Η μπαλάντα της Λίλας Κ: Ιστορίες από το… 2090

Η μικρή Λίλα αποσπάται βίαια από τη μητέρα της (πατέρας πουθενά;) και κλείνεται μικρό κορίτσι σε ένα ίδρυμα. Εκεί αναπτύσσει μια εσωστρεφή, ιδιότροπη, αντιδραστική προσωπικότητα, ώσπου βρίσκεται ένας χαρισματικός δάσκαλος, ο κ. Κάουφμαν, να την διαπαιδαγωγήσει με αντισυμβατικές αρχές και να αξιοποιήσει πλήρως τη μεγάλη της ευφυΐα. Κι έπειτα ο διάδοχός του, ο Φερμάν, όχι τόσο ταλαντούχος, αλλά με μια ανθρώπινη ιστορία στην πλάτη, συνεχίζει το έργο του. Η αγοραφοβική Λίλα εντέλει βγαίνει από το Κέντρο και ψάχνει τη μητέρα της στη μεγάλη πόλη…

Όλα αυτά θα φάνταζαν κοινότοπα και παλιομοδίτικα γνωστά, αν δεν βρισκόμασταν στο μακρινό 2090, όπου ο άνθρωπος μεγαλώνει με συγκεκριμένα επιστημονικά στάνταρ και η ζωή του ελέγχεται από επιτροπές, κάμερες και κοινωνικό έλεγχο. Ο Κάουφμαν αντιπροσωπεύει το νοσταλγικό παρελθόν με τα βιβλία αντί για τα e books (που λέγονται στην εξελιγμένη τους μορφή grammabooks), τη μουσική, την αυθόρμητη επαφή ανθρώπου με άνθρωπο. Η Λίλα είναι το παιδί που δεν γνώρισε οικογενειακό περιβάλλον και αναζητεί, ακόμα και στις γατοτροφές, τη μητέρα που θυμάται αμυδρά, αλλά συνεχώς.

Το μυθιστόρημα από τη μία παρακολουθεί την ενηλικίωση ενός ταλαντούχου αλλά προβληματικού, ψυχικά και κοινωνικά, παιδιού, που βάζει στόχο να ξαναβρεί τη μητέρα του. Έτσι, βλέπουμε τις δυσκολίες που συναντά και τους τρόπους με τους οποίους τις ξεπερνά, τις εσωτερικές του συγκρούσεις αλλά και την έξοδο από το Κέντρο και την αυτόνομη πορεία της στην ανοικτή κοινωνία. Η Μεγάλη Βιβλιοθήκη όπου δουλεύει, και οι συναντήσεις με πλήθος ανθρώπων στην πόλη χτίζουν σταδιακά μια πυραμίδα ανόδου, στο τέλος της οποίας η νεαρή (πανέμορφη) πρωταγωνίστρια σκαρφαλώνει με περισσή αυτοσυγκράτηση και πείσμα. Ομολογώ ότι δεν ήμουν πάντα πεπεισμένος ότι το ψυχολογικό προφίλ ενός τέτοιου κοριτσιού είναι όπως μας το παρουσιάζει η Le Callet, αλλά όλο και περισσότερο προσαρμοζόμουν στην αφήγηση και μπορούσα να δομήσω τη σκέψη μου πάνω στην προσωπικότητα της Λίλας Κ.

Από την άλλη, το κείμενο είναι και ένα –μελλοντολογικό- σχόλιο στην κοινωνία και στον ολοκληρωτικό προσανατολισμό που αυτή επιλέγει. Η Λίλα μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον στο οποίο κυριαρχούν οι εποπτικοί έλεγχοι και το οποίο καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη ζωή των ατόμων. Το Κ. ως επίθετο της ηρωίδας παραπέμπει στον καφκικό ήρωα Γιόσεφ Κ., καθιστώντας ακόμα πιο ορατό το πλαίσιο μέσα στο οποίο μας εντάσσει η συγγραφέας. Κι είναι έντονος ο πολιτικός προβληματισμός, όσο η κοινωνία προβάλλεται ως εποπτικό αντικείμενο του Μεγάλου Αδελφού που παρακολουθεί τα πάντα μέσω καμερών, ενώ έξω από την κοινωνία υπάρχει η Ζώνη, η άγρια, ανεξέλεγκτη, υπανάπτυκτη (όλα σε εισαγωγικά) πλευρά του πλανήτη - κάτι ανάλογο κάνει ο Κουτσί στο “Περιμένοντας τους βάρβαρους” και ο Μάντης στην “Άγρια Ακρόπολη”.

Το θετικό του βιβλίου είναι ότι συνδυάζει το μελλοντολογικό με το πολιτικό, το ατομικό καθημερινό με το μυστηριώδες, το μυθιστόρημα ενηλικίωσης με τον προβληματισμό για το μέλλον της κοινωνίας. Και παράλληλα ο αναγνώστης δεν βουλιάζει σε μια στοχαστική ανία, αλλά προχωρά με σταθερό ρυθμό και μέσα από την ιστορία ανακαλύπτει ή επινοεί το βάθος της σκέψης.

Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος