Εμμονές και Οικειότητα: Από την Αυστρία στο Ίδρυμα Θεοχαράκη

του Γιάννη Ασδραχά

Δεκατρία ανθρώπινα σώματα, που έχουν υποστεί καλλιτεχνική διατομή με χειρουργική εμμονή, βρίσκονται στο επίκεντρο της αίθουσας του δευτέρου ορόφου του Μουσείου Θεοχαράκη. Στην καρδιά του έργου κόκκινες γραμμές σχηματίζουν το μοναδικό πρόσωπο που έχει διαφορετική χρωματική ταυτότητα από αυτήν της μαύρης. Είναι και η μοναδική φιγούρα που ορθώνει δύο ζευγάρια χέρια σε θέση επίκλησης. Γύρω του οι δώδεκα μορφές φανερώνουν τους μύες, τα ζωτικά όργανα, τα κόκαλα και τα νεύρα. Πρόκειται για «Το Τελευταίο Δείπνο» το έργο του Nitsch Hermann, του Βιεννέζου καλλιτέχνη που συμμετέχει στην έκθεση «Εμμονές και Οικειότητα/ Το σώμα στο σύγχρονο Αυστριακό σχέδιο».

Η έκθεση οριοθετείται με αφετηρία τα ονειρικά σουρεαλιστικά φανταστικά οράματα του Άλφρεντ Κούμπιν (1877-1959) η δουλειά του οποίου, «εκφυλισμένη» για τους πρωτεργάτες της «Ανσλους», τον έχει καθιερώσει σήμερα ως έναν από τους σημαντικότερους εικονογράφους της εποχής μας, και σηματοδοτείται από την φεμινιστική αβανγκάρντ της Βιργκίτ Γιούγκερσεν (1949-2003) με τόπο της καλλιτεχνικής της γλώσσας την ψυχαναλυτικά προσανατολισμένη κοινωνική κριτική συνδυασμένη με σουρεαλιστικές υποβόσκουσες χροιές.

Ανάμεσα σε αυτά τα καλλιτεχνικά ορόσημα των εμβληματικών δημιουργών βρίσκεται η καλλιτεχνική παραγωγή με σχέδια δύο γενιών Αυστριακών εικαστικών που ξετυλίγεται στο ελληνικό κοινό με στοιχεία εικόνων, σχεδίων, δράσεων, συνθέσεων και κειμένων που αναστατώνουν αισθητικά.

«Η έκθεση δεν διεκδικεί δάφνες πληρότητας όσον αφορά την ιστορία της Τέχνης του αυστριακού σχεδίου στο ρεύμα της σύγχρονης ιστορίας της Κεντρικής Ευρώπης» διευκρινίζει ο διευθυντής, όμως, του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης του Σεντ Ετιέν, Lorand Hegyi που επιμελείται αυτό το εικαστικό γεγονός, αλλά επικεντρώνεται όπως συνεχίζει στο «συνολικό έργο και στο ηθικό και αισθητικό όραμα των μεγάλων καλλιτεχνών ή και των νεώτερων καλλιτεχνών των οποίων το συνολικό έργο εμφανώς στηρίζεται σε συγκεκριμένα αφηγηματικά περιβάλλοντα της αυστριακής τέχνης του προηγούμενου αιώνα».

Όσο για την επιλογή, υπογραμμίζει ότι το έργο τους δεν εμφανίζει "μόνο υψηλή αισθητική ποιότητα, μόνο ατομική υπευθυνότητα και πειστική ποιητική δεινότητα, αλλά και μεγάλη ενδο-αυστριακή επίδραση και διεθνή ισχύ". Δεκατρείς καλλιτέχνες και εκατόν τριάντα έργα αποσυμπυκνώνουν τις παραπάνω εκτιμήσεις, που συνδηλώνουν τον εξαιρετικό πλούτο ενός ταξιδιού στην αυτοκρατορία των εμμονών, των καταστροφών, της οικειότητας, των συνευρέσεων.

Στο πλαίσιο της αφήγησης εντάσσονται ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις, στοιχεία ενός πνευματικού μετά-συμβολισμού, αποδομητικές γλωσσολογικές στρατηγικές, αισθητικές ουτοπίες και ένα είδος νεο-ρομαντισμού. Αναδεικνύονται αντηχήσεις με σπουδαίους Αυστριακούς στοχαστές, μεταξύ των οποίων ο Sigmund Freud, που περιλαμβάνουν έναν προκλητικό και αιχμηρό σχολιασμό για το σώμα με όλα τα ψυχολογικά, μυθολογικά και πολιτικά συμφραζόμενα, που σχετίζονται με το πολιτισμικό πεδίο της σύγχρονης κοινωνίας.

Συμμετέχουν με έργα τους οι ακόλουθοι avant-garde καλλιτέχνες: Alfred Kubin, Maria Lassnig, Alfred Hrdlicka, Arnulf Rainer, Günter Brus, Hermann Nitsch, Oswald Oberhuber, Hubert Scheibl, Christian Ludwig Attersee, Kurt Kocherscheid, Hans Fronius, Lois Weinberger, Birgit Jürgenssen.

Κάνοντας μία περιήγηση στα χαρακτηριστικά των εικαστικών που συμμετέχουν στην έκθεση ο Lorand Hegyi επισημαίνει «τα αλλόκοτα, αινιγματικά, φανταστικά εικονο-διηγήματα του Alfred Kubin, οι ψυχολογικές διερωτήσεις του Hans Frohnius, το Totenmaske του Arnulf Rainer, τα αυτό-βασανιστικά, παθολογικά παραμορφωμένα κομμάτια γυναικείων σωμάτων και αυτο-πορτρέτων της Maria Lassnig, οι μεταφορικές συμβιώσεις αρχιτεκτονικής και ανατομίας του Hermann Nitsch, ή η βιρτουόζα, παθιασμένη, εκστασιακή στρωμάτωση κειμένου και εικόνας του Gunter Brus, που δεν εκφράζουν μόνο τη ριζοσπαστική αναφορά στο σώμα της παράδοσης του Wiener Aktionismus, αλλά και την εξίσου ριζοσπαστική γλωσσοκριτική, ιδεολογοκριτική, πολιτιστικοκριτική, υπονομευτική στάση της προοδευτικής αυστριακής λογοτεχνίας από τον Karl Kraus έως τον Thomas Bernhard και την Elfriede Jelinek».

Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. Πρέσβη της Αυστρίας στην Ελλάδα, Michael Linhart και συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο με κείμενα του Lóránd Hegyi, επιμελητή της έκθεσης.



Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη
Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1
Διάρκεια: έως τις 3 Απριλίου.
Ωράριο λειτουργίας
Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Σάββατο, Κυριακή: 10:00-18:00
Πέμπτη, Παρασκευή: 10:00-21:00
Τιμές εισιτηρίων: 6€, 3€ (μειωμένο) και κάθε Δευτέρα είσοδος δωρεάν.