Οι λογοτεχνικοί θησαυροί του φετινού καλοκαιριού

Γράφει ο Σπύρος Σμυρνής

Βρισκόμαστε στην περίοδο που οι περισσότεροι ετοιμάζουν τις καλοκαιρινές τους βαλίτσες. Μαζί με μαγιό, λουλουδάτα πουκάμισα, δροσερά t-shirts κι αέρινα παντελονάκια καλό είναι να κάνεις χώρο και για τα βιβλία του καλοκαιριού. Ευτυχώς η εγχώρια βιβλιοπαραγωγή στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και φέτος το καλοκαίρι κυκλοφορώντας ορισμένους εξαιρετικούς τίτλους.

Τα Ρέστα & Η γιαγιά μου η Αθήνα κι άλλα κείμενα του Κώστα Ταχτσή (εκδόσεις Ψυχογιός)



Ο Κώστας Ταχτσής ήταν ένας από τους καλύτερους γραφιάδες που είχαμε την τύχη να διαβάσουμε στη χώρα μας. Παρότι το Τρίτο Στεφάνι δικαίως μνημονεύεται σαν ένα από τα σημαντικότερα ελληνικά λογοτεχνικά έργα όλων των εποχών, υπάρχουν ακόμη σπουδαία έργα του τα οποία κι έμειναν παραγνωρισμένα στο πέρας των χρόνων. Μέσα από τις καλαίσθητες επανεκδόσεις του Ψυχογιού, μπορούμε να απολαύσουμε την απολαυστική γραφή του Ταχτσή η οποία ποτέ δεν μπήκε σε βερμπαλιστικά καλούπια.

Από τη μία υπάρχει μια συλλογή κειμένων για τη μόνη γυναίκα που αγάπησε ποτέ, την Αθήνα και από την άλλη υπάρχουν τα Ρέστα που συγκεντρώνουν ιστορίες που σκαρφίστηκε ο νους του Ταχτσή μεταφέροντας τον λατρεμένο τρόπο γραφής του στο χαρτί.

Οι λέξεις του συγγραφέα μοιάζουν να ασφυκτιούν μέσα στα κείμενά του, μιας και θέλουν να πάρουν τον δρόμο τους και να γίνουν κομμάτι των αναγνωστών τους. Περισσότερο από κάθε άλλο συγγραφέα της γενιάς του ο Ταχτσής αποκαλύπτει κι αποκαλύπτεται στους ήρωες του, δίχως ντροπή, μα με πλήρη ελευθερία που ξεκινά από το πνεύμα και φτάνει ως τη γλώσσα του που βρίθει ντοπιολαλιών, ιδιωματισμών και ευφάνταστων ατακών. Επιβάλλεται να τα διαβάσεις!

Περιπολία για τζίνι στη μοβ γραμμή της Ντίτα Αναππάρα (εκδόσεις Πατάκη)



Διαβάζοντας στο οπισθόφυλλο ξετυλίγεται η ιστορία του βιβλίου: «Πριν από τρεις εβδομάδες ήμουν απλώς ένας μαθητής, αλλά τώρα είμαι ντετέκτιβ και δουλεύω σε τσαγερί..."

Ο εννιάχρονος Τζάι ζει σε μια μεγαλούπολη της Ινδίας και παρακολουθεί φανατικά ριάλιτι με αστυνομικούς. Όταν εξαφανίζεται ένας συμμαθητής του, ο Τζάι αποφασίζει να τον βρει εφαρμόζοντας στην πράξη όλα όσα έχει μάθει για τη διαλεύκανση του εγκλήματος από τα επεισόδια της "Αστυνομικής περιπολίας". Με τους κολλητούς του φίλους, την Παρί και τον Φαΐζ, στο πλευρό του, πηγαίνει σε μερικά από τα πιο επικίνδυνα μέρη της πόλης, στο παζάρι τη νύχτα, ακόμη και στον σιδηροδρομικό σταθμό στο τέρμα της Μοβ Γραμμής. Εξαφανίζονται όμως και άλλα παιδιά, και οι τρεις φίλοι, στην προσπάθειά τους να ανακαλύψουν την αλήθεια, έρχονται αντιμέτωποι με τρομοκρατημένους γονείς, ένα αδιάφορο αστυνομικό σώμα και τζίνι που κλέβουν ψυχές...»

