Με μολύβι φάμπερ Νο2: Πώς ήταν να είσαι νέος το ’40;
Το νέο βιβλίο της Άλκης Ζέη είναι μια αυτοβιογραφία της έως το 1945 και μια ζοφερή λογοτεχνική μαρτυρία για τον μεσοπόλεμο και την κατοχή.
Οι αυτοβιογραφίες έχουν το προνόμιο να είναι εξαιρετικά ζωντανές ιστορικές αφηγήσεις και το μειονέκτημα να είναι απόλυτα υποκειμενικές. Το «με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο» είναι μια λίγο ιδιόμορφη αυτοβιογραφία.
Ξεκινά από τα πρώτα παιδικά χρόνια της συγγραφέως το 1925 στη Σάμο και λίγο αργότερα στην Αθήνα και φτάνει μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1940. Η αφήγηση στα πρώτα στάδιά της περιλαμβάνει αρκετό «συγγενολόι», κάτι που βάζει τον αναγνώστη στους οικογενειακούς ρυθμούς του βιβλίου και στην οικειότητα μιας φιλικής κουβέντας. Σε αυτό το ύφος κυλάει όλο το βιβλίο. Έτσι μαθαίνουμε για τον παππού της, τη θεία Ξάνθη, τον αυστηρό μπαμπά και τη αδελφή της Λενούλα, που με την «αλάνθαστη μνήμη» της βοήθησε στη σταχυολόγηση των αναμνήσεων.
Μαζί με την ενηλικίωση της Αλκης Ζέη και τα πρώτα λογοτεχνικά της σκιρτήματα, όταν έγραφε επιστολές για τις υπηρέτριες της πολυκατοικίας, παρακολουθούμε ένα χορό προσώπων που θα εξελιχθούν σε σημαντικές προσωπικότητες των ελληνικών καλλιτεχνικών πραγμάτων τις επόμενες δεκαετίες. Διδώ Σωτηρίου, Γιώργος Σεβαστίκογλου, Νίκος Γκάτσος, Οδυσσέας Ελύτης, Μάνος Χατζιδάκις, Μέντης Μποσταντζόγλου, Ζωρζ Σαρή, Κάρολος Κουν παρελαύνουν από τις σελίδες της διήγησης.
Μαζί με την ίδια τη συγγραφέα και εμείς μαθαίνουμε πράγματα για το χαρακτήρα όλων αυτών που περισσότερο ταιριάζουν σε όσα θα γνώριζε ένας φίλος τους, παρά «το κοινό».
Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος βρίσκει την συγγραφέα γύρω στα 20 και την αδελφή της λίγο μεγαλύτερη. Οι πρώτες ερωτικές τους περιπέτειες συμπίπτουν με την Kατοχή στην Αθήνα, της οποίας παίρνουμε με ανάγλυφη και ζοφερή εικόνα.
«Πενήντα μέρες κράτησε η απελευθέρωση. Μόνο πενήντα μέρες. Ύστερα άρχισε ο Δεκέμβρης… σε αυτές τις πενήντα μέρες ο Γιώργος (σ.σ. Σεβαστίκογλου- σύζυγός της) πρόλαβε και έκανε το θέατρο του λαού. Δηλαδή το κόμμα του ανέθεσε να το κάνει. Νέα παιδιά όλοι και μπαρουτοκαπνισμένοι. Δεν φύγαν έτσι απλά οι Γερμανοί. Χτυπούσαν ως την τελευταία στιγμή και στις συνοικίες γινόντανε μάχες. -Πού τριγυρίζεις; είχα ρωτήσει τη Ζωρζ (σ.σ. Σαρή) - Στις συνοικίες μου απάντησε και τίποτ’ άλλο».
Η διήγηση σταματά το Νοέμβρη του 1945, την ημέρα του γάμου της Άλκης Ζέη και λίγο πριν πάρει τον δρόμο της εξορίας που θα την οδηγήσει μαζί με τον Γιώργο Σεβαστίκογλου στη Σοβιετική Ένωση. "Τα υπόλοιπα τα έχω ήδη γράψει στην Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", λέει και δίνει πάσα σε όποιον δεν έχει διαβάσει το εξαιρετικό της μυθιστόρημα που καλύπτει τις επόμενες δεκαετίες.
Το «Με μολύβι φάμπερ Νο2» δεν φιλοδοξεί φυσικά να αποτελέσει μια καταγραφή των γεγονότων της εποχής του, ούτε είναι κολοφώνας λογοτεχνικής αξίας. Είναι ευτύχημα για τον αναγνώστη όμως να μαθαίνει για τα όσα συντάραξαν την Ελλάδα τότε από ανθρώπους που παθιάστηκαν με την εποχή και που έχουν το ταλέντο να διηγηθούν όμορφα όσα έζησαν.
«Ο Γκάτσος ετοίμαζε την Αμοργό και η Λενούλα την παρακολουθούσε λέξη- λέξη και τη μάθαινε απέξω, έστω και aν κάμποσα δεν τα καταλάβαινε. Βγήκε τελικά το ’43 η Αμοργός από τις εκδόσεις Αετός, αφιερωμένη «σε ένα πράσινο άστρο» δηλαδή στη Λενούλα με τα πράσινα μάτια. Μα το σπουδαιότερο ήταν ότι της έδωσε το τρίτο αριθμημένο βιβλίο με την ιδιόχειρη αφιέρωση «σε εκείνη που στα χείλη της έγραψε ο κεραυνός το όνομά του». Πώς να μην καμαρώνει σαν γύφτικο σκεπάρνι η αδελφή μου! Ξέχασε και τα νυφικά και όλα».
