Standing Tall: Συναρπαστικό δράμα ενηλικίωσης
Η ταινία που άνοιξε φέτος το Φεστιβάλ των Καννών είναι ένα ρεαλιστικό, ενδιαφέρον δράμα με έναν εξαιρετικό πρωτοεμφανιζόμενο πρωταγωνιστή.
του Λουκά Τσουκνίδα
Στο τελευταίο Φεστιβάλ των Κανών, αντί μιας πιο λαμπερής επιλογής, οι διοργανωτές επέλεξαν ν' ανοίξουν το δεκαήμερο με το ρεαλιστικό δράμα της Εμανουέλ Μπερκό, “Standing Tall”. Δεν ξέρω αν αυτή η απόκλιση απ' τις συνήθεις επιλογές σήμαινε κάτι, η ταινία όμως, ένα δράμα ενηλικίωσης μέσα στον δύσκολο κόσμο της κρατικής κηδεμονίας και των αναμορφωτηρίων, στέκεται στο ύψος της και καταφέρνει να στρέψει την προσοχή μας στο ζήτημα που επιχειρεί να σκιαγραφήσει. Παράλληλα, μας συστήνει κι έναν εξαιρετικό, πρωτοεμφανιζόμενο πρωταγωνιστή.
Η υπόθεση
Ο Μαλονί Φεραντό βρίσκεται για πρώτη φορά μπροστά στη δικαστή Μπλακ στα έξι του χρόνια, όταν η κηδεμονία του αφαιρείται προσωρινά απ' την ανώριμη μητέρα του. Κατά την εφηβεία του, θα επιστρέψει αρκετές φορές στο γραφείο της και πολλές ευκαιρίες θα του δοθούν να ξεπεράσει όσα του άφησε προίκα η κακορίζικη ζωή του για να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του κόσμου γύρω του. Ο Μαλονί όμως, κλωτσάει τη μία μετά την άλλη και καταλήγει στο αναμορφωτήριο, γεμάτος οργή και μην ελπίζοντας σε τίποτα...
Η κριτική
Η τραυματική παιδική ηλικία, οι προβληματικές μονογονεϊκές οικογένειες και η αρνητική επιρροή των απρόσωπων κρατικών δομών είναι θέματα που έχουν απασχολήσει αρκετές φορές το σύγχρονο σινεμά. Η Μπερκό, απ' τη δική της σκοπιά, θέλοντας ίσως να υποδείξει μια πιθανή απάντηση σ' ένα υπαρκτό και διαδεδομένο κοινωνικό φαινόμενο, επιλέγει να μας αφηγηθεί την ιστορία ενός παιδιού που ήταν καταδικασμένο και θα έμενε έτσι αν κάποιοι συγκεκριμένοι άνθρωποι δεν είχαν τη φιλοσοφία που παρουσιάζονται να έχουν. Και πρώτη απ' όλους, η δικαστής Μπλακ που πήρε όλες τις αποφάσεις που σημάδεψαν την ενηλικίωσή του.
Ο Μαλονί είναι ένα παιδί μιας, πιθανώς, ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, ο καρπός ενός έρωτα που έμελλε να διαλυθεί γρήγορα. Η μητέρα του, η νεαρή Σεβερίν, έχει ένα ακόμη μωρό στην αγκαλιά και καμία διάθεση να αναλάβει τις δύσκολες υποχρεώσεις που της μοίρασε η ζωή, ή μάλλον, οι επιπόλαιες επιλογές της. Ο μικρός Μαλονί δε βιώνει την αγάπη και την αγωνία της μητέρας αλλά την αγανάκτηση μιας κοπέλας που της έκλεψαν τη νεανική ανεμελιά και τη θέλει οπωσδήποτε πίσω, με κάθε κόστος. Κόστος που, φυσικά, το πληρώνουν τα παιδιά της. Ο μικρός Μαλονί, λοιπόν, φεύγει από κοντά της για να επιστρέψει ως παραστρατημένος έφηβος και να βρεθούν, οι δυο τους, και πάλι μπροστά στη δικαστή Μπλακ.
Από εκεί και πέρα, η ζωή του νεαρού είναι ένα διαρκές κυνηγητό. Αδαής, νευρόσπαστος και αμετανόητα αντικοινωνικός, ο Μαλονί τρέχει θαρρείς να ξεφύγει απ' την επιείκεια των κρατικών δομών, όπως την εκφράζει η δικαστής, κυνηγώντας την προσοχή της μητέρας που έρχεται και φεύγει χωρίς καμία ουσιαστική επίδραση πια. Αρνείται τη ζωή που του δίνουν, χωρίς να έχει εναλλακτική, επιλέγοντας την αυτοκαταστροφή ως μοναδικό αυτοσκοπό. Παρ' όλ' αυτά, η Μπερκό επιλέγει να κάνει τον χαρακτήρα της τυχερό, να ρίξει δίπλα του ανθρώπους που βλέπουν την “αναπηρία” του και του δίνουν “χείρα βοηθείας”, έναν επιβλέποντα αστυνομικό με παρόμοια εμπειρία ζωής, μια δασκάλα ιδιαίτερα υπομονετική και μια κοπέλα ιδιόρρυθμη που γοητεύεται απ' την αδιάκοπη φούρια του Μαλονί.
