Από τον Τσιώλη στον Πάνο Κούτρα: Οι Έλληνες σκηνοθέτες που άλλαξαν το σινεμά μετά το 2000

Ο ελληνικός κινηματογράφος πέρασε δύσκολες δεκαετίες: Μετά τα ένδοξα ’60s και ’70s, είδε τις ταινίες του να χαροπαλεύουν για χρηματοδότηση και διανομή. Όμως, από τις αρχές του 2000, μια σειρά δημιουργών άρχισε να χαράζει μια νέα πορεία, δίνοντας σχήμα σε αυτό που ονομάστηκε Greek Weird Wave και ανοίγοντας τον δρόμο για τη διεθνή αναγνώριση που έφτασε μέχρι και τα Όσκαρ (καλησπέρα, Yorgo). Από τον ποιητικό ρεαλισμό του Σταύρου Τσιώλη, στον αντισυμβατικό ανθρωπισμό του Πάνου Κούτρα, κι από τον Γιώργο Λάνθιμο ως τη νεότερη γενιά σκηνοθετών, ο ελληνικός κινηματογράφος δεν ήταν ποτέ ξανά τόσο ζωντανός.

Σταύρος Τσιώλης: Ο λαϊκός ποιητής

Μπορεί να ξεκίνησε πολύ νωρίτερα, όμως ο Σταύρος Τσιώλης παρέμεινε ενεργός και μετά το 2000, με ταινίες που κράτησαν το πνεύμα και το βλέμμα του απαράλλαχτο: Τρυφερό, χιουμοριστικό, βαθιά ελληνικό και ταυτόχρονα οικουμενικό. Με έργα όπως το «Φτάσαμεε!» (2004) ή το «Γυναίκες που περάσατε από δω» (2018), ο Τσιώλης μας θύμισε ότι το σινεμά μπορεί να είναι απλό και ανθρώπινο, χωρίς στόμφο αλλά με εσωτερική δύναμη. Οι τελευταίες του ταινίες αγκαλιάστηκαν από το κοινό και τα φεστιβάλ, ενώ ο ίδιος αναγνωρίστηκε ως ένας από τους πιο αγαπητούς «λαϊκούς ποιητές» του ελληνικού σινεμά.

Γιώργος Λάνθιμος: Ο διεθνής auteur

Με τον «Κυνόδοντα» (2009) έδωσε το σήμα εκκίνησης του Greek Weird Wave, κερδίζοντας το βραβείο Ένα Κάποιο Βλέμμα στις Κάννες. Με τις «Άλπεις» (2011) και τον «Αστακό» (2015) συνέχισε σε διεθνείς συμπαραγωγές που έφτασαν ως τις υποψηφιότητες για Όσκαρ. Η «Ευνοούμενη» (The Favourite) (2018) τον εκτόξευσε στο Χόλιγουντ με 10 υποψηφιότητες στα Όσκαρ και νίκη για την πάντα απολαυστική Ολίβια Κόλμαν, ενώ το «Poor Things» (2023) σάρωσε βραβεία και ταμεία. Ο Λάνθιμος δεν είναι απλώς ο πιο διάσημος Έλληνας σκηνοθέτης των τελευταίων δεκαετιών· είναι ο άνθρωπος που απέδειξε ότι το ελληνικό σινεμά μπορεί να σταθεί στο διεθνές στερέωμα, διατηρώντας την (πολύ) ιδιαίτερη ματιά του.

Αθηνά-Ραχήλ Τσαγγάρη: Η δυνατή φωνή του weird wave

Με το «Attenberg» (2010), που απέσπασε βραβείο ερμηνείας για την Αριάν Λαμπέντ στη Βενετία, έφερε τη γυναικεία ματιά στο κίνημα που ήδη σχηματιζόταν. Η ταινία δίχασε κοινό και κριτικούς, αλλά άνοιξε δρόμο για το διεθνές φεστιβαλικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα. Στη συνέχεια, με το «Chevalier» (2015), που κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στα Βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας, απέδειξε ότι το σινεμά μπορεί να μιλήσει για… ανδρικότητα, παιχνίδια εξουσίας και κοινωνικές σχέσεις με τρόπο τολμηρό και ειρωνικό, κερδίζοντας την αναγνώριση ενός ευρύτερου κοινού.

Πάνος Κούτρας: Από το περιθώριο στο φως

Με την υπέροχη «Στρέλλα» (2009) του άνοιξε μια τεράστια συζήτηση για τα φύλα, την ταυτότητα και τον αποκλεισμό. Η ταινία ταξίδεψε σε περισσότερα από 30 φεστιβάλ και αγαπήθηκε ιδιαίτερα στη Γαλλία. Με την «Xenia» (2014), που προβλήθηκε στις Κάννες στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα, ο Κούτρας συνέχισε να καταπιάνεται με την άλλη Ελλάδα, εκείνη που συχνά μένει αόρατη, ενώ με το «Dodo» (2022) έδειξε ότι ξέρει να ισορροπεί ανάμεσα στο mainstream και το arthouse. Ο Κούτρας έφερε στο κέντρο του ελληνικού σινεμά χαρακτήρες και θέματα που μέχρι πρότινος θεωρούνταν περιθωριακά, δίνοντάς τους φωνή και φωτίζοντάς τα με μια ματιά τόσο τρυφερή όσο και ειλικρινή.

