Οι «τύχες της ύλης» του Θεοφυλακτόπουλου στο Μουσείο Μπενάκη

Μισό αιώνα ζωγραφικού πειραματισμού και έμπνευσης πρόκειται να εκθέσει το Μουσείο Μπενάκη σε συνεργασία με το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα από τις 29 Σεπτεμβρίου ως τις 5 Δεκεμβρίου, τιμώντας τον Έλληνα ζωγράφο Μάκη Θεοφυλακτόπουλο.

Η έκθεση με τίτλο «Θεοφυλακτόπουλος-Τύχες της Ύλης. Ζωγραφική 1960-2010» θα ακολουθήσει όλη την πορεία του καλλιτέχνη, από την πρώτη σύνδεση του με τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό ως τα βήματά του ως καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών της Θεσσαλονίκης και την επιστροφή του στην Αθήνα τα τελευταία χρόνια.

Ο Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του 1970, μαθήτευσε δίπλα στον Γιάννη Μόραλη και συνδέθηκε από νωρίς με το ρεύμα του αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Στη διάρκεια της πενηντάχρονης καλλιτεχνικής του πορείας ανέπτυξε ένα έντονα προσωπικό, ιδιόμορφο ύφος, αγνοώντας την εύκολη κατάταξη σε σχολές και ομάδες και προσανατολιζόμενος σε νέες, ρηξικέλευθες κατευθύνσεις.

Στους μεγάλους θεματικούς κύκλους του έργου του, όπου κυριαρχεί ο άνθρωπος -μοναχική φιγούρα ή μη, καβαλάρης σε μηχανές, ερωτικό υποκείμενο- το θέμα λειτουργεί σχεδόν ως πρόσχημα. Ο λόγος είναι πάντοτε η ιδέα μιας «καθαρής ζωγραφικής» που ζητά να κατακτήσει έναν νέο χώρο, να φθάσει σε καινοτόμες διατυπώσεις και να επιτύχει την ένταση, την εκπομπή της δημιουργικής ενέργειας.

Η έκθεση ακολουθεί την εικαστική διαδρομή του ζωγράφου στον χρόνο μέσα από τις ακόλουθες ενότητες:

Τα Πρώτα Έργα
Οι πρώτοι σπουδαστικοί πίνακες, από τις αρχές μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1960 (πορτρέτα, αστυφύλακες πάνω σε μηχανές, μόνοι ή με ρόπαλα, τροχονόμοι) εισάγουν το κεντρικό θέμα της μοτοσυκλέτας. Το στοιχείο της εξωτερικής κίνησης επικρατεί σε μια ζωγραφική που αναμιγνύει με «αθωότητα» ποικίλες επιρροές.

Ανθρώπινες Φιγούρες και Μηχανές
Η δημιουργική περίοδος που καλύπτει τη δεκαετία του 1970 χαρακτηρίζεται από εικονογραφική οικονομία, μαλακά περάσματα στους τόνους, ισορροπία στις εντάσεις. Χρώμα, σχέδιο, θέμα υποτάσσονται στην περιπέτεια της επιφάνειας που ημερεύει εξωτερικά αλλά είναι ταραγμένη στο εσωτερικό της. Η κίνηση μεταφέρεται στο εσωτερικό και αποκτά βάθος· χώρος και άνθρωπος συμφύρονται, η ζωγραφική κινείται σε μια περιοχή μεταξύ του συγκεκριμένου και του αφηρημένου.

Μηχανές και Μοτοσικλέτες
Στη μακρά σειρά των μηχανών που καλύπτει όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και λίγο αργότερα, τα περιγραφικά στοιχεία σταδιακά λιγοστεύουν και τα χαρακτηριστικά σβήνουν για να αποδώσουν την οπτική της ταχύτητας. Τα χέρια, τα πόδια, η ρόδα μεγεθύνονται, άνθρωπος και μηχανή γίνονται ένα. Το θέμα μοιάζει να ίπταται στο κενό, σχέδιο και όγκοι γίνονται πιο συμπαγείς, η προοπτική ορίζεται από τη γεωμετρία της κίνησης.

Πινέλα και Συνθέσεις
Για μία επταετία, από το 1979 μέχρι και το 1986, ο ζωγράφος δοκιμάζει νέους τρόπους γραφής και κατασκευής του πίνακα, αναζητώντας ένα νέο χώρο που αποτυπώνεται σε μια σειρά έργων με θέμα την ίδια τη ζωγραφική τέχνη: τα έργα «Πινέλα» και τις «Συνθέσεις» έντονα κατασκευαστικά, με πολυπροοπτικούς χώρους, πυκνή γραφή και πλούσιο χρώμα.


Άνθρωπος με Περίγραμμα
Από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 ανοίγει η μεγάλη περίοδος όπου κυριαρχεί «ο ελεύθερος άνθρωπος, χωρίς μηχανή». Ένα πρώτο περίγραμμα αρχίζει να διαγράφεται μέσα στην πυκνή ύλη με αμεσότητα γραφής. Χαράσσεται με ενέργεια σε πάστα μπογιάς, χτίζεται με παχύ στρώμα χρώματος, συγκεντρώνεται σε ακμές και υψώματα στον καμβά. Η ζωγραφική επιφάνεια παίρνει ποικίλες υφές, δηλώνεται με ανάγλυφα και μετακινήσεις μαζών ύλης που προκαλούν την όραση και την αφή.

Η περιπέτεια μορφής και ύλης
Στην τελευταία ενότητα, από τη δεκαετία του 1990 μέχρι το 2010, η νέα εικόνα σχηματίζεται από το παράλληλο χτίσιμο της μορφής με το υλικό, με διαρκή γκρεμίσματα της ύλης, αλλεπάλληλα σβησίματα και νέες εγγραφές. Κατασκευάζονται δύο χώροι, ο εσωτερικός εντός της φιγούρας και ο εξωτερικός γύρω της σε μια σειρά από πίνακες ρευστής διαμόρφωσης. Περιεχόμενο και φόρμα δουλεύονται εντατικά και παράλληλα, με ζητούμενο την ισορροπία και την εκπομπή της ενέργειας ανάμεσά τους.

Σχέδια
Φιγούρες σε συμπλέγματα, σεξουαλικότητα, συνευρέσεις, βία, ερμητικές σκηνές συνάντησης ανθρώπων, τα σχέδια των δεκαετιών 1980 και 1990 με ελευθερία και επιμειξίες υλικών και τεχνοτροπίας εκθέτουν μια δεύτερη, παράλληλη θεματική, περισσότερο προσωπική, αυθόρμητη και παιγνιώδη.

Την έκθεση συνοδεύει η πλούσια ομότιτλη έκδοση, η οποία πέραν των έργων της έκθεσης, περιλαμβάνει μια ευρεία επιλογή από όλες τις φάσεις της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Στο βιβλίο γράφουν οι: Γιώτα Κωνσταντάτου, Χάρης Καμπουρίδης, Χρόνης Μπότσογλου, Τζούλια Τσιακίρη.

Η έκθεση του Έλληνα καλλιτέχνη, ο οποίος έχει στο ενεργητικό του 24 ατομικές εκθέσεις στην χώρα μας και άλλες δεκατέσσερις ομαδικές σε Ελλάδα και άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, θα λάβει χώρα στο κτίριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς 138. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν στις 28 Σεπτεμβρίου.

Ωράριο λειτουργίας Μουσείου:
Τετάρτη, Πέμπτη, Κυριακή: 10.00-18.00
Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-22.00
Δευτέρα, Τρίτη: Κλειστά