Η αφοπλιστική γραφή της Αναππάρα στήνει ένα άτυπο αστυνομικό μυθιστόρημα, το οποίο κρατά αμείωτη την προσοχή του αναγνώστη μέχρι την τελευταία σελίδα. Η συγγραφέας βουτά στην παιδικότητα της και σκαρφίζεται ένα ολόκληρο λογοτεχνικό σύμπαν στο οποίο χωρά αυτό το υπέροχο παραμύθι για μεγάλα παιδιά. Όσο προχωράς στην ανάγνωσή του, βρίσκεις μπόλικες αναφορές για την γενικότερη κοινωνική κατάσταση στην Ινδία, ενώ παράλληλα ξεπηδούν σχεδόν κινηματογραφικές εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο. Ένα διαρκές κλείσιμο του ματιού στον αναγνώστη βοηθά ώστε Η περιπολία για Τζίνι στη μοβ γραμμή να μπει στη λίστα με τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία της φετινής χρονιάς.

Το Πέρασμα του Μακελάρη του John Williams (εκδόσεις Gutenberg)



Μετά την τεράστια αναγνωστική επιτυχία του Στόουνερ οι εκδόσεις Gutenberg προχώρησαν στην έκδοση ενός ακόμη βιβλίου του John Williams και πολύ καλά έκαναν. Η γραφή του Williams είναι αν μη τι άλλο σαγηνευτική όσο και καίρια. Στήνει στοχευμένα και με θαυμαστή ακρίβεια το λογοτεχνικό του σύμπαν εντός του οποίου εξελίσσονται οι ήρωες του.

Στο Πέρασμα του Μακελάρη δημιουργεί ένα αμερικανικό γουέστερν που θα λαχταρούσαμε να βλέπαμε σκηνοθετημένο στη μεγάλη οθόνη μέσα από την προβοκατόρικη ματιά του Κουέντιν Ταραντίνο. Οι αφηγηματικές αρετές ξεδιπλώνονται από τις πρώτες σελίδες σε αυτό το μυθιστόρημα αυτογνωσίας που η ιστορία του διαδραματίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα στην Αμερική σε μια φανταστική πόλη ορμητήριο κυνηγών.

Ο Williams σκαρώνει ένα εμβληματικό οδοιπορικό που ισορροπεί ανάμεσα στην αγριότητα με την οποία σφαγιάζονται καθημερινά χιλιάδες βουβάλια για το αίμα τους και στον σπόρο του περιβόητου αμερικανικού ονείρου, που θέλει αρετή τόλμη και καταπάτηση των ηθικών φραγμών των ηρώων για να επιτευχθεί. Η πένα του σκαλίζει ένα συγκλονιστικό πορτρέτο του βασικού του ήρωα, Γουίλιαμ Άντριους ο οποίος διαβαίνει τον δικό του υπερβίαιο κι αιματηρό γολγοθά πριν ανακαλύψει τον εαυτό του ενώ οι διδαχές που παίρνει από την άγρια φύση γύρω του, γίνονται μαθήματα ζωής.

Το Δέρμα του Sergio Del Molino (εκδόσεις Ίκαρος)



«Τέρατα υπάρχουν, αλλά όχι όπως τα φανταζόμαστε. Κρύβονται μεταξύ των ανθρώπων, χρησιμοποιώντας ρούχα και μακιγιάζ για να καλύψουν τη φύση τους. Ο αφηγητής αυτού του βιβλίου είναι ένα από αυτά. Υποφέρει από μια δερματική ασθένεια που τον αναγκάζει να αποφεύγει τις παραλίες και τα ανάλαφρα καλοκαιρινά ρούχα. Έτσι, προβάλλει τον εαυτό του στις ζωές των άλλων «τεράτων» με την ίδια πάθηση.»

Αυτά θα βρεις εν πολλοίς γραμμένα στο οπισθόφυλλο ενός από τα πλέον ενδιαφέροντα βιβλία της φετινής σοδειάς. Ο Ισπανός συγγραφέας ξεκινά να γράψει για την δική του δερματική ασθένεια (ψωρίαση) και δημιουργεί ένα στοχαστικό μα και πλήρως διασκεδαστικό αφήγημα από το οποίο παρελαύνουν ο Στάλιν, ο Εσκομπάρ, ο Απντάικ, ο Ναμπόκοφ αλλά και κάποιοι αγαπημένοι ήρωες του Σκορσέζε.

Ο Molino πετυχαίνει τον στόχο του κυρίως επειδή πατά πάνω στην αέναη ανθρώπινη ανασφάλεια που δεν μπορεί να τιθασευτεί όσο μεγαλώνουμε κι όσο συναναστρεφόμαστε με ανθρώπους που αγαπάμε. Ο συγγραφέας ανα-συνθέτει λοιπόν την ιστορία του κι ας μην ανασυντίθεται το στιγματισμένο δέρμα του, επιστρατεύοντας χιούμορ και έναν ιλιγγιώδη αφηγηματικό ρυθμό που σε κάνει δέσμιο του Δέρματος.