H Μπερκό μοιάζει κάπου-κάπου να θέλει να εστιάσουμε κι εμείς σ' αυτή τη φούρια, η οποία μοιάζει ν' αφήνει τους πάντες γύρω αμήχανους, ίσως επειδή καταλαβαίνουν ακριβώς από που πηγάζει και πόσο δύσκολο είναι ν' αντιστρέψουν όσα την έχουν προκαλέσει. Η στοργή της μάνας είναι αναντικατάστατη και η “αρρώστια” του νεαρού —και πολλών άλλων στην ηλικία του— δε φαίνεται να έχει θεραπεία. Η τελευταία κουβέντα, όπως του υπενθυμίζει μετά από κάθε ακρόαση και πριν από κάθε απόφαση η δικαστής, είναι του Μαλονί. Το ζητημα είναι κατά πόσο πείθεται πως αξίζει να σώσει τον εαυτό του.
Η ταινία δίνει κάποιες απαντήσεις, όχι πρωτότυπες ή ανατρεπτικές, αλλά σχετικά εύλογες και φορτισμένες με μία αίσθηση ανέφικτου, σε ευρεία τουλάχιστον κλίμακα. Με δεδομένη, λοιπόν, την προβλεψιμότητα του σεναρίου και την, κάπως, αβανταδόρικη απεικόνιση των προστατευτικών και αναμορφωτικών δομών του κράτους, η πιο καλή μέχρι σήμερα δουλειά της Εμανουέλ Μπερκό σώζεται απ' τον εαυτό της χάρη στην πολύ καλή σκηνοθετική ματιά της δημιουργού και τις δυνατές ερμηνείες. Όχι μόνο της πολύπειρης Κατρίν Ντενέβ και των υπόλοιπων γνωστών συμπρωταγωνιστών τους, αλλά, κυρίως, του πρωτάρη Ροντ Παραντό που δίνει ένα μικρό ρεσιτάλ στο ρόλο του βασανισμένου Μαλονί.
Το “Standing Tall” είναι μια ενδιαφέρουσα, εξαιρετικά καλοπαιγμένη ταινία.
Βγαίνουν ακόμη:
Το συμπαθητικό ρώσικο ηθικολογικό δράμα “The Fool”, το “Ένας Άλλος Κόσμος” του Χριστόφορου Παπακαλιάτη και η ταινία κινουμένων σχεδίων “The Good Dinosaur”.
Στο τελευταίο Φεστιβάλ των Κανών, αντί μιας πιο λαμπερής επιλογής, οι διοργανωτές επέλεξαν ν' ανοίξουν το δεκαήμερο με το ρεαλιστικό δράμα της Εμανουέλ Μπερκό, “Standing Tall”. Δεν ξέρω αν αυτή η απόκλιση απ' τις συνήθεις επιλογές σήμαινε κάτι, η ταινία όμως, ένα δράμα ενηλικίωσης μέσα στον δύσκολο κόσμο της κρατικής κηδεμονίας και των αναμορφωτηρίων, στέκεται στο ύψος της και καταφέρνει να στρέψει την προσοχή μας στο ζήτημα που επιχειρεί να σκιαγραφήσει. Παράλληλα, μας συστήνει κι έναν εξαιρετικό, πρωτοεμφανιζόμενο πρωταγωνιστή.
Η υπόθεση
Ο Μαλονί Φεραντό βρίσκεται για πρώτη φορά μπροστά στη δικαστή Μπλακ στα έξι του χρόνια, όταν η κηδεμονία του αφαιρείται προσωρινά απ' την ανώριμη μητέρα του. Κατά την εφηβεία του, θα επιστρέψει αρκετές φορές στο γραφείο της και πολλές ευκαιρίες θα του δοθούν να ξεπεράσει όσα του άφησε προίκα η κακορίζικη ζωή του για να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του κόσμου γύρω του. Ο Μαλονί όμως, κλωτσάει τη μία μετά την άλλη και καταλήγει στο αναμορφωτήριο, γεμάτος οργή και μην ελπίζοντας σε τίποτα...
Η κριτική
Η τραυματική παιδική ηλικία, οι προβληματικές μονογονεϊκές οικογένειες και η αρνητική επιρροή των απρόσωπων κρατικών δομών είναι θέματα που έχουν απασχολήσει αρκετές φορές το σύγχρονο σινεμά. Η Μπερκό, απ' τη δική της σκοπιά, θέλοντας ίσως να υποδείξει μια πιθανή απάντηση σ' ένα υπαρκτό και διαδεδομένο κοινωνικό φαινόμενο, επιλέγει να μας αφηγηθεί την ιστορία ενός παιδιού που ήταν καταδικασμένο και θα έμενε έτσι αν κάποιοι συγκεκριμένοι άνθρωποι δεν είχαν τη φιλοσοφία που παρουσιάζονται να έχουν. Και πρώτη απ' όλους, η δικαστής Μπλακ που πήρε όλες τις αποφάσεις που σημάδεψαν την ενηλικίωσή του.
