Η κουλτούρα του hustle και η αντίσταση του doing nothing

Ξυπνάς, φτιάχνεις καφέ και ανοίγεις το laptop. Δουλειά, meetings, email, λίστες υποχρεώσεων, ειδοποιήσεις που αναβοσβήνουν ασταμάτητα. Κι όταν κλείνει το οχτάωρο (αν είσαι αρκετά τυχερός/η κι είναι όντως οχτάωρο), σειρά έχουν το γυμναστήριο, το side hustle, το content creation, το productivity app που σου υπενθυμίζει να είσαι καλύτερος άνθρωπος. Σε έναν κόσμο που η αξία σου μετριέται με βάση το output, το να μην κάνεις τίποτα μοιάζει με αποτυχία. Μήπως όμως είναι ακριβώς το αντίθετο;

Η κουλτούρα του hustle: Μια νέα μορφή εξουθένωσης

Το φαινόμενο δεν είναι καινούριο. Από τη δεκαετία του '80 και τον θαυμασμό για τον «αυτοδημιούργητο» businessman μέχρι το TikTok του 2020 που γέμισε με «rise and grind» περιεχόμενο, η ιδέα πως η επιτυχία έρχεται μόνο με ασταμάτητη δουλειά έχει εδραιωθεί βαθιά. Το hustle έγινε lifestyle: Ένα προσωπικό branding χτισμένο γύρω από την υπερηφάνεια του να μην ξεκουράζεσαι ποτέ. Άνθρωποι που διατείνονται ότι κοιμούνται τρεισήμιση ώρες την ημέρα, σηκώνονται στις 5.00 το πρωί και κάνουν πουσάπς απαντώντας τα πρωινά τους μέιλ.

Μόνο που αυτή η κουλτούρα δεν είναι απλώς κουραστική. Είναι τοξική. Είναι ο πιο γρήγορος δρόμος προς το burnout, το μόνιμο στρες, την αίσθηση ανεπάρκειας ακόμα κι όταν δουλεύεις εξαντλητικά. Κι όταν δεν δουλεύεις; Φταις. Είσαι «τεμπέλης», «ανοργάνωτος», «μη παραγωγικός».

Doing nothing: Η νέα αντίσταση

Σε αυτό το πλαίσιο, το doing nothing –το πραγματικά τίποτα, όχι το scrolling στο κινητό ή η binge-watching σειρών– γίνεται επαναστατική πράξη. Το να επιλέξεις συνειδητά να κάτσεις, να ακούσεις τα πουλιά, να κοιτάξεις το ταβάνι, να χαζέψεις τη θάλασσα χωρίς να την ποστάρεις, δεν είναι απλώς ξεκούραση. Είναι μια πράξη επανεξισορρόπησης.

Το ιταλικό dolce far niente (η γλυκύτητα του να μην κάνεις τίποτα), η ιαπωνική ma (το κενό ανάμεσα στα πράγματα), η ολλανδική niksen (η τέχνη του τίποτα): Όλες έννοιες που εκφράζουν την ιδέα ότι η αδράνεια δεν είναι έλλειψη ζωής, αλλά χώρος για να υπάρξουμε.

Γιατί μας είναι τόσο δύσκολο;

Γιατί νιώθουμε ενοχές όταν «χαζεύουμε»; Γιατί προσπαθούμε να είμαστε παραγωγικοί ακόμα και στην ξεκούρασή μας –με διαλογισμό μέσω app, γυμναστική, mindfulness, ή journaling με στόχο τη βελτιστοποίηση του εαυτού μας;

Η απάντηση είναι απλή: μας έχουν μάθει να συνδέουμε την αξία μας με την παραγωγή. Όταν δεν παράγουμε, φοβόμαστε ότι χάνουμε τη θέση μας, ή ακόμα χειρότερα ότι δεν έχουμε δικαίωμα να υπάρχουμε. Σαν να πρέπει διαρκώς να αποδεικνύουμε ότι αξίζουμε τον χώρο που πιάνουμε στον κόσμο. Το doing nothing μοιάζει με ρίσκο: Είναι σχεδόν σαν να σταματάς να υπάρχεις.

Τι σημαίνει πραγματικά doing nothing;

Δεν σημαίνει απαραιτήτως να κάτσεις σε έναν καναπέ και να κοιτάς το κενό (αν και μια χαρά είναι κι αυτό). Doing nothing σημαίνει να επιτρέπεις στον εαυτό σου να καταλαμβάνει χώρο και να ξοδεύει χρόνο χωρίς σκοπό. Να περπατήσεις χωρίς προορισμό. Να κάτσεις στο πάρκο χωρίς βιβλίο. Να μη βάλεις ξυπνητήρι το Σάββατο. Να χαζέψεις τα σύννεφα. Να μη νιώθεις ενοχές που δεν έκανες «κάτι χρήσιμο». Αυτή η ακινησία δεν είναι στασιμότητα. Είναι έδαφος για εσωτερική κίνηση: Για ανάσα, επεξεργασία, επανασύνδεση.

Πώς να καλλιεργήσεις το doing nothing

Δεν χρειάζεται να παραιτηθείς και να μετακομίσεις στην Ικαρία (αν και δελεαστικό, δε λέμε). Αρκεί να δημιουργήσεις μικρές νησίδες αδράνειας μέσα στην ημέρα σου:

- Άσε 10 λεπτά «κενά» ανάμεσα στις υποχρεώσεις σου, χωρίς κινητό.
- Κάνε ένα πράγμα τη φορά χωρίς να το συνοδεύεις με podcasts, notifications ή multitasking.
- Απλά παρατήρησε: Τον ήχο της πόλης, τα χρώματα γύρω σου, τον κόσμο στο δρόμο, οτιδήποτε.
- Μην γεμίζεις κάθε ώρα με «χρήσιμη» δραστηριότητα. Το τίποτα είναι κι αυτό κάτι.

Η αξία της μη-παραγωγής

Το doing nothing δεν είναι τεμπελιά. Είναι τρόπος να ξαναθυμηθείς ποιος είσαι όταν δεν προσπαθείς να αποδείξεις τίποτα. Είναι μια εσωτερική επανάσταση απέναντι σε μια κουλτούρα που σου λέει πως αν δεν τρέχεις, χάνεις. Ίσως το πιο γενναίο που μπορούμε να κάνουμε σήμερα είναι να σταματήσουμε. Να μην κάνουμε τίποτα. Και να το απολαύσουμε.