Υπέροχοι απόκληροι: Βέβηλο μυθιστόρημα δια χειρός Κοέν
Βέβηλοι, προκλητικοί, λυρικοί, ποιητικοί, οι «Υπέροχοι Απόκληροι» του Λέοναρντ Κοέν είναι ένα ιδιαίτερο από κάθε πλευρά μυθιστόρημα που δεν αφήνει αδιάφορο τον αναγνώστη.
Ένας στιχουργός που ασχολήθηκε συστηματικά με τη μουσική και τον ρυθμό δεν θα μπορούσε παρά να γράψει ένα μυθιστόρημα λυρισμού και γλωσσικής έκρηξης, και όχι ένα έργο με αυστηρή πλοκή.
Ο αφηγητής είναι ανθρωπολόγος και ασχολείται με μια ινδιάνικη φυλή που ζούσε στον Καναδά. Παντρεμένος με την Έντιθ, μέλος αυτής της φυλής, συνάμα διατηρεί ομοφυλοφιλικές σχέσεις με τον Φ, μέλος του Κοινοβουλίου. Το τρίγωνο αυτό λειτουργεί σαν ένα πεδίο προσωπικών σχέσεων που ναι μεν ζει ευδαιμονιστικά, αλλά συνάμα αναζητεί ένα άλλο νόημα πίσω από την τρυφηλότητα. Το νόημα αυτό το βρίσκει ο αφηγητής στην αγία Κάτερι Τεκακουίθα, μέλος της φυλής των Μοϊκανών που ασπάστηκε το 1676 τον καθολικισμό.
"Τι είναι ένας άγιος; Ένας άγιος είναι κάποιος που έχει εκπληρώσει ένα ενδεχόμενο που οι υπόλοιποι άνθρωποι έχουν αμυδρές πιθανότητες να πετύχουν. Είναι δύσκολο να πει κανείς ποιο είναι αυτό το ενδεχόμενο. Νομίζω ότι σχετίζεται με την ενέργεια της αγάπης. Η επαφή με αυτήν την ενέργεια καταλήγει στην επιβολή ενός είδους ισορροπίας στο χάος."
Η στάση του Κοέν είναι ποιητική αλλά μαζί και αθυρόστομη. Στο κείμενό του γλιστράμε πάνω σε λυρικές εκφράσεις και φιλοσοφικές προτάσεις άφατης συνυποδήλωσης που αποκαλύπτει τη ζωή με άλλο βλέμμα. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η ελευθεροστομία του είναι μια άλλη διέξοδος σε έναν παφλάζοντα εσωτερικό βρασμό ο οποίος εκτονώνεται με εκφράσεις και λέξεις που ξεφεύγουν από τα όρια του ευπρεπώς λέγειν. Έτσι, το ύφος του κειμένου, αν εξαιρέσει κανείς τα αφηγηματικά κομμάτια, είναι χειμαρρώδες, συσσωρευτικό, οργίλο και παθιασμένο μαζί, συναισθηματικό και λυρικό. Ο αναγνώστης δεν τρέχει στην ανάγνωση, αλλά την προσεγγίζει σαν ποιητικό έργο με τον αργό ρυθμό που στέκεται στη φράση και γεύεται τα μικρά παιχνίδια της γλώσσας.
Τελικά, πώς προσεγγίζει ο Κοέν την αγία; Μα με τη βέβηλη διάθεση να μπει στον κόσμο της, να τη γαμήσει, όπως λέει, να παραβιάσει το εσωτερικό της για να βρει την απόκληρη υφή της. Ίσως κι ο ίδιος νιώθει ξένος λόγω της ομοφυλοφιλικής του στάσης σε ένα περιβάλλον που δεν επιτρέπει τέτοιες «παρεκκλίσεις». Το ίδιο και μια αγία σε ένα περιβάλλον παγανιστικό αλλά και σε μια χριστιανική κοινωνία υποκρισίας και σεμνοτυφίας.
Διαβάζω ότι ο Κοέν έγραψε το έργο στην Ύδρα, στην ελληνική Ύδρα, και γι’ αυτό μέσα παρελαύνουν και ελληνικές λέξεις. Απ’ την άλλη γράφει υπό την επήρεια αμφεταμινών. Αυτά δεν πρέπει ούτε να μας αποθαρρύνουν ούτε να μας ενθαρρύνουν στην ανάγνωσή του, αφού το ίδιο το κείμενο, παρά τις αντιστάσεις του, είναι ένας διάδρομος μυστικισμού και λυρισμού, ποιητικής διάθεσης και αναζήτησης που δεν αφήνει αδιάφορο τον αναγνώστη.
Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος
Λέοναρντ Κοέν
“Υπέροχοι απόκληροι”
μετ. Αλ. Καλοφωλιάς
εκδόσεις Κέδρος
2012
σελ. 325
τιμή: 15,00€
Ο αφηγητής είναι ανθρωπολόγος και ασχολείται με μια ινδιάνικη φυλή που ζούσε στον Καναδά. Παντρεμένος με την Έντιθ, μέλος αυτής της φυλής, συνάμα διατηρεί ομοφυλοφιλικές σχέσεις με τον Φ, μέλος του Κοινοβουλίου. Το τρίγωνο αυτό λειτουργεί σαν ένα πεδίο προσωπικών σχέσεων που ναι μεν ζει ευδαιμονιστικά, αλλά συνάμα αναζητεί ένα άλλο νόημα πίσω από την τρυφηλότητα. Το νόημα αυτό το βρίσκει ο αφηγητής στην αγία Κάτερι Τεκακουίθα, μέλος της φυλής των Μοϊκανών που ασπάστηκε το 1676 τον καθολικισμό.
"Τι είναι ένας άγιος; Ένας άγιος είναι κάποιος που έχει εκπληρώσει ένα ενδεχόμενο που οι υπόλοιποι άνθρωποι έχουν αμυδρές πιθανότητες να πετύχουν. Είναι δύσκολο να πει κανείς ποιο είναι αυτό το ενδεχόμενο. Νομίζω ότι σχετίζεται με την ενέργεια της αγάπης. Η επαφή με αυτήν την ενέργεια καταλήγει στην επιβολή ενός είδους ισορροπίας στο χάος."
Η στάση του Κοέν είναι ποιητική αλλά μαζί και αθυρόστομη. Στο κείμενό του γλιστράμε πάνω σε λυρικές εκφράσεις και φιλοσοφικές προτάσεις άφατης συνυποδήλωσης που αποκαλύπτει τη ζωή με άλλο βλέμμα. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η ελευθεροστομία του είναι μια άλλη διέξοδος σε έναν παφλάζοντα εσωτερικό βρασμό ο οποίος εκτονώνεται με εκφράσεις και λέξεις που ξεφεύγουν από τα όρια του ευπρεπώς λέγειν. Έτσι, το ύφος του κειμένου, αν εξαιρέσει κανείς τα αφηγηματικά κομμάτια, είναι χειμαρρώδες, συσσωρευτικό, οργίλο και παθιασμένο μαζί, συναισθηματικό και λυρικό. Ο αναγνώστης δεν τρέχει στην ανάγνωση, αλλά την προσεγγίζει σαν ποιητικό έργο με τον αργό ρυθμό που στέκεται στη φράση και γεύεται τα μικρά παιχνίδια της γλώσσας. Τελικά, πώς προσεγγίζει ο Κοέν την αγία; Μα με τη βέβηλη διάθεση να μπει στον κόσμο της, να τη γαμήσει, όπως λέει, να παραβιάσει το εσωτερικό της για να βρει την απόκληρη υφή της. Ίσως κι ο ίδιος νιώθει ξένος λόγω της ομοφυλοφιλικής του στάσης σε ένα περιβάλλον που δεν επιτρέπει τέτοιες «παρεκκλίσεις». Το ίδιο και μια αγία σε ένα περιβάλλον παγανιστικό αλλά και σε μια χριστιανική κοινωνία υποκρισίας και σεμνοτυφίας.
Διαβάζω ότι ο Κοέν έγραψε το έργο στην Ύδρα, στην ελληνική Ύδρα, και γι’ αυτό μέσα παρελαύνουν και ελληνικές λέξεις. Απ’ την άλλη γράφει υπό την επήρεια αμφεταμινών. Αυτά δεν πρέπει ούτε να μας αποθαρρύνουν ούτε να μας ενθαρρύνουν στην ανάγνωσή του, αφού το ίδιο το κείμενο, παρά τις αντιστάσεις του, είναι ένας διάδρομος μυστικισμού και λυρισμού, ποιητικής διάθεσης και αναζήτησης που δεν αφήνει αδιάφορο τον αναγνώστη.
Ο blogger Πατριάρχης Φώτιος
Λέοναρντ Κοέν
“Υπέροχοι απόκληροι”
μετ. Αλ. Καλοφωλιάς
εκδόσεις Κέδρος
2012
σελ. 325
τιμή: 15,00€
