Ένα «Ρέκβιεμ» που διαβάζεται απνευστί

του Χρήστου Ζαρίφη

Ο Τομά Κανταλούμπ μάλλον δεν θα μπορούσε να κάνει καλύτερο ντεμπούτο στο αστυνομικό μυθιστόρημα. Γιατί το «Ρέκβιεμ για μια δημοκρατία» διεκδικεί θέση στα βιβλία που κάποιος διαβάζει και ξαναδιαβάζει. Και, πραγματικά, αν αυτό που παρακίνησε τον συγγραφέα ήταν η… ζήλεια για τον Μορίς Ατιά και το «Μαύρο Αλγέρι» του, οφείλουμε να τον… συγχαρούμε – γιατί πια αυτά τα δύο βιβλία πρέπει να διαβάζονται παρέα.

Παρίσι, 1959. Η Αλγερία διεκδικεί την ανεξαρτησία της και η Γαλλία βράζει -πολιτικά και κοινωνικά. Ο αρχηγός της αστυνομίας αναθέτει σε έναν πρώην στρατιωτικό που συνεργάζεται με την αστυνομία, την διεκπεραίωση της δολοφονίας ενός επιφανούς Αλγερινού δικηγόρου, υποστηρικτή του δικαιώματος αυτοδιάθεσης της Αλγερίας. Η δολοφονία, όμως, περιπλέκεται, πολύ περισσότερο που ο πατέρας της Γαλλίδας συζύγου του Αλγερινού αναθέτει σε έναν πρώην σύντροφό του στην Αντίσταση κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (και νυν μικροκακοποιό), να εντοπίσει τον δράστη. Την ίδια ώρα, η αστυνομία αναθέτει την υπόθεση σε έναν άπειρο, αλλά ιδεαλιστή ντετέκτιβ, για να κουκουλώσει το θέμα όπως – όπως. Η υπόθεση κλείνει με πάμπολλες «γκρίζες» ανατροπές…

Η αφήγηση του συγγραφέα γίνεται μέσα από τις ξεχωριστές αφηγήσεις των τριών πρωταγωνιστών, τρεις παράλληλες εξιστορήσεις που τους μορφοποιούν και δίνουν τη διαφορετική οπτική των γεγονότων. Η ένταση επιτείνεται σταδιακά, καθώς ξετυλίγονται άγνωστες παράμετροι των προσωπικών ιστοριών, που εν τέλει καθορίζουν και τη συμπεριφορά των ηρώων. Με όρους «φανατικών αναγνωστών αστυνομικών», μπορούμε να πούμε ότι χαρακτήρες και γεγονότα μπλέκονται και συγκρούονται διαρκώς, αλλά με καθαρή και σαφή αφήγηση - όχι με την πολύπλοκη και ασθματική του Ελρόι…

Αυτή η αφηγηματική τεχνική, βέβαια, ίσως είναι επιβεβλημένη από την επιλογή του συγγραφέα να συνδυάσει πραγματικά γεγονότα και μυθοπλασία, για να αποδώσει τις διαστάσεις μιας ταραγμένης (και βαριά τραυματικής) ιστορικής περιόδου για τη Γαλλία: πρώην συνεργάτες των Ναζί που τώρα έχουν κρατικό πόστο και ρόλο, ο υπόκοσμος, οι αδικαίωτοι αντιστασιακοί, η νέα γενιά που αμφισβητεί, κι όλα αυτά με φόντο τη μάχη της Αλγερίας και έναν εθνικισμό που φαίνεται να καθαγιάζει τα πάντα και να δικαιολογεί κάθε είδους μέσο και επιδίωξη, σε μια κοινωνία που η προδοσία μάλλον είναι ο κανόνας.

Συμπερασματικά; Ένα βιβλίο που διαβάζεται απνευστί. Και μια ευχή: να ζηλώσει ο Κανταλούμπ και τη δόξα της «Κόκκινης Μασσαλίας»!