάφωνα είναι οι αφανείς ήρωες της μοντέρνας μουσικής. Όχι οι κιθαρίστες και οι τραγουδιστές, τα μεγάφωνα είναι αυτό που ακούτε. Άρχισα να αγοράζω πολλά φθηνά και σπασμένα ηχεία από δεύτερο χέρι και ανακάλυπτα τι ιδιαίτερο ήχο έβγαζε το καθένα. Δημιούργησα τη μουσική χρησιμοποιώντας τα μεγάφωνα σαν όργανα σε ορχήστρα.

Η άλλη πλευρά του έργου είναι η γλυπτική γιατί πολλά από τα κομμάτια αφορούν στο θάνατο ή στο θάνατο ως μεταφορά, ως αλλαγή, ως μετακίνηση από μία κατάσταση σε μια άλλη. Ήθελα τα πράγματα να μοιάζουν σαν ταφόπλακες, σαν να είσαι σε έναν τελετουργικό χώρο».

«Ποτέ δεν έχω ξεκινήσει να γράφω ένα τραγούδι με μια ιδέα κατά νου. Το τι θα αφορά προκύπτει από το τι κάνει η μουσική. Έτσι και σε αυτή την περίπτωση. Ήξερα ότι είχε να κάνει με πλοία, με το να βρίσκεσαι σε έναν ασταθή ωκεανό. Άρχισα να σκέφτομαι δύο πράγματα για τα οποία είχα διαβάσει αρκετά: το ξεκίνημα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έναν αιώνα από την έναρξή του - ήταν 2014 όταν το δούλευα - και τη βύθιση του Τιτανικού το 1912. Ξαφνικά σκέφτηκα ότι αυτά τα δύο γεγονότα ήταν κατά κάποιο τρόπο καθρέπτες το ένα του άλλου».

«Υπάρχουν στιγμές στην Ιστορία στις οποίες πιστέψαμε ότι τα λύσαμε όλα. Ο φυσικός Έρνστ Ράδερφορντ το 1905 είπε ότι “πιστεύω ότι σε αυτό το σημείο όλα τα βασικά προβλήματα της φυσικής έχουν λυθεί”. Λίγους μήνες αργότερα ο Αϊνστάιν ανακοίνωσε τη θεωρία της σχετικότητας. Προς τα τέλη του 20ού αιώνα ο Φράνσις Φουκουγιάμα, η NSA και πολλοί άλλοι στην Αμερική συζητούσαν σαν τα προβλήματα του πολιτισμού να είχαν λυθεί. Ξέραμε ότι το μέλλον θα ήταν δημοκρατικό, θα είχαμε καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς. Και τότε, το 2003 ξεκίνησε ο πόλεμος στο Ιράκ. Ο πόλεμος που θα τελείωνε σε 1-2 εβδομάδες και ακόμα συνεχίζεται. Το 2008 οι τράπεζες κατάρρευσαν και βυθίστηκαν σαν τον Τιτανικό.

Για μια ακόμα φορά βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο στην Iστορία όπου όλα είναι στη θέση τους για την τέλεια επιτυχία και έρχεται η αναπόφευκτη σύγκρουση. Περιμένω αυτή η σύγκρουση να ξετυλιχθεί. Σε πολλές χώρες βλέπουμε κοινωνικές επαναστάσεις τις οποίες οι φιλελεύθεροι διανοούμενοι δεν προβλέψαμε γιατί δεν είχαμε καμία σχέση με αυτές. Ήρθαν από τους “Άλλους”. Είναι κατά κάποιο τρόπο μια “εξέγερση των αγροτών”. Στην Αγγλία η εξέγερση των αγροτών κατέληξε στο Brexit προς απίστευτη έκπληξη όλων όσοι εγώ. Σχεδόν όλοι όσοι ήξερα έλεγαν “φυσικά δεν θα συμβεί”. Ακριβώς όπως όλοι λένε ότι ο Τραμπ δεν θα εκλεγεί. Τώρα είμαι πεπεισμένος ότι θα εκλεγεί.

