Λάιλα: Μυθοπλασία… κόντρα στην "μόδα" της αθεΐας

Πριν το διαβάσω:
Γιατί το διάλεξα; Επειδή είχα διαβάσει παλιότερα το “Γκίλιαντ”, είχα μείνει με γλυκόπικρη γεύση και τώρα που όλοι επαινούν τη μεγάλη αμερικανίδα συγγραφέα, ξαναγυρίζω σ’ αυτήν να τεστάρω τον εαυτό μου.

Καθώς το διάβαζα:
Το τελευταίο μυθιστόρημα από τα τρία της τριλογίας αναφέρεται στη Λάιλα, που βρέθηκε έρμαιο της μοίρας, ώσπου η φιλεύσπλαχνη Ντολ την περιμάζεψε, της χάρισε τη ζωή και μια μικρή αγκαλιά να κουρνιάσει. Η Λάιλα μεγαλώνει στις περιπλανήσεις τους, ώσπου καταλήγει στο Γκίλιαντ και γνωρίζει τον γηραιό πάστορα Τζον Έιμς. Κι ενώ η νεαρή ηρωίδα είναι άθρησκη, αθεολόγητη, χωρίς καμία θρησκευτική παιδεία αλλά και χωρίς κοινωνική αγωγή, μια ατόφια ψυχή που ζει φυσικά, εντός και εκτός κοινωνίας, χωρίς τη λογική της καθωσπρέπει συμπεριφοράς και χωρίς τους προβληματισμούς των ανθρώπων, ερωτεύεται τον ιερέα και πλησιάζει - χωρίς να καταλαβαίνει γιατί - την εκκλησία.

Αυτό που είδα σ’ αυτό το κείμενο και με έθελξε είναι ο συνδυασμός δυο φαινομενικά ασύνδετων τρόπων γραφής: Από τη μία, ο ευαγγελικός, ήπιος, πράος, άχρονος, αρυτίδωτος από κραδασμούς, απλοϊκός και αστόχαστος, επίπεδος και ήρεμος, κι από την άλλη ο μοντερνιστικός που περνάει από το ένα χρονικό επίπεδο στο άλλο και συζευγνύει σκηνές και χρόνους. Μ’ αυτόν τον συνδυασμό δεν παρακολουθούμε χρονολογικά τη ζωή της Λάιλα ώσπου να βαπτιστεί και να παντρευτεί τον ιερέα, αλλά ξέροντας νωρίς αυτά τα δεδομένα, πηγαινοερχόμαστε μαζί με την αφήγηση στα πριν και στα μετά, στο πώς και στο γιατί (αν υπάρχει γιατί) αυτής της εξέλιξης.

Τα πιο ωραία στην ανάγνωση μέρη είναι οι διάλογοι της Λάιλα με τον ιερέα. Από τη μία, η ανίδεη περί τα θεοτικά νεαρή ορθώνει πολύ εύστοχες στην απλότητά τους ερωτήσεις, που έχουν έναν λαϊκό αλλά συνάμα υπαρξιακό χαρακτήρα. Κι από την άλλη, ο ιερέας που δεν μιλά δογματικά, δεν έρχεται ex cathedra να κάνει κήρυγμα, δεν μιλά καν με βεβαιότητες που ακλόνητες να προβάλλουν μια αυθεντία. Βλέπουμε στην ουσία τον διάλογο μιας προ-ηθικής ύπαρξης (αήθικης, με την έννοια ότι μεγάλωσε χωρίς προκαθορισμένη ηθική) και μια ηθικής οντότητας που δεν έχει θεωρητική θεολογική κατάρτιση (δεν την δείχνει τουλάχιστον) αλλά διαθέτει μια καθαρή ψυχή και μια άδολη χριστιανική φύση.

Αφού το διάβασα:
Ως Πατριάρχης ενδιαφέρθηκα για το θρησκευτικό και χριστιανικό περιεχόμενο του βιβλίου. Είδα συνάμα τον τρόπο γραφής, ο οποίος, χωρίς να στηρίζεται στην πλοκή, περνάει με τη μίξη παραδοσιακού και μοντέρνου τρόπου ένα νέο είδος μυθοπλασίας. Κι έπειτα απ’ όλα αυτά απόρησα πώς ένας κόσμος που κινείται γύρω από το βιβλίο, εδώ στην Ελλάδα κατά βάση, νοιάστηκε για ένα “συντηρητικό”, “παρωχημένο”, “ανεπίκαιρο” χριστιανικό μήνυμα και μια συγγραφέα που δεν ανταποκρίνεται στις επιταγές της “προοδευτικής” ελίτ. Από τη μεταφράστρια μέχρι τον εκδοτικό οίκο κι από τους κριτικούς μέχρι τους αναγνώστες, τι ακριβώς εκτίμησαν σε ένα έργο που φωνάζει ότι πηγαίνει κόντρα στη μόδα των άθεων καιρών μας;

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος