«Η μυστική γραφή»: Οι δύο όψεις της πραγματικότητας

Ένας από τους πιο καλούς σύγχρονους Ιρλανδούς συγγραφείς συναντά ξανά τους Έλληνες «βιβλιοφίλ» (και για δεύτερη φορά απ’ αυτή τη στήλη). Ο λόγος για τον Σεμπάστιαν Μπάρι και το βιβλίο του «Η μυστική γραφή».

Η Ροσίν ΜακΝάλτι, ένα μειλίχιο πλάσμα, επί μακρόν τρόφιμος ψυχιατρικής κλινικής, αποφασίζει ν’ αφήσει, σε μεγάλη πια ηλικία, μια γραπτή μαρτυρία για τη ζωή της και παράλληλα να ερμηνεύσει τα γεγονότα που την οδήγησαν ισοβίως στο ίδρυμα. Τα γεγονότα που εξιστορεί μπλέκονται με την πολυτάραχη ιρλανδική ιστορία: ο εμφύλιος, οι παγκόσμιοι πόλεμοι, η φτώχεια, η σύγκρουση προτεσταντών και καθολικών, διαμορφώνουν το ευρύτερο κοινωνικό κλίμα που σκιάζει πρόσωπα και αποφάσεις, επηρεάζει συνειδήσεις και δρομολογεί εξελίξεις πέρα και πάνω ακόμα και από τα πιο στοιχειώδη ανθρώπινα συναισθήματα και ανάγκες.

Παράλληλα με την αφήγηση της Ροσίν κυλά και η αφήγηση του ψυχιάτρου της, δόκτορος Γκρεν, για χρόνια θεράποντος ιατρού της Ροσίν. Προσπαθώντας κι αυτός να αποτυπώσει το καθημερινό του σημάδι (τον γάμο του, τη δουλειά του στην κλινική, την άποψή του για την πραγματικότητα) σιγά-σιγά αποκτά μια παράξενη εμμονή με τη Ροσίν: η επαφή μαζί της γίνεται καθρέφτης για μια άλλη ζωή. Κι όταν ανατρέχει στο ιατρικό της ιστορικό, οι φάκελοι δίνουν μια άλλη πλευρά των γεγονότων της ζωής της Ροσίν, αλλά και της ζωής της δικής του. Και οι δύο όψεις της πραγματικότητας τελικά συγχωνεύονται σε μια νέα, τελείως διαφορετική.

Το συγγραφικό στίγμα του Μπάρι είναι παρόν και σ’ αυτό του το έργο: οι χαρακτήρες του είναι ζωντανοί και «υπαρκτοί», η γραφή του λυρική χωρίς υπερβολές, το «χτίσιμο» των πρωταγωνιστών του γίνεται έντεχνα, η πλοκή εν τέλει διαμορφώνεται από τους χαρακτήρες και παράλληλα τους αναδεικνύει. Το εύρημα της παράλληλης αφήγησης, η διπλή παρουσίαση και ερμηνεία των γεγονότων, αλλά και το ξεδίπλωμα των δύο προσωπικών διαδρομών, της Ροσίν και του Γκρεν, έχουν αποδοθεί δεξιοτεχνικά και κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον.

Μόνη ένσταση του γράφοντος, η λύση του δράματος στο τέλος του έργου. Χωρίς να αποκαλύψουμε (για εντελώς… ευνόητους λόγους) τι συμβαίνει, νομίζουμε ότι είναι αταίριαστη και μειώνει τη δύναμη του συνδέσμου των δύο προσώπων όπως έχει αναπτυχθεί, καθώς την αποδίδει εν τέλει σε φυσικούς δεσμούς με «μεταφυσική» εκ των υστέρων δράση.

Χρήστος Ζαρίφης

(Σεμπάστιαν Μπάρι, «Η μυστική γραφή», εκδόσεις Καστανιώτης, σελίδες 336, τιμή 19 ευρώ)