Είναι άνθρωποι που τους έχουν πει ξανά και ξανά ότι το σύστημα δεν τους χρειάζεται πια. Δεν χρειάζεται τις δουλειές που κάνουν επειδή είτε μπορούν να γίνουν από μηχανές είτε πιο φθηνά σε άλλες χώρες είτε απλά δεν τις χρειαζόμαστε πλέον. Έτσι ξαφνικά, ο μισός πληθυσμός του κόσμου μαθαίνει ότι δεν είναι αναγκαίος και σε κανέναν δεν αρέσει να του το λένε αυτό. Έτσι η επόμενη επανάσταση είναι αυτοί οι άνθρωποι, όχι εμείς».

«Η απλότητα είναι πραγματικά ο εχθρός αυτή τη στιγμή. Είναι αυτό που πουλάει ο Τραμπ και οι άνθρωποι του Brexit. Ο κόσμος είναι ένα πολύ περίπλοκο μέρος κι, αν δεν νιώθεις άνετα με την αβεβαιότητα, χρειάζεσαι κάποιον που θα παρουσιαστεί και θα κραυγάζει διαρκώς το ίδιο πράγμα: “Κάντε την Αμερική ξανά σπουδαία”. O ηλίθιος. Αλλά είναι απλό, βγάζει άμεσα νόημα. Πρέπει να θυμόμαστε ότι οι άνθρωποι στους οποίους απευθύνεται είναι αυτοί που έχασαν την ελπίδα. Είναι η πρώτη γενιά, στην Αμερική και όχι μόνο, που βλέπει τα πράγματα να εξελίσσονται χειρότερα για τα παιδιά της. Έτσι έχεις πολλούς ανθρώπους που είναι τελείως μπερδεμένοι και σκέφτονται: “Τι πήγε άσχημα; Πρέπει να φταίνε αυτοί οι μετανάστες, αυτοί οι Μεξικάνοι”. Άνθρωποι όπως ο Τραμπ ή ο Μπόρις Τζόνσον είναι ευτυχείς να πάρουν όλον αυτόν τον θυμό και να τον κατευθύνουν κάπου».

«Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με την αβεβαιότητα. Κι αυτό είναι ένα από τα άλλα πράγματα που κάνει η Generative Art. Πολλή από τη δουλειά μου την αποκαλώ Generative μουσική. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος να συνθέτεις. Αντί να αποφασίζεις τι ακριβώς θα συμβαίνει κάθε δευτερόλεπτο και να γράφεις τη “συνταγή”, στήνεις ένα σύστημα κανόνων, εφευρίσκεις ένα είδος “μηχανής” κι αυτή φτιάχνει ένα μουσικό κομμάτι για σένα. Αν δεν σου αρέσει, αλλάζεις τους κανόνες του συστήματος έως ότου αρχίζει να παράγει τη μουσική που θέλεις. Είναι ένα άλλο όραμα για το πώς να κάνεις τα πράγματα».

«Ζω σε μία υπέροχη πολυπολιτισμική πόλη. Αγαπώ τη ζωή στο Λονδίνο γιατί το νιώθω στον 21ο αιώνα. Κάθομαι στο αγαπημένο μου στέκι για φαγητό στο Κουίνσγουεϊ και μπορώ να μετρήσω 15 διαφορετικές εθνικότητες να περνούν πριν αρχίσω την επανάληψη. Είναι μια συγκίνηση να ζεις σ’ έναν τέτοιο κόσμο. Υποθέτω επειδή, όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι της γενιάς μου, έτσι περίμενα να είναι το μέλλον: άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο να τα πηγαίνουν καλά μεταξύ τους.

Έτσι είναι σοκαριστικό όταν μας λένε ότι έχουμε προβλήματα μεταξύ μας. Νόμιζα φαντάζομαι ότι η world μουσική θα το άλλαζε κάπως αυτό. Ότι θα λέγαμε: “αυτοί οι άνθρωποι κάνουν εξαιρετική μουσική, μάλλον είναι και καλοί άνθρωποι”. Ίσως να κάνεις μία τέτοια σύνδεση στο μυαλό σου αλλά δεν φαίνεται να λειτουργεί πάντα έτσι».

«Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική έχει χαθεί η πίστη στον τρόπο που λειτουργεί το σύστημα. Ακραίες επιλογές όπως ο Τραμπ ή ο Τζέρεμι Κόρμπιν έρχονται ακριβώς έξω από το συμβατικό πολιτικό τοπίο. Είμαι υποστηρικτής του Κόρμπιν, αλλά ξέρω ότι δεν είναι μέρος της τυπικής συνομιλίας.

Νομίζω αυτό γίνεται γιατί η συμβατική πολιτική στην Ευρώπη και στην Αμερική τα τελευταία 40 χρόνια έχει βασιστεί σε λίγες βασικές ιδέες και τα διαφορετικά κόμματα έχουν καταθέσει ελαφρώς διαφορετικές γεύσεις από αυτές τις ιδέες. Ο Τόνι Μπλερ και το Νέο Εργατικό Κόμμα δεν διέφεραν πολύ ιδεολογικά από την Μάργκαρετ Θάτσερ ή τον Ρόναλντ Ρέιγκαν. Ήταν αυτοί που είπαν ότι ο πιο σημαντικός μηχανισμός απόφασης είναι η αγορά.

Η αγορά ήταν σχεδόν σαν θρησκεία. Αυτού του είδους ο φονταμενταλισμός της ελεύθερης αγοράς είναι μια πίστη. Ένας μηχανισμός που τακτοποιεί πράγματα αλλά επίσης έχει πολλές απώλειες. Κανείς μας δεν θέλει να ζει σε μια κοινωνία στην οποία οι φτωχοί δεν έχουν πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη, άνθρωποι πεθαίνουν στους δρόμους ή απολύονται και τα παιδιά τους λιμοκτονούν. Αυτές είναι οι συνέπειες του φονταμενταλισμού της ελεύθερης αγοράς».

«Στο παρελθόν είχαμε δύο πολιτικά συστήματα στον κόσμο: τον κομμουνισμό και τον καπιταλισμό. Ο κομμουνισμός με την ύπαρξή του εξανάγκαζε τον καπιταλισμό να αλλάξει συμπεριφορά. Μετά τον πόλεμο, η Δύση ήταν πολύ ανήσυχη ότι θα υπάρξει μια καθολική σοσιαλιστική επανάσταση. Έτσι άρχισε να φέρνει κάποια σοσιαλιστικά μέτρα, την κοινωνική πρόνοια, υπηρεσίες υγείας, κατάλληλη προστασία για τους εργάτες κ.λπ., πράγματα έξω από την έννοια της ελεύθερης αγοράς. Όταν ο κομμουνισμός εξαφανίστηκε δεν υπήρχε ανταγωνισμός.

Δεν είμαι αντικαπιταλιστής. Καταλαβαίνω τη λειτουργία αυτού του μηχανισμού. Ο κομμουνισμός και ο καπιταλισμός είναι και οι δύο κάποιου είδους ιδανικά και αυτό που καταλήγουμε να κάνουμε είναι πάντα να βρίσκουμε κάποια περιοχή στο κέντρο και να μετακινούμαστε. Αυτό δεν με ενοχλεί ως ιδέα αλλά πραγματικά ενοχλεί πολύ κόσμο το ότι δεν παίρνουμε μια ξεκάθαρη απόφαση για το πού είμαστε».

«Σε τι κόσμο θέλουμε να ζούμε; Αυτή είναι η ερώτηση που θα έπρεπε να έχει ενδιαφέρον. Όχι το “πώς θα κάνουμε πιο αποτελεσματική την οικονομία μας;”. Αυτή είναι η δεύτερη ερώτηση, γιατί θέλουμε η οικονομία μας να είναι αποτελεσματική έτσι ώστε να υπηρετεί τον κόσμο στον οποίο θέλουμε να ζήσουμε. Τα τελευταία 40 χρόνια έχουμε δει ότι η οικονομία δεν παράγει έναν κόσμο που να τον αγαπούμε ιδιαίτερα».

