Ένα μεγάλο αφιέρωμα στην ελληνική ιστορική μνήμη. Τρεις κύκλοι συζητήσεων φωτίζουν μύθους, παρεξηγήσεις και αλήθειες της ελληνικής ταυτότητας, από την αρχαιότητα ως σήμερα.
γράφει:
Το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης ανοίγει δημιουργικό διάλογο με το παρελθόν παρουσιάζοντας τρεις κύκλους συζητήσεων, με τίτλο «Πες μου μια Ιστορία», που διατρέχουν την αρχαιότητα και τη σύγχρονη ελληνική ιστορία και αναδεικνύουν μύθους που έχουν καθορίσει την ελληνική ταυτότητα.
Πόσο εύκολο είναι να αμφισβητηθούν τα «fake news» της ελληνικής ιστορίας; Πώς μπορούμε να σταθούμε απέναντί τους με ειλικρίνεια και κριτική ματιά, χωρίς να διαταραχθούν οι βαθιά παγιωμένες υπεραπλουστεύσεις της συλλογικής μας μνήμης; Πώς συγκροτήθηκε το ελληνικό κράτος; Υπάρχει αντικειμενική ιστορία; Τι μας κρύβουν οι αρχαιολόγοι; Μπορεί ο ψηφιακός κόσμος να αποτελέσει γέφυρα προς την αυθεντική ιστορική έρευνα;
Πρόκειται για μερικά από τα ερωτήματα στα οποία θα επιχειρήσουν να απαντήσουν τρεις σημαντικοί ιστορικοί επιστήμονες στη διάρκεια των τριών κύκλων συζητήσεων που διοργανώνει το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης από τις 2 Νοεμβρίου 2025 έως τις 18 Ιανουαρίου 2026.
Για πρώτη φορά φωτίζονται με παρρησία λιγότερο γνωστές πτυχές της ιστορίας, εστιάζοντας στην εθνική μας μυθολογία και σε κοινωνικές αναπαραστάσεις βαθιά ριζωμένες στη συλλογική μας μνήμη που επηρεάζουν καθοριστικά τη σκέψη μας.
Αν η ιστορία αποτελεί τον καθρέφτη μέσα από τον οποίο κατανοούμε το παρόν και σχεδιάζουμε το μέλλον, τότε αυτός ο καθρέφτης δεν πρέπει να είναι θολός, αλλά διαυγής και να επιτρέπει την κριτική προσέγγιση ιστορικών αφηγήσεων που διαμόρφωσαν και εξακολουθούν να διαμορφώνουν την εθνική συλλογική μας ταυτότητα.
Οι συζητήσεις απευθύνονται στο ευρύ κοινό και προσδοκούν να αποτελέσουν μια ζωντανή εμπειρία ανταλλαγής απόψεων, γνώσεων και ερωτημάτων. Μέσα από αυτές, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να κατανοήσει τα γεγονότα, να αμφισβητήσει προκαταλήψεις και να εντοπίσει ανακρίβειες, δίνοντας χώρο σε νέες, τεκμηριωμένες αναγνώσεις της ιστορίας.
Η δράση αποτελείται από τρεις βασικούς θεματικούς άξονες: την Αρχαιότητα, τη Σύγχρονη Ελληνική Ιστορία και τους Μύθους και Παρεξηγήσεις της Ιστορίας.
Εισηγητής: Κώστας Πασχαλίδης, Δρ Αρχαιολόγος, επιμελητής αρχαιοτήτων, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
• Κυριακή 2 Νοεμβρίου
Αρχαιολογία και πόλεμος: Το χρονικό της εκκένωσης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στις παραμονές της Κατοχής και άλλες ιστορίες Μουσείων εν κινδύνω.
H δύναμη, η σημασία και η μοίρα των καταλοίπων του υλικού πολιτισμού σε περιβάλλοντα πολέμου. Η μοίρα του Μουσείου της Ευαγγελικής Σχολής στις μέρες της Καταστροφής, η εκκένωση των αρχαιολογικών Μουσείων της ελληνικής επικράτειας στις παραμονές της Κατοχής, οι φθορές σε μουσεία και οι αρπαγές αρχαιοτήτων από τις ξένες δυνάμεις Κατοχής, τα μνημεία και τα μουσεία της Ελλάδας στις μέρες των Δεκεμβριανών και του Εμφυλίου, αλλά και οι καταστροφές μνημείων και οι αρπαγές ολόκληρων Συλλογών της Κυπριακής Δημοκρατίας στις μέρες της εισβολής του Αττίλα.
• Κυριακή 9 Νοεμβρίου
Η αρχαιολογία της αγάπης και της συντριβής: Η παγκόσμια ιστορία των παθών και των συναισθημάτων, όπως αποτυπώνεται στα ταφικά σύνολα της αρχαιολογίας του θανάτου. Μια διαδρομή που ξεκινά από τα σπήλαια της Εποχής του Λίθου και φτάνει ως το τέλος της αρχαιότητας ως τις εύγλωττες επιγραφές, που χαράχτηκαν στους τάφους της ύστερης ρωμαϊκής Αθήνας, της Νικόπολης, της Χερσονήσου και τους στίχους του Κωνσταντίνου Καβάφη.
• Κυριακή 16 Νοεμβρίου
"Άχρηστα" και παραλειπόμενα: Οι πολλαπλές αναγνώσεις των αθέατων αρχαιοτήτων ή «τι μας κρύβουν οι αρχαιολόγοι». Η αξιολόγηση και μεταχείριση των αρχαιοτήτων υπήρξε πάντοτε άνιση. Αρχαιολόγοι, ερευνητές, δημιουργοί μουσειακών και ψηφιακών εκθέσεων και εφαρμογών, συλλέκτες αρχαιοτήτων, παράνομοι διακινητές, ακόμη και ο ίδιος ο νομοθέτης διέκριναν κατά καιρούς τα κινητά ευρήματα σε εμβληματικά, αντιπροσωπευτικά, χρήσιμα και "άχρηστα" ή "περιττά δια τα Μουσεία".
