5 ποιητές που (δεν είναι ο Ελύτης και ο Καβάφης και) πρέπει να διαβάσεις

Αφού εξαντλήσαμε τους κλασικούς (οι καινούριοι στην παρέα, κλικ εδώ, μετά εδώ, και μετά εδώ) έφτασε η ώρα να το πιάσουμε και από τη σύγχρονη οπτική του το ακανθώδες ζήτημα του πόσο λάθος έχουμε μάθει να διαβάζουμε την ποίηση ως τώρα.

Γιατί, κόντρα σε ό,τι προσπάθησαν να σου πουλήσουν έξι χρόνια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, κανένας λόγος δεν υπάρχει να ψάξεις να βρεις τι θέλει να πει ο ποιητής, δεν είναι το Enigma Code η ποίηση, ούτε εσύ ο Alan Turing. Το ζήτημα είναι να αφεθείς κι όπου σε πάει, συνήθως σε ωραία μέρη σε πηγαίνει, κι αν είναι διαφορετικά από εκείνα που είχε κατά νου ο/η εκάστοτε δημιουργός, αυτός ακριβώς είναι κι ο λόγος ύπαρξης της τέχνης, να μιλά διαφορετικά σε διαφορετικούς ανθρώπους. Αλλιώς θα ήταν όλα επιστήμη.

Τι να διαβάσεις λοιπόν; Πάγια θέση μας παραμένει πως όλοι από το Μονόγραμμα του Ελύτη ξεκινάμε, για να περάσουμε μετά από τον Λειβαδίτη, τον Αναγνωστάκη και τον Ρίτσο (ναι, μ’ αυτή τη σειρά, όποια γράφει το κείμενο διαλέγει) αν όμως εσύ τώρα ψάχνεις κάτι πιο φρέσκο, πιο σύγχρονο, πιο ξαφνιαστικό, σε έχουμε καλυμμένο/η.

Μιχάλης Γκανάς

Οι συστάσεις

Γεννημένος το ’44 στον Τσαμαντά Θεσπρωτίας, πολιτικός εξόριστος στον Μπελογιάννη της Ουγγαρίας τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Παράτησε τη Νομική Αθηνών, έγινε βιβλιοπώλης, έγραψε στιχάρες που έγιναν τραγούδια από τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, και άλλους πολλούς. Προσεγγίζει τον έρωτα με τον σπάνιο ρομαντισμό της μακροβιότητας.

Οι στιχάρες

Θα ’χουμε σε παλιό καθρέφτη γνωριστεί
κι έμεινε αυτό το ράγισμα στα μάτια.

*

Τρένο παλιό τα λόγια μου, σου λέω,
βαγόνι το βαγόνι ξεδοντιάστηκα.

*

Θέλει κι η νύχτα μια γουλιά απ’ το αίμα σου
για να σαλπίσει τ’ άστρα της.

*

Κάποτε πέφτει η ψυχή, εκεί που
το κορμί σκοντάφτει.
Πέφτει σαν αρμαθιά κλειδιά,
μένεις απ’ έξω.

*

Χρόνια που πέσαν πάνω μας σαν προβολείς.
Μας ντουφεκίζουν έναν έναν,
σαστισμένους λαγούς.

Πού τον βρίσκεις

Στις εκδόσεις Μελάνι για να έχεις βιβλίο στα χέρια σου, ή αν δεν σου είναι απαραίτητο αυτό, ονλάιν εδώ.

Κατερίνα Γώγου

Οι συστάσεις

Γεννήθηκε το ’40 στην Αθήνα, υπήρξε για χρόνια ηθοποιός (την έχεις δει σε ταινίες της Φίνος Φιλμ, την έχεις ακούσει στην ελληνική μεταγλώττιση στις Αριστογάτες) στην Ιστορία όμως, όπως και στις καρδιές μας, παραμένει πάντα και πρωτίστως ποιήτρια. Βαθιά επαναστατική, ασυμβίβαστα ρομαντική, τρυφερά οργισμένη, μοναδικά μοναδική.