Δημήτρης Γλύστρας
Άλκη Ζέη
Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο
Εκδόσεις Μεταίχμιο 2013
Σελ. 385
Τιμή: 16,6 ευρώ
Ξεκινά από τα πρώτα παιδικά χρόνια της συγγραφέως το 1925 στη Σάμο και λίγο αργότερα στην Αθήνα και φτάνει μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1940. Η αφήγηση στα πρώτα στάδιά της περιλαμβάνει αρκετό «συγγενολόι», κάτι που βάζει τον αναγνώστη στους οικογενειακούς ρυθμούς του βιβλίου και στην οικειότητα μιας φιλικής κουβέντας. Σε αυτό το ύφος κυλάει όλο το βιβλίο. Έτσι μαθαίνουμε για τον παππού της, τη θεία Ξάνθη, τον αυστηρό μπαμπά και τη αδελφή της Λενούλα, που με την «αλάνθαστη μνήμη» της βοήθησε στη σταχυολόγηση των αναμνήσεων.
Μαζί με την ενηλικίωση της Αλκης Ζέη και τα πρώτα λογοτεχνικά της σκιρτήματα, όταν έγραφε επιστολές για τις υπηρέτριες της πολυκατοικίας, παρακολουθούμε ένα χορό προσώπων που θα εξελιχθούν σε σημαντικές προσωπικότητες των ελληνικών καλλιτεχνικών πραγμάτων τις επόμενες δεκαετίες. Διδώ Σωτηρίου, Γιώργος Σεβαστίκογλου, Νίκος Γκάτσος, Οδυσσέας Ελύτης, Μάνος Χατζιδάκις, Μέντης Μποσταντζόγλου, Ζωρζ Σαρή, Κάρολος Κουν παρελαύνουν από τις σελίδες της διήγησης.
Μαζί με την ίδια τη συγγραφέα και εμείς μαθαίνουμε πράγματα για το χαρακτήρα όλων αυτών που περισσότερο ταιριάζουν σε όσα θα γνώριζε ένας φίλος τους, παρά «το κοινό». Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος βρίσκει την συγγραφέα γύρω στα 20 και την αδελφή της λίγο μεγαλύτερη. Οι πρώτες ερωτικές τους περιπέτειες συμπίπτουν με την Kατοχή στην Αθήνα, της οποίας παίρνουμε με ανάγλυφη και ζοφερή εικόνα.
«Πενήντα μέρες κράτησε η απελευθέρωση. Μόνο πενήντα μέρες. Ύστερα άρχισε ο Δεκέμβρης… σε αυτές τις πενήντα μέρες ο Γιώργος (σ.σ. Σεβαστίκογλου- σύζυγός της) πρόλαβε και έκανε το θέατρο του λαού. Δηλαδή το κόμμα του ανέθεσε να το κάνει. Νέα παιδιά όλοι και μπαρουτοκαπνισμένοι. Δεν φύγαν έτσι απλά οι Γερμανοί. Χτυπούσαν ως την τελευταία στιγμή και στις συνοικίες γινόντανε μάχες. -Πού τριγυρίζεις; είχα ρωτήσει τη Ζωρζ (σ.σ. Σαρή) - Στις συνοικίες μου απάντησε και τίποτ’ άλλο».
Η διήγηση σταματά το Νοέμβρη του 1945, την ημέρα του γάμου της Άλκης Ζέη και λίγο πριν πάρει τον δρόμο της εξορίας που θα την οδηγήσει μαζί με τον Γιώργο Σεβαστίκογλου στη Σοβιετική Ένωση. "Τα υπόλοιπα τα έχω ήδη γράψει στην Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα", λέει και δίνει πάσα σε όποιον δεν έχει διαβάσει το εξαιρετικό της μυθιστόρημα που καλύπτει τις επόμενες δεκαετίες.
Το «Με μολύβι φάμπερ Νο2» δεν φιλοδοξεί φυσικά να αποτελέσει μια καταγραφή των γεγονότων της εποχής του, ούτε είναι κολοφώνας λογοτεχνικής αξίας. Είναι ευτύχημα για τον αναγνώστη όμως να μαθαίνει για τα όσα συντάραξαν την Ελλάδα τότε από ανθρώπους που παθιάστηκαν με την εποχή και που έχουν το ταλέντο να διηγηθούν όμορφα όσα έζησαν.
«Ο Γκάτσος ετοίμαζε την Αμοργό και η Λενούλα την παρακολουθούσε λέξη- λέξη και τη μάθαινε απέξω, έστω και aν κάμποσα δεν τα καταλάβαινε. Βγήκε τελικά το ’43 η Αμοργός από τις εκδόσεις Αετός, αφιερωμένη «σε ένα πράσινο άστρο» δηλαδή στη Λενούλα με τα πράσινα μάτια. Μα το σπουδαιότερο ήταν ότι της έδωσε το τρίτο αριθμημένο βιβλίο με την ιδιόχειρη αφιέρωση «σε εκείνη που στα χείλη της έγραψε ο κεραυνός το όνομά του». Πώς να μην καμαρώνει σαν γύφτικο σκεπάρνι η αδελφή μου! Ξέχασε και τα νυφικά και όλα».
Δημήτρης Γλύστρας
Άλκη Ζέη
Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο
Εκδόσεις Μεταίχμιο 2013
Σελ. 385
Τιμή: 16,6 ευρώ