Μπίλλυ Μπαντ Ναύτης του Χέρμαν Μέλβιλ (εκδόσεις Αντίποδες)



«Ο Μπίλλυ Μπαντ, ένας νεαρός ναύτης, στρατολογείται σε ένα αγγλικό πολεμικό πλοίο την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης. Εκεί μπλέκεται άθελά του στα δίχτυα ενός μοχθηρού οπλονόμου, που τον κατηγορεί ενώπιον του καπετάνιου για υποκίνηση ανταρσίας». Αυτή είναι λίγο πολύ η περίληψη του βιβλίου του Χέρμαν Μέλβιλ, ο οποίος θεωρείται από πολλούς ως ο σημαντικότερος αμερικανικός συγγραφέας του 19ου αιώνα. Διαβάζοντας τον Μπίλλυ Μπαντ μπορείς να καταλάβεις τους λόγους μιας και πρόκειται για ένα αναγνωστικό κομψοτέχνημα, το οποίο ξετυλίγει τις αφηγηματικές αρετές του Μέλβιλ, κρατώντας σε εγρήγορση τον αναγνώστη από την πρώτη μέχρι και την τελευταία σελίδα.

Ο Μέλβιλ μέσα από το έργο του πυροδοτεί και πάλι τη λογοτεχνική κουβέντα μεταξύ του καλού και του κακού, σε έναν κόσμο εντός του οποίου κονταροχτυπιούνται η αθωότητα κι η αδικία ενώ οι ήρωες τους έρχονται κατά πρόσωπο με τη φθαρτή φύση τους. Η ιδιοφυής πένα του Μέλβιλ σκιτσάρει το ψυχογράφημα των ηρώων του οι οποίοι δεν φοβούνται να αναμετρηθούν με την εποχή τους, βαδίζοντας στα πλέον σκοτεινά μονοπάτια της ύπαρξής τους.

Το αόρατο μισό της Brit Bennett (εκδόσεις Παπαδόπουλος)



Παρακολουθώντας πολλαπλά σκέλη και γενιές αυτής της οικογένειας, από τη Λουιζιάνα ως την Καλιφόρνια, από τη δεκαετία του 1950 ως τη δεκαετία του 1990, η Brit Bennett υφαίνει μια αφήγηση που αποτελεί ταυτόχρονα μια συναρπαστική, συγκινητική οικογενειακή ιστορία, αλλά και μια διεισδυτική εξερεύνηση της φυλετικής διαμάχης στην Αμερική. Το Αόρατο μισό εξετάζει και εξερευνά τους πολλαπλούς και σύνθετους λόγους που ωθούν κάποιον να ζήσει ως άλλος, και όχι με βάση όσα ορίζει η καταγωγή του. Πρόκειται σίγουρα για ένα από τα βιβλία το οποίο θα βρεθεί στις ψηλότερες θέσεις της λίστας με τα καλύτερα της χρονιάς. Βλέπεις η γραφή της Bennett σε παρασύρει και σε κρατά αιχμάλωτο της, καθόλη τη διάρκεια της ανάγνωσης του βιβλίου της.

Μέσα από την παράλληλη ιστορία δύο δίδυμων αδερφών η συγγραφέας στέκεται σκωπτικά απέναντι στο φυλετικό ζήτημα, το οποίο ταλανίζει ακόμη και σήμερα την Αμερική χωρίς να ωραιοποιεί καταστάσεις και να προσκρούει σε εύπεπτο λόγο, γεμάτο αφοριστικά και συνηθισμένα κλισέ. Αντίθετα καταφέρνει να δημιουργήσει μια βαθιά ανθρώπινη και συγκινητική οικογενειακή ιστορία που τρέχει παράλληλα με όλες τις κοινωνικές ανακατατάξεις σε θέματα ρατσισμού και φυλετικής ταυτότητας που συμβαίνουν εδώ και πολλές δεκαετίες στην Αμερική.

Η ροή του λόγου σε συμπαρασύρει κι αυτή η προφορικότητα του σε κάνει να το αγαπήσεις ακόμη περισσότερο μιας και μοιάζει ζωοποιός, λες και ζωντανεύει τους ήρωες του εμπρός σου. Κι αυτό είναι ένα αδιαπραγμάτευτο και θαυμαστό κατόρθωμα της Bennett, την οποία πρέπει από τώρα να τικάρεις ως ένα πρόσωπο που θα μας απασχολήσει πολύ τα επόμενα χρόνια.  

