"Ενδύεσθαι": Όραμα για ένα Μουσείο Πολιτισμού του Ενδύματος

Τα εγκαίνια της έκθεσης «Ενδύεσθαι. Για ένα Μουσείο Πολιτισμού του Ενδύματος» πραγματοποιήθηκαν χθες, από το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη και την Ελληνική Εταιρεία Ενδυμασιολογίας. Η έκθεση βασίζεται στην ενδυματολογική συλλογή του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος, η οποία είναι προϊόν της συλλεκτικής φιλοσοφίας της Προέδρου του Ιδρύματος ενδυματολόγου Ιωάννας Παπαντωνίου, και αποτελείται από μεγάλο αριθμό μουσειακών ενδυμάτων από τον 18ο έως τον 21ο αιώνα, καλύπτοντας όλη αυτή την περίοδο της εξέλιξης της μόδας στην Ευρώπη.

Με το εύρος των αντικειμένων που περιλαμβάνει, η συλλογή σκιαγραφεί τους διαφορετικούς ενδυματολογικούς κώδικες που επικράτησαν το χρονικό αυτό διάστημα στον δυτικό κόσμο, ενώ ταυτόχρονα επεκτείνεται και σε πολιτισμούς άλλων ηπείρων. Στη συλλογή περιλαμβάνονται αριστουργήματα σχεδιαστών παγκόσμιας εμβέλειας, όπως των Mariano Fortuny, Paul Poiret, Jeanne Lanvin, Christian Dior, Jean-Paul Gaultier, Vivienne Westwood κ.ά., αλλά και Ελλήνων σχεδιαστών με διεθνή ακτινοβολία, όπως των Γιάννη Ευαγγελίδη, Jean Dessès, James Galanos, George Stavropoulos, Γιάννη Τσεκλένη κ.ά.

Με την παρουσίαση της μοναδικής για τα ελληνικά δεδομένα συλλογής αυτής, η έκθεση φιλοδοξεί να αναδείξει την ανάγκη δημιουργίας ενός Μουσείου Πολιτισμού του Ενδύματος στην Ελλάδα, κάτι που αποτελεί και το μεγάλο όραμα της κ. Παπαντωνίου, όπως αυτή αποκάλυψε στα χθεσινά εγκαίνια. Για το σκοπό αυτό η έκθεση, πέρα από την παρουσίαση συλλεκτικών ενδυμάτων, θίγει και το θέμα των διαφορετικών λειτουργιών του ενδύματος –προστασία από τις καιρικές συνθήκες, αιδώς, υπογράμμιση της σεξουαλικότητας, στολισμός του ανθρώπινου σώματος, μεταμφίεση, καταγραφή πολιτισμικής, κοινωνικής ή ατομικής ταυτότητας, καλλιτεχνική δημιουργία κ.λπ.– αλλά και των διαφορετικών ερμηνειών του από την επιστήμη της ενδυματολογίας.

Σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση των διοργανωτών, η έκθεση καλεί τον επισκέπτη να ακολουθήσει μια διαδρομή που ξεκινά από τα πτυχωτά τυλιχτά ενδύματα της αρχαιότητας και καταλήγει στην υπερβολή του «μη φορέσιμου», στη λειτουργία δηλαδή του ενδύματος ως έργου τέχνης, έτσι όπως εμφανίζεται στις επιδείξεις μόδας των πιο εμπνευσμένων σχεδιαστών της εποχής μας. Διευρύνοντας ακόμα περισσότερο αυτή τη διαδρομή και προσπαθώντας μέσα από το ένδυμα να αναδείξει τη σχέση του ανθρώπου με το σώμα και την εικόνα του, η έκθεση συνδέει τη σωματογραφία των πρωτόγονων κοινωνιών με το body painting και το τατουάζ της εποχής μας, αναδεικνύοντας την διαφορετική χρησιμότητα της κάθε μίας από αυτές τις τέχνες.

Το εκθεσιακό υλικό οργανώνεται γύρω από δύο διαφορετικούς άξονες, που λειτουργούν παράλληλα και συμπληρωματικά. Σύμφωνα με τον πρώτο, που αποτελεί και τον κύριο κορμό της έκθεσης, τα εκθέματα τοποθετούνται κατά χρονολογική σειρά ακολουθώντας επιλεγμένους σταθμούς στην εξέλιξη της ιστορίας της ένδυσης, από τις απαρχές της έως και τη σύγχρονη εποχή. Το αρχαίο ελληνικό ένδυμα παρουσιάζεται κυρίως μέσα από την επίδρασή του στη μόδα του 20ού αιώνα, ενώ το ενδιαφέρον δεν εστιάζεται αποκλειστικά στον ελλαδικό χώρο αλλά εμπλουτίζεται με ενδύματα και από άλλους πολιτισμούς.