Οι στιχάρες

Έλα να σου πω…
Έλα πάρε με από δω. Πάμε να φύγουμε από δω μέσα.
Τα χέρια μου τρέμουν σπάω συνέχεια πράγματα
έχουνε σπάσει τα νεύρα μυ
κι εσύ –το βλέπεις– όποτε έρχεσαι δω
δεν έχω να σου πω τίποτα
μας καβαλάν τα έπιπλα μ’ αυτή τη λογική
που είναι ταχτοποιημένα
εκτρώσεις μπουκάλια καθρέφτες προγράμματα
η ιδιωτική ζωή των φίλων μου
–ποιος θα κατεβάσει τα σκουπίδια–
Κάθε βράδυ ενώ βουλιάζω σε κάποια θάλασσα
εγώ φυλάγομαι με βρόχινη ομπρέλα. Σημαδιακά πράγματα.
Σ’ όλες τις φωτογραφίες που τράβηξα στη γη
βγαίνει συνέχεια στον ουρανό
ένα κίτρινο άλογο που δεν προχωράει.
Είμαι πολύ λυπημένη σκοντάφτω συνέχεια
μπορεί ε; να φταίν’ και τα τακούνια
το μόνο που με δένει πια με τη μάνα μου είναι οι ενοχές μου
και τ’ όνομά μου Κατερίνα έτσι απλά που με φωνάζουνε
μου φέρνει δάκρυα δε θέλω να κλαίω
Πάρε με λοιπόν από δω.
Θέλω να σου δείξω τα καλοκαιριάτικα θέατρα
πώς ζούνε τον χειμώνα
Πόσο άδεια είναι τα σχολικά όταν έχουν αργία
κι όλους τους φίλους που φύγανε
και δεν μπορούν πια να με προδώσουν
πάμε από δω πάμε εκδρομή σε μέρος που δεν έγινε
αφού σ’ το ’χω γράψει σ’ το ’χω πει
όπου κι αν πάτησα άφηνα αίμα
γι’ αυτό δεν μπορώ ποτέ πού να σταθώ
κι όλο αλλάζω σεντόνια
φέρε κι ένα τρενάκι ψεύτικο
πρέπει να παίξω γι’ αυτό δε μεγάλωσα
και λέω το φαΐ μαμ και τον ύπνο για νάνι
σκέψου δεν έμαθα τίποτα τίποτα
μοιάζω με τα ζώα
όποιος ηλίθιος κυνηγός βγει μπορεί να με σκοτώσει
ξέρω μονάχα ανακλαστικά
τον δρόμο που πηγαίνει στη δουλειά
αρχίζω να γερνάω
ποτέ κανείς κανείς δεν κατάλαβε
θα μου πεις καλύτερα έτσι
θυμάμαι μικρή…
όχι. Θυμάμαι αργότερα…
όχι. Μεγάλη. Μετά θέλω να πω…
Ψέματα. Τώρα… Ούτε…
Μίλα! Μίλα!
Πώς έζησα
Θέλω να φύγω από δω!
Αρχίζω να ξεχνάω…

Πού την βρίσκεις

Στις εκδόσεις Καστανιώτη, αν και οι περισσότερες ποιητικές συλλογές της είναι εξαντλημένες. Ποιήματά της κυκλοφορούν ευρέως ονλάιν –δέκα από αυτά, εδώ.

Αργύρης Χιόνης

Οι συστάσεις

Γεννήθηκε το ’43 στην Αθήνα, έζησε πολλά χρόνια στο Παρίσι και στο Άμστερνταμ, γύρισε στην Ελλάδα το ’77. Είναι ο άνθρωπος που έγραφε ποίηση ακόμα και όταν έγραφε διηγήματα. Παραμυθένιος και ονειρικός, φανατικά ανθρωπιστής ακόμα και όταν η ανθρωπότητα τον απογοητεύει, γράφει ποιήματα που εντοπίζουν δεύτερες ζωές στο κάθε τι.