Μη Μιλάς της Christina Daltcher (εκδόσεις Οξύ)



Εσείς τι θα κάνατε αν μια μέρα περιόριζαν τις λέξεις που μπορείτε να αρθρώνετε;

Τουλάχιστον αυτό συμβαίνει στο δυστοπικό best-seller μυθιστόρημα της Christina Dalcher, όπου η κυβέρνηση των ΗΠΑ θέτει ξαφνικά αυστηρό περιορισμό στις λέξεις που δικαιούνται να αρθρώνουν οι γυναίκες, ορίζοντας τις στις εκατό ημερησίως. Για την αυστηρή τήρηση του μέτρου, φορούν πλέον στον καρπό τους ειδικά βραχιόλια που προκαλούν ηλεκτροσόκ με κάθε επιπλέον λέξη!

Δυστοπικό, ανατριχιαστικό, προβοκατόρικο, φεμινιστικό, σπαραξικάρδιο, ουμανιστικό, δηλητηριώδες, αντιδραστικό, επαναστατικό. Αυτές είναι μόνο κάποιες από τις λέξεις με τις οποίες θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το προκλητικό λογοτεχνικό ντεμπούτο της Christina Daltcher η οποία φτιάχνει ένα βιβλίο που δικαίως συζητείται σε φεμινιστικούς αλλά και αναγνωστικούς κύκλους.

Πατώντας με το ένα πόδι στην επιστημονική φαντασία και με το άλλο πόδι στη μυθιστοριογραφία η συγγραφέας δημιουργεί ένα κλειστοφοβικό κι αγωνιώδες θρίλερ με έντονους συμβολισμούς και παραλληλισμούς με όσα βιώνουν καταπιεζόμενες γυναίκες σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Με λόγο λιτό αλλά και τραχύ δεν φοβάται να συνταράξει τα πατριαρχικά μοτιβά που σιωπηλά επιζητούν επιβεβαίωση αφαιρώντας τη γυναικεία φωνή από την κοινωνική πραγματικότητα.

Οι Πολεμιστές του Λυκόφωτος του Guy Gavriel Kay (εκδόσεις Anubis)

Ο Guy Cavriel Kay είναι ο κορυφαίος συγγραφέας κι όχι άδικα. Στους Πολεμιστές του Λυκόφωτος φτιάχνει το Magnum opus του σε μια έκδοση που αγγίζει τις 560 σελίδες. Η ιστορία τους είναι η ακόλουθη: «Για γενιές ολόκληρες οι Έρλινγκ της Βίνμαρκ, θαλασσοπόροι και πολεμιστές, όργωναν τις θάλασσες με τα καράβια τους με τις δρακόμορφες πλώρες, σκορπώντας στο πέρασμά τους τη φωτιά και το θάνατο. Όμως, οι καιροί αλλάζουν ακόμα και στον μακρινό Βορρά.

Τώρα, ο κόσμος δονείται από την κλαγγή των όπλων και τις ιαχές των επιδρομέων. Οι πολεμόχαροι Έρλινγκ, οι φιλόδοξοι Ανγκλσίν και οι ανυπότακτοι Σινγκέιλ βλέπουν τα νήματα της ζωής τους να μπλέκονται απρόσμενα μεταξύ τους. Κι ενώ στις εσχατιές του κόσμου οι κοιλάδες και οι λόφοι αντηχούν ακόμα από τις μελωδικές φωνές των νεράιδων, οι άνθρωποι διαμορφώνουν τις δικές τους συμμαχίες, ώσπου φτάνει η ώρα της μοιραίας αναμέτρησης…»

Ο Kay απογειώνει το είδος της ιστορικής φαντασίας μέσα από το υπερβίαιο αριστούργημά του, που ακολουθεί τους ήρωες τους σε ένα ταξίδι χίλιων χρόνων πίσω στον χρόνο. Ζωντανεύοντας Κέλτες, Βίκινγκ κι Αγγλοσάξωνες ο Kay υφαίνει με μαεστρία ένα ανάγνωσμα το οποίο είναι βέβαιο ότι θα αγαπηθεί από τους λάτρεις του είδους και θα βρει τη θέση που του αξίζει στα σημαντικότερα βιβλία της χρονιάς. Με όπλο τον εντυπωσιακά περιγραφικό λόγο και τη σχεδόν κινηματογραφική ατμόσφαιρα που χτίζει ο συγγραφέας οι Πολεμιστές του Λυκόφωτος θα σε συντροφεύσουν μέσα από επικές μάχες, σε ένα υπερφυσικό ιστορικό saga που θα σε συναρπάσει.