Λεονάρντο Ντα Βίντσι: Η ιδιοφυΐα στον Ελληνικό Κόσμο

του Γιάννη Ασδραχά

«Η γνώση όλων των πραγμάτων είναι δυνατή!». Αυτό το μήνυμα θα μπορούσε να είναι γραμμένο με σπρέι στους τοίχους της πόλης, δίνοντας την ευχέρεια για πολλές διαφορετικές αναγνώσεις. Η πατρότητα αυτών των έξι λέξεων που ανήκουν σε έναν άνθρωπο όλων των εποχών, του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, (15 Απριλίου 1452-2 Μαΐου 1519) εμπεριείχαν σπόρους επαναστατικότητας και ανέμους αμφισβήτησης για το καταστημένο του 15ου αιώνα. Μίας εποχής που εκτός από λίγους πεφωτισμένους άρχοντες, ο σκοταδισμός, το παιδί του μεσαίωνα, εξακολουθούσε να ορίζει τον ρυθμό της ζωής, την εικόνα της τέχνης και τα σύνορα της γνώσης.

Ο Ντα Βίντσι συγκρούστηκε με τις αντιλήψεις της εποχής του ακολουθώντας το αδέσμευτο πνεύμα του και καθόρισε με το έργο του την ερμηνεία του όρου «αναγεννησιακός άνθρωπος». Η δημιουργικότητά του δεν γνώρισε όρια. Ζωγράφος που χάρισε στον πολιτισμό έργα ορόσημα. Εφευρέτης με ιδέες που έπρεπε να έρθει ο 20ος αιώνας για να υλοποιηθούν. Αλλά και αρχιτέκτονας, φιλόσοφος, μηχανικός, βιολόγος, μουσικός, και επιστήμονας. Με μία λέξη ιδιοφυΐα.

Αυτές τις μέρες βρίσκεται στην Αθήνα η εικονοποιήση του κόσμου που έπλασε το πνεύμα του μεγάλου καλλιτέχνη. Ο λόγος για την έκθεση «Λεονάρντο ντα Βίντσι: Ο Άνθρωπος, Ο Εφευρέτης, Η Ιδιοφυΐα» που έχει περιοδεύσει στις μεγάλες πρωτεύουσες όλου του κόσμου και σταθμεύει στους εκθεσιακούς χώρους του Ελληνικού Κόσμου. Στην έκθεση, η πολυσχιδής δραστηριότητά του δημιουργού παρουσιάζεται σε όλες τις εκφάνσεις της. Τα ζωγραφικά έργα του, οι μηχανές του, τα σχέδια του, τα κείμενα του ξετυλίγουν τον κόσμο του καλλιτέχνη χωρίς ηλικιακούς περιορισμούς.

Το μεγαλύτερο μέρος της έκθεσης είναι αφιερωμένο στα εντυπωσιακά μοντέλα των μηχανών του ιταλού δημιουργού που έχουν ανακατασκευασθεί, υπό κλίμακα, με βάση τα διασωθέντα χειρόγραφα. Ο επισκέπτης έχει την αίσθηση ότι βρίσκεται μπροστά στους προγόνους του ποδήλατου, του ανεμόπτερου, του ελικόπτερου, των γερανών. Όχι μόνο η χρηστικότητα των μηχανών, αλλά και πολλές φορές η αίσθηση τους είναι όμοια με τα τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής μας.

Στα μοντέλα των μηχανών δεν υπάρχουν πινακίδες που να αναγράφουν «μην αγγίζετε». Αλλά επιβάλλεται η χρήση τους από τους επισκέπτες έτσι ώστε να κατανοήσουν τη λειτουργικότατα των ιδεών του πολυμαθή Ντα Βίντσι. Τα μοντέλα, κάποια σε πραγματική κλίμακα όπως το ποδήλατο και το ελικοπτέρο, δημιούργησε με απόλυτη ακρίβεια μια παραδοσιακή ιταλική επιχείρηση η οποία εδώ και δύο αιώνες δημιουργεί ρέπλικες με βάση τις τεχνικές και τα υλικά του 15ου αιώνα.



Συνολικά τα σχέδια και οι εφευρέσεις του Λεονάρντο ντα Βίντσι συνοψίζονται στη συγκεκριμένη έκθεση σε τέσσερις ενότητες. Στην ενότητα «Νερό» δημιουργεί έκπληξη ο Αναπνευστικός Σωλήνας, μία μέθοδος που επιτρέπει σε κάποιον να μείνει κάτω από την επιφάνεια του νερού. Το σχέδιο του Λεονάρντο αποτέλεσε πρόδρομο των σύγχρονων λύσεων για υποβρύχια αναπνοή. Στην ενότητα «Γερανοί & τροχαλίες» ο καλλιτέχνης δημιούργησε μηχανές που μπορούσαν να μεταφέρουν όγκους υλικούς με τη σοφή χρήση γραναζιών και σχοινιών.

Μία διαφορετική πλευρά του Ντα Βίντσι φανερώνει η ενότητα «Στρατιωτικός εξοπλισμός»: Ανάμεσα τους το ευφάνταστο μοντέλο ενός καραβιού που στο είχε προσαρμοσμένο στο κατάστρωμα ένα τεράστιο δρεπάνι του οποίου ο χειριστής μπορούσε να κάνει βαριά πλήγματα στον στόλο του αντιπάλου. Τέλος στην ενότητα «Πτήση» βλέπουμε κατασκευές από ξύλο και πανιά, όπως ένα από τα διασημότερα σχέδια του Λεονάρντο, τον Έλικα Μηχανής Πτήσεων, πρόγονο του ελικοπτέρου. Πρόκειται για ενα σκάφος που θα χειρίζονταν τέσσερις άνδρες, οι οποίοι περιστρέφοντας έναν άξονα, θα μπορούσαν να σηκωθούν από το έδαφος.

Συνολικά η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από 40 τρισδιάστατα, διαδραστικά μοντέλα εφευρέσεων. Τα παραπάνω εκθέματα συνοδεύονται από εγκαταστάσεις multimedia, που περιλαμβάνουν 55 προσομοιώσεις σε Η/Υ.

Οι επισκέπτες έχουν επίσης την ευκαιρία να θαυμάσουν 23 ψηφιακά αντίγραφα των παγκοσμίου φήμης ζωγραφικών έργων του μεγάλου δημιουργού. Κάθε έργο συνοδεύεται από πληροφορίες σχετικά με την τεχνοτροπία που χρησιμοποιήθηκε, τις συνθήκες δημιουργίας του και τη διαδρομή του κατά τη διάρκεια των τελευταίων 550 χρόνων. Επίσης, για να διακρίνει ο θεατής την εξέλιξη στο ύφος του καλλιτέχνη, τα έργα παρουσιάζονται με χρονολογική σειρά.

Τα εκθέματα συνοδεύονται από i-pads και ηλεκτρονικούς υπολογιστές με πλούσιο υλικό όπως φωτογραφίες, βίντεο και κείμενα. Η έκθεση συνοδεύεται από μια νέα ταινία στη Θόλο με τίτλο «Κατακτώντας τους Ουρανούς. Ένα όνειρο της ανθρωπότητας», που έλαβε το Βραβείο σκηνοθεσίας στο FullDome Festival τον Ιούνιο του 2013. Η ταινία περιγράφει το μυστήριο της κατάκτησης των ουρανών από τον άνθρωπο, μέσα από την οπτική του Λεονάρντο ντα Βίντσι, των αδελφών Ράιτ και άλλων εφευρετών.