Ο Μαλονί είναι ένα παιδί μιας, πιθανώς, ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, ο καρπός ενός έρωτα που έμελλε να διαλυθεί γρήγορα. Η μητέρα του, η νεαρή Σεβερίν, έχει ένα ακόμη μωρό στην αγκαλιά και καμία διάθεση να αναλάβει τις δύσκολες υποχρεώσεις που της μοίρασε η ζωή, ή μάλλον, οι επιπόλαιες επιλογές της. Ο μικρός Μαλονί δε βιώνει την αγάπη και την αγωνία της μητέρας αλλά την αγανάκτηση μιας κοπέλας που της έκλεψαν τη νεανική ανεμελιά και τη θέλει οπωσδήποτε πίσω, με κάθε κόστος. Κόστος που, φυσικά, το πληρώνουν τα παιδιά της. Ο μικρός Μαλονί, λοιπόν, φεύγει από κοντά της για να επιστρέψει ως παραστρατημένος έφηβος και να βρεθούν, οι δυο τους, και πάλι μπροστά στη δικαστή Μπλακ.
Από εκεί και πέρα, η ζωή του νεαρού είναι ένα διαρκές κυνηγητό. Αδαής, νευρόσπαστος και αμετανόητα αντικοινωνικός, ο Μαλονί τρέχει θαρρείς να ξεφύγει απ' την επιείκεια των κρατικών δομών, όπως την εκφράζει η δικαστής, κυνηγώντας την προσοχή της μητέρας που έρχεται και φεύγει χωρίς καμία ουσιαστική επίδραση πια. Αρνείται τη ζωή που του δίνουν, χωρίς να έχει εναλλακτική, επιλέγοντας την αυτοκαταστροφή ως μοναδικό αυτοσκοπό. Παρ' όλ' αυτά, η Μπερκό επιλέγει να κάνει τον χαρακτήρα της τυχερό, να ρίξει δίπλα του ανθρώπους που βλέπουν την “αναπηρία” του και του δίνουν “χείρα βοηθείας”, έναν επιβλέποντα αστυνομικό με παρόμοια εμπειρία ζωής, μια δασκάλα ιδιαίτερα υπομονετική και μια κοπέλα ιδιόρρυθμη που γοητεύεται απ' την αδιάκοπη φούρια του Μαλονί.
H Μπερκό μοιάζει κάπου-κάπου να θέλει να εστιάσουμε κι εμείς σ' αυτή τη φούρια, η οποία μοιάζει ν' αφήνει τους πάντες γύρω αμήχανους, ίσως επειδή καταλαβαίνουν ακριβώς από που πηγάζει και πόσο δύσκολο είναι ν' αντιστρέψουν όσα την έχουν προκαλέσει. Η στοργή της μάνας είναι αναντικατάστατη και η “αρρώστια” του νεαρού —και πολλών άλλων στην ηλικία του— δε φαίνεται να έχει θεραπεία. Η τελευταία κουβέντα, όπως του υπενθυμίζει μετά από κάθε ακρόαση και πριν από κάθε απόφαση η δικαστής, είναι του Μαλονί. Το ζητημα είναι κατά πόσο πείθεται πως αξίζει να σώσει τον εαυτό του.
Η ταινία δίνει κάποιες απαντήσεις, όχι πρωτότυπες ή ανατρεπτικές, αλλά σχετικά εύλογες και φορτισμένες με μία αίσθηση ανέφικτου, σε ευρεία τουλάχιστον κλίμακα. Με δεδομένη, λοιπόν, την προβλεψιμότητα του σεναρίου και την, κάπως, αβανταδόρικη απεικόνιση των προστατευτικών και αναμορφωτικών δομών του κράτους, η πιο καλή μέχρι σήμερα δουλειά της Εμανουέλ Μπερκό σώζεται απ' τον εαυτό της χάρη στην πολύ καλή σκηνοθετική ματιά της δημιουργού και τις δυνατές ερμηνείες. Όχι μόνο της πολύπειρης Κατρίν Ντενέβ και των υπόλοιπων γνωστών συμπρωταγωνιστών τους, αλλά, κυρίως, του πρωτάρη Ροντ Παραντό που δίνει ένα μικρό ρεσιτάλ στο ρόλο του βασανισμένου Μαλονί.
Το “Standing Tall” είναι μια ενδιαφέρουσα, εξαιρετικά καλοπαιγμένη ταινία.
Βγαίνουν ακόμη:
Το συμπαθητικό ρώσικο ηθικολογικό δράμα “The Fool”, το “Ένας Άλλος Κόσμος” του Χριστόφορου Παπακαλιάτη και η ταινία κινουμένων σχεδίων “The Good Dinosaur”.