«Η ιστορία του ατομικισμού, που αποτελεί αρκετά ιδέα του δυτικού Διαφωτισμού, δεν έχει νόημα αν το σκεφτείτε. Σκεφτείτε πώς ήρθα εδώ. Πρώτα με τρένο, μετά με αεροπλάνο, μετά με ταξί. Πόσοι άνθρωποι ενεπλάκησαν στην κατασκευή και την λειτουργία του αεροπλάνου; Στην υποδομή του αεροδρομίου; Στο φαγητό που τρώμε στο αεροπλάνο; Δεν είμαστε πλέον άτομα».

«Νομίζω ότι απομακρυνόμαστε από μια κοινωνία του έχειν προς μια κοινωνία που μοιράζεται. Προφανώς υπάρχουν ακόμα αυτοί που έχουν. Έχει όμως ενδιαφέρον η ανάπτυξη των μουσικών φεστιβάλ: χιλιάδες ανά την Ευρώπη που όλο και περισσότερο γίνονται κοινότητες, μέρος της κοινωνίας. Η μουσική είναι ακόμα εκεί, αλλά όλο και περισσότερο αποτελούν ένα άλλοθι για να συναντηθούν οι άνθρωποι και να κάνουν πράγματα μαζί. Νομίζω ότι θα υπάρξει και ένας πολιτικός συσχετισμός με αυτό. Η συνεργατικότητα θα είναι η αρχή για μια καινούργια πολιτική».

«Οι καλλιτέχνες συνηθίζουν όταν τελειώνουν ένα έργο να συζητούν γι’ αυτό σαν να ήξεραν πάντα ότι θα είναι έτσι. Από την εμπειρία μου ποτέ κανείς δεν ξέρει πώς θα είναι πριν αρχίσει. Όταν σκεφτόμαστε τον Μπετόβεν τον φανταζόμαστε να κυκλοφορεί με μια συμφωνία στο κεφάλι του. Δεν νομίζω ότι οι καλλιτέχνες δουλεύουν συχνά έτσι. Αυτό που συμβαίνει συνήθως είναι μια πιο… ζωώδης διαδικασία. Οι άνθρωποι αρχίζουν να ενδιαφέρονται για κάτι, π.χ. για τον τρόπο με τον οποίο αυτό το κόκκινο πάει με αυτό το μπλε. Κάποιες φορές ένας τίτλος είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης ακόμα κι αν δεν έχεις κάτι να βάλεις μέσα του. Συνέχεια μου έρχονται υπέροχοι τίτλοι για βιβλία. Θα κάνω ένα βιβλίο με τίτλους για άλλα βιβλία!».

«Το γρήγορο εντυπωσιάζει αλλά νομίζω ότι η βραδύτητα είναι αυτό που έχει ενδιαφέρον. Το γεγονός ότι μας αρέσει να έχουμε αργές, πολύ μακρές εμπειρίες. Το βλέπεις και σε άλλους τομείς π.χ. στο slow food. Νομίζω ότι οι άνθρωποι αρχίζουν να αντιδρούν στο αίτημα να επιταχύνουν. Θέλουν να εξερευνήσουν και την άλλη πλευρά».

«Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από το παιχνίδι και οι ενήλικες παίζουν μέσα από την τέχνη. Τέχνη είναι όλα αυτά που κάνεις, τα οποία δεν χρειάζεται να τα κάνεις. Για παράδειγμα: πρέπει να φοράς ρούχα, αλλά δεν χρειάζεται να φοράς Chanel ή Versace. Παρ’ όλα αυτά όμως συνηθίζουμε να κάνουμε στυλιστικές επιλογές στα ρούχα μας και τέτοιου είδους επιλογές τις κάνουμε στα πάντα, όπως στον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε. Όλα τα πράγματα που κάνουμε για να ομορφύνουμε και να διακοσμήσουμε τη ζωή μας είναι τέχνη. Νομίζω ότι ο λόγος για τον οποίο τα κάνουμε είναι γιατί αυτές οι λειτουργίες είναι σημαντικές στο να συνοψίσουμε τον κόσμο.