Εισηγητής: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, ΕΚΠΑ, Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιστορικού Αρχείου ΕΚΠΑ, Πρόεδρος του Δ.Σ. των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας
• Κυριακή 23 Νοεμβρίου
«Κατασκευάζοντας» το έθνος: Από την Επανάσταση του 1821 έως τη Μικρασιατική Καταστροφή, παρακολουθούμε πώς συγκροτήθηκε το ελληνικό κράτος και πώς διαμορφώθηκαν τα εθνικά αφηγήματα που το συνόδευσαν. Με αφετηρία τη Μεγάλη Ιδέα και μέσα από πολέμους, προσαρτήσεις και προσφυγικές μετακινήσεις, συζητάμε τις μεγάλες καμπές και το αποτύπωμά τους στη συλλογική ταυτότητα.
• Κυριακή 30 Νοεμβρίου
Ποιος δικαιούται να μιλά για την Ιστορία;: Από τη Μικρασιατική Καταστροφή έως τη δικτατορία, εξετάζουμε ποιοι θεσμοί, λόγοι και ιδεολογίες νομιμοποιήθηκαν να αφηγούνται το παρελθόν. Συζητάμε για τα τραύματα, τις σιωπές και τους αποκλεισμούς (Εμφύλιος, εθνικοφροσύνη), αλλά και τις ρωγμές μέσα από τις οποίες αναδύθηκαν εναλλακτικές φωνές και μνήμες.
• Κυριακή 7 Δεκεμβρίου
Η εποχή των αναθεωρήσεων: Από τη Μεταπολίτευση μέχρι την οικονομική κρίση, χαρτογραφούμε τον εκδημοκρατισμό της ιστορικής σκέψης και τα νέα ρεύματα που αμφισβήτησαν κατεστημένες βεβαιότητες. Συζητάμε αν η πρόσφατη πορεία συνιστά «ιστορία μιας αποτυχίας» και ξανακουβεντιάζουμε τα εργαλεία και τις μεθόδους μας θέλοντας να προσεγγίσουμε σήμερα το ιστορικό παρελθόν.
Εισηγητής: Σταύρος Παναγιωτίδης, Δρ. Σύγχρονης Ιστορίας και συγγραφέας
Αναδεικνύοντας ιστορικούς μύθους και δημοφιλείς στρεβλούς ερμηνευτικούς μηχανισμούς για την Ιστορία που κυριαρχούν στη δημόσια σφαίρα της ελληνικής κοινωνίας, εξηγούμε με ποιους τρόπους διαμορφώνεται ένα σημαντικό μέρος της εθνικής ταυτότητας και της ιστορικής συνείδησης στην Ελλάδα. Αρχαιότητα και μεσαιωνική περίοδος, οθωμανικά χρόνια και 1821, 20ος αιώνας, παροιμοιώδεις φράσεις που δεν ειπώθηκαν ποτέ και μύθοι για την ελληνική γλώσσα, όλα αξιοποιούνται για να απαντήσουμε στα ερωτήματα: Πώς δημιουργούνται οι ιστορικοί μύθοι; Γιατί τους πιστεύουμε; Πώς συμβάλλει το εκπαιδευτικό σύστημα στη διαιώνιση της κυρίαρχης αντίληψης για την Ιστορία; Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες πολιτικές χρήσεις αυτών των μύθων;
• Κυριακή 14 Δεκεμβρίου
Πώς το παρελθόν γίνεται Ιστορία;: Τι είναι η Ιστορία; Τι μας αρέσει σε αυτήν;Πού γεννιούνται οι Μύθοι;Γιατί πιστεύουμε στους Μύθους και κλωτσάμε τις άβολες αλήθειες;Ποια είναι η σχέση της ιστορικής αλήθειας με την ψυχοθεραπεία;
• Κυριακή 21 Δεκεμβρίου
Γιατί δεν τα ξέρουμε αυτά;: Πώς διδάσκεται η Ιστορία στα σχολείο;Ποιες εναλλακτικές μέθοδοι ασκούνται ήδη και ποιες θα μπορούσαν να δοκιμαστούν;Ποιος είναι ο ρόλος της ψηφιακότητας;Πώς «μαθαίνουμε» την Ιστορία στον δημόσιο χώρο μέσω των μνημείων και των αγαλμάτων;Πώς «διδασκόμαστε» την Ιστορία από τα πολιτισμικά προϊόντα, τις ταινίες και τις σειρές;Υπάρχει αντικειμενική ιστορία;
• Κυριακή 18 Ιανουαρίου
«Και πού το ξέρεις εσύ, μπροστά ήσουν;»: Ο διάλογος για την Ιστορία στα Social Media: Σε ποια ερεθίσματα αντιδρούν οι σχολιαστές;Τι αναδεικνύουν οι αντιδράσεις τους για τους ίδιους και για την κυρίαρχη εκδοχή της εθνικής ταυτότητας;Ποια ιστορική κουλτούρα φέρουν οι σχολιαστές και τι σχέση έχει με ευρύτερα πολιτισμικά στοιχεία;Ποιο είναι το ύφος του διαλόγου;Ποιες πλατφόρμες ευνοούν τον πιο επιθετικό διάλογο;Ποια χαρακτηριστικά έχει ο συνωμοσιολογικός λόγος που συγκροτείται στα σχόλια;
