CPK: Τι είναι; Τι μετράει και γιατί είναι σημαντικό

Έχεις κάνει εξετάσεις αίματος και ανάμεσα στα αποτελέσματα ξεπροβάλλει ένα μυστηριώδες «CPK» με κάτι τιμές που δεν σου λένε τίποτα. Και τώρα; Ψυχραιμία. Το CPK είναι ένας σημαντικός βιοδείκτης, και