Οι στιχάρες

Είμαι η λυκοπαγίδα κι είμαι ο λύκος
που πιάστηκε σ' αυτή
Κανένας δεν το βλέπει δεν το ξέρει
Ούτε εκείνοι που με χαιρετούν από μακριά
Ούτε αυτοί που μ' αγκαλιάζουν ή μου σφίγγουνε το χέρι
Τόσο έντεχνα έχω πνίξει μέσα μου το ουρλιαχτό
Του θριάμβου το ουρλιαχτό του πόνου

Κυκλοφορώ ανάμεσά τους μ' άνεση φορώντας
Το πιο αδιάφορο χαμόγελο το πιο καθημερνό
Ενώ οι δαγκάνες μου χώνονται βαθιά
Όλο και πιο βαθιά μες στα πλευρά μου

Πού τον βρίσκεις

Στις Εκδόσεις Κίχλη και ονλάιν εδώ.

Μαρία Λαϊνά

Οι συστάσεις

Γεννήθηκε στην Πάτρα το ’47, ήρθε στην Αθήνα και τελείωσε τη Νομική, με την οποία όμως ποτέ δεν ασχολήθηκε. Η ποίηση της μεταφράστηκε και χιλιοβραβεύτηκε. Κανείς δεν έγραψε για την απώλεια και το πεπερασμένο του έρωτα καλύτερα από κείνη.

Οι στιχάρες

Σώζεται η αρχή απ’ τους μηρούς
σε άτονο γαλάζιο
τμήμα ποδιού ακόσμητο προς τα αριστερά
και τμήμα απολήξεως φορέματος.
Στο δέρμα διακρίνονται γραμμές
κυρίως οξυκόρυφες.
Ο χώρος του λαιμού διακόπτεται
απ’ τον αριστερό βραχίονα
που φέρεται προς τα επάνω
ενώ μονάχα το δεξί στήθος δηλώνεται
με ελαφρά καμπύλωση.
Από το κάτω μέρος του προσώπου
Λείπει το μεγαλύτερο κομμάτι.
Κόκκινα τρίγωνα ή τόξα
σ’ όλο το άσπρο του βολβού.
Σώζεται επίσης η κορδέλα των μαλλιών
και η στροφή του σώματος
που ασφαλώς προϋποθέτει
ανάλογες κινήσεις των χεριών.
Λείπει το έδαφος του έρωτα.

Πού την βρίσκεις

Στις Εκδόσεις Πατάκη και παντού ονλάιν –επτά ωραία, εδώ.

Νάνος Βαλαωρίτης

Οι συστάσεις

Γεννήθηκε το 1921, έγραφε όμως μέχρι τον θάνατό του το 2019, κι είναι η γραφή του που τον κάνει πιο σύγχρονο από τους σύγχρονους. Πειραματιστής και αβανγκάρντ, σουρεαλιστής με έναν δικό του, φωτεινά απαισιόδοξο τρόπο, και με χιούμορ που σε πιάνει στον ύπνο.

Οι στιχάρες

Θέλω να με βγάλουν στο σφυρί
θέλω να μπω στη φυλακή
θέλω να `μαι όπως την Κυριακή
που τρώμε όλοι ένα γλυκό

θέλω να γίνω χρυσοχόος
με χρυσόσκονη να σε χρυσίσω
θέλω να πάμε στην Αμερική
να γνωρίσουμε τον κύριο Κροίσο

θέλω να ταξιδέψω στην Ινδία
να καώ στη νεκρική πυρά
ψέλνοντας μια σούτρα βουδική
στον Γάγγη να ρίξουν τα οστά

θέλω ν’ ανεβώ τον Αμαζόνιο
αντίθετα στο ρεύμα – να φαγωθώ
από ένα σαρκοβόρο τροπικό φυτό
ψελλίζοντας μια σολομωνική

θέλω να σε δω βαθιά στα μάτια
έλεος να σου πω σταμάτα
κι ας λουστώ για δεύτερη φορά
στον καταρράχτη Νιαγάρα

θέλω ν’ αναμετρηθώ με τη σκιά
που πάντοτε σ’ ακολουθεί
ν’ αρμενίσω με λευκά πανιά
στην Ευρώπη με τα συνδικάτα

θέλω ν’ αναληφθώ στα επουράνια
να μη σε ξανασκεφτώ ποτέ μου
να κάτσω δίπλα στον Αρχάγγελο
να διαβάζουμε φτηνά ρομάντζα.

Πού τον βρίσκεις

Στις εκδόσεις Ύψιλον, Καστανιώτη και Άγκυρα, μεταξύ άλλων. Και ονλάιν, εδώ.