Η επιστήμη ανακαλύπτει και η τέχνη συνοψίζει. Αν κοιτάξεις τα πράγματα που κάνουμε τώρα στην τέχνη είναι τρόποι για να συνοψίσουμε τις ιδέες και τις τεχνολογίες που η επιστήμη έχει “ξεράσει” τα τελευταία 100 χρόνια. Είναι τρόποι να φτάσουμε σε κάποιο είδος ενστικτώδους κατανόησης για το πώς βλέπουμε τον κόσμο τώρα. Νομίζω ότι η τέχνη μας βοηθά να συνοψίζουμε ιδέες, όχι με το να τις αναπαριστά ή να τις κάνει ελκυστικές, αλλά ουσιαστικά με το να είναι αυτές οι ιδέες, εφαρμόζοντάς τις».

«Προσπαθώ να φέρνω το στοιχείο του παιχνιδιού στον τρόπο που κάνουμε τα πράγματα. Παλιότερα τα στούντιο ήταν ακριβά και, όταν οι άνθρωποι δουλεύουν κάτω από την πίεση των χρημάτων, χάνουν την αίσθηση της διασκέδασης. Συχνά γίνονται λίγο μανιώδεις και εστιάζουν σε μια μικροσκοπική λεπτομέρεια. Έτσι, κάποιες φορές χρειάζεται να πεις “γιατί δεν το αναποδογυρίζουμε;”. Έτσι σκαρφίστηκα αυτές τις κάρτες με τον φίλο μου Πίτερ Σμιτ, τις «Obligue strategies».

Με τον Μπόουι συχνά δουλεύαμε ακολουθώντας κρυφά τις οδηγίες της κάρτας που είχε ο καθένας μας, χωρίς να πούμε στον άλλον τι ήταν. Κάποιες φορές ήταν πολύ αστείο γιατί οι οδηγίες ήταν πολύ αντιθετικές. Θυμάμαι ότι ετοιμάζαμε ένα κομμάτι για ένα άλμπουμ του και εγώ είχα την οδηγία: “Μην καταστρέφεις τίποτα. Συνέχισε με αψεγάδιαστη συνέπεια” κι εκείνος: “ξεφορτώσου το πιο σημαντικό πράγμα”. Eγώ προσπαθούσα να χτίσω αυτό το πράγμα και να το κρατήσω όμορφο κι εκείνος να βγάλει οτιδήποτε ήταν κεντρικής σημασίας. Ακούγεται κάπως ανόητο αλλά αυτού του είδους οι στρατηγικές σε πηγαίνουν σε μέρη στα οποία δεν θα έφτανες αλλιώς».

«Θεωρώ ότι όλες οι μορφές τέχνης έχουν τη δική τους ιστορία ζωής. Και η αφετηρία τους, όταν κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι είναι, είναι ένας συνδυασμός μίμησης της προηγούμενης μορφής τέχνης και άγριου πειραματισμού. Κατόπιν έχεις μια αρκετά μακρά περίοδο που τα πράγματα γίνονται το σώμα της μορφής τέχνης. Και μετά, πολύ συχνά, έχεις μια περίοδο σύνοψης κατά την οποία αρχίζεις να κοιτάς τα πρώιμα πειράματα και όλα τα πράγματα που έχουν συμβεί. Είναι τότε που η τέχνη αποκτά συνειδητότητα και αρχίζει να κοιτά την ιστορία της».

«Είναι απίστευτα ευρεία η γκάμα μουσικής που ακούμε πλέον. Υπάρχουν τόσα φανταστικά είδη. Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 οι εταιρείες παραγωγής δίσκων μπορούσαν να βγάζουν μόνο ένα συγκεκριμένο αριθμό άλμπουμ το μήνα. Υπήρχαν πολλά πράγματα που συνέβαιναν, αλλά αυτά που άκουγες ήταν πραγματικά μια μικρή ομάδα. Οπότε ήταν δυνατόν κάθε ακροατής να ξέρει πραγματικά τι συνέβαινε σ’ αυτή τη φόρμα εκείνη την εποχή. Σήμερα κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Δεν είναι πως δεν υπάρχει ενδιαφέρον υλικό. Απλά υπάρχει τόσο πολύ που τίποτα δεν ξεχωρίζει ως αυτό που θα έπρεπε να ακούσεις ή να ξέρεις. Έτσι υπάρχει μια διαφορετική συζήτηση. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει μια παγκόσμια συζήτηση πλέον».

Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v