Παράλληλα αναπτύσσεται και μια σειρά από μικρότερες ενότητες, στις οποίες τα εκθέματα ομαδοποιούνται ανάλογα με τη χρήση τους. Οι ενότητες αυτές υπογραμμίζουν το γεγονός ότι το ένδυμα χαρακτηρίζει και ενοποιεί συγκεκριμένες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές ομάδες, επιτελεί διαφορετικές λειτουργίες και καλύπτει ποικίλες ανάγκες.

Πέρα όμως από τα αντιπροσωπευτικά δείγματα της πλούσιας συλλογής του, το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα στην έκθεση αυτή βρίσκει την ευκαιρία να παρουσιάσει με συνοπτικό τρόπο και τη συλλεκτική φιλοσοφία του, φιλοσοφία που μπορεί να υποστηρίξει τη δημιουργία ενός Μουσείου Πολιτισμού του Ενδύματος. Πέρα από τη συγκέντρωση ενδυματολογικού υλικού, το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα συλλέγει οποιοδήποτε τεκμήριο καταγράφει τη διαδρομή που ξεκινά με τον σχεδιασμό ενός ρούχου και καταλήγει στην γκαρνταρόμπα του πελάτη: σχέδια μόδας, έντυπο υλικό, δείγματα υφασμάτων, επώνυμες δημιουργίες Ελλήνων σχεδιαστών – με πιο σημαντική παρουσία στον τομέα αυτό το αρχείο του Γιάννη Τσεκλένη με τα 600 και πλέον αντικείμενα που περιλαμβάνει, δωρεά του ιδίου προς το Π.Λ.Ι.

Στην ίδια λογική στην έκθεση παρουσιάζεται και η δωρεά της Κλειώς Μποσταντζόγλου με το υλικό της μπουτίκ Cleo’s Art Souvenirs που διατηρούσε στο ξενοδοχείο Χίλτον από τη δεκαετία του 1960 και για τριάντα συνεχόμενα χρόνια. Και βέβαια στην ίδια λογική εντάσσεται και η πρόταση του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος στους σύγχρονους Έλληνες σχεδιαστές μόδας να παρουσιάσουν από μια δημιουργία τους στην έκθεση, τονίζοντας με τον τρόπο αυτό τη σημασία που θα έχει για ένα Μουσείο Πολιτισμού του Ενδύματος η σύγχρονη εγχώρια παραγωγή.

Ο επίλογος της έκθεσης είναι αφιερωμένος στον κύκλο ζωής ενός ρούχου, έτσι όπως καθορίζεται από τη σύγχρονη κατανάλωση. Θίγει θέματα όπως η περιβαλλοντική επιβάρυνση και οι κακές συνθήκες εργασίας στην παγκοσμιοποιημένη πλέον βιομηχανία μόδας και προτείνει τη λύση της ανακύκλωσης.

Η έκθεση συνοδεύεται από δίγλωσσο (ελληνικό-αγγλικό) κατάλογο, έκδοση του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος, με το σύνολο των εκθεμάτων και έντεκα σύντομα δοκίμια συνεργατών του Π.Λ.Ι. από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που προσεγγίζουν το ένδυμα από διαφορετικές οπτικές γωνίες.

Συντελεστές
Διοργάνωση: Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα με τη συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη & της Ελληνικής Εταιρείας Ενδυμασιολογίας
Γενική διεύθυνση – Concept: Ιωάννα Παπαντωνίου
Συνεργάτες: Αγγελική Ρουμελιώτη, Μαρία Παπαδοπούλου, Στέλλα Ψαθά, Παναγιώτης Θωμόπουλος, Νίκος Κορολής, Θύμιος Παϊβανάς
Σχεδιασμός εκθεσιακού χώρου: Σταμάτης Ζάννος
Μουσική επένδυση: Σταμάτης Κραουνάκης
Συντονισμός: Ξένια Πολίτου
Επίλογος: Μικαέλα Ποντίκη

Μουσείο Μπενάκη: Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, τηλ. 210 3453111.

Ωράριο Λειτουργίας:
Δευτέρα, Τρίτη: ΚΛΕΙΣΤΑ
Τετάρτη, Πέμπτη, Κυριακή: 10.00-18.00 Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-22.00.