Γιάννης Οικονομίδης: Ο σκληρός ρεαλιστής

Με το «Σπιρτόκουτο» (2002) αρχικά και την «Ψυχή στο Στόμα» (2006) λίγο αργότερα, καθιερώθηκε ως ο σκηνοθέτης που δεν χαρίζεται σε κανέναν: Οι ήρωές του βρίζουν, τσακώνονται, ξεσπάνε, σε ένα σινεμά που μιλά τη γλώσσα της ελληνικής καθημερινότητας χωρίς φτιασίδια. Το «Μικρό Ψάρι» (2014) έκανε πρεμιέρα στο Βερολίνο, ενώ η «Μπαλάντα της Τρύπιας Καρδιάς» (2020) απέδειξε ότι παραμένει αιχμηρός ακόμα και όταν κάνει σινεμά αναψυχής. Ο Οικονομίδης είναι ο πιο άγριος ρεαλιστής του νέου ελληνικού σινεμά, κι αυτός που κατέγραψε με τον πιο ωμό τρόπο μια κοινωνία σε κρίση. Η νέα του ταινία, «Σπασμένη Φλέβα» (2025) που αναμένεται σύντομα στις σκοτεινές αίθουσες είμαστε βέβαιοι πως δεν θα είναι τίποτα λιγότερο.

Βασίλης Κεκάτος: Ο ποιητής της νέας γενιάς

Νικητής Χρυσού Φοίνικα Μικρού Μήκους στις Κάννες με την «Απόσταση ανάμεσα στον ουρανό κι εμάς» (2019), ο Κεκάτος απέδειξε ότι η νέα γενιά Ελλήνων κινηματογραφιστών μπορεί να σταθεί στο υψηλότερο επίπεδο. Οι ταινίες του μιλούν για τον έρωτα, την απώλεια και τη μοναξιά με έναν ονειρικό αλλά γειωμένο τρόπο, όπως απέδειξε το καλοκαίρι που μας πέρασε η πρώτη του μεγάλου μήκους «Οι Άγριες Μέρες μας» (2025). Το στυλ του συνδυάζει ρομαντισμό, ποιητικότητα και μια βαθιά τρυφερή ματιά πάνω στην εφηβεία και την ενηλικίωση. Είναι ίσως η πιο ελπιδοφόρα φωνή του ελληνικού σινεμά της δεκαετίας που έρχεται.

Αργύρης Παπαδημητρόπουλος: Ο σκηνοθέτης της ελευθερίας

Με το «Wasted Youth» (2011), που άνοιξε το Φεστιβάλ του Ρότερνταμ, έπιασε τον παλμό της Αθήνας της κρίσης μέσα από την ιστορία ενός εφήβου και ενός αστυνομικού. Στο «Suntan» (2016), που προβλήθηκε στο Ρότερνταμ και στο SXSW, βούτηξε στις εμμονές και τις σκοτεινές πλευρές της επιθυμίας στη μέση ηλικία, δημιουργώντας μία από τις πιο πολυσυζητημένες ελληνικές ταινίες της δεκαετίας. Ο Παπαδημητρόπουλος κινηματογραφεί την ελευθερία και την αυτοκαταστροφή με το ίδιο πάθος, τοποθετώντας την ανθρώπινη επιθυμία στο επίκεντρο.

Σωτήρης Τσαφούλιας: Ο μάστορας του αστυνομικού θρίλερ

Ο δημιουργός του πολύκροτου «Έτερος Εγώ» (2016) κατάφερε να φέρει το αστυνομικό θρίλερ στο προσκήνιο της ελληνικής παραγωγής, είδος που ως τότε έλειπε από το ρεπερτόριο. Η επιτυχία της ταινίας οδήγησε στην τηλεοπτική μεταφορά της, που κατέληξε στη δημοφιλή σειρά «Έτερος Εγώ: Χαμένες Ψυχές» και τα σίκουελ της. Με προσεγμένα σενάρια, σκοτεινή ατμόσφαιρα και χαρακτήρες που κουβαλούν μυστικά, ο Τσαφούλιας απέδειξε ότι το ελληνικό σινεμά μπορεί να σταθεί επάξια και στο είδος που παραδοσιακά αγαπούν οι πλατφόρμες, κερδίζοντας νέο κοινό.

Ζαχαρίας Μαυροειδής: Ο ποιητικός αφηγητής

Με τον «Απόστρατο» (2019), που έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ο Μαυροειδής έπλεξε μια τρυφερή ιστορία ενηλικίωσης που συνδέει την προσωπική μνήμη με την πολιτική Ιστορία. Στο «Καλοκαίρι της Κάρμεν» (2023), που ταξίδεψε σε διεθνή φεστιβάλ, έφερε στην οθόνη ένα μελαγχολικό καλοκαίρι γεμάτο έρωτα, φιλία και ανεκπλήρωτες υποσχέσεις. Ο Μαυροειδής δημιουργεί σινεμά τρυφερό, ποιητικό αλλά και επίκαιρο, που συνομιλεί με την παράδοση χωρίς να χάνει ποτέ τη μοντέρνα του ματιά.

Όλες οι Ταινίες

Όλες οι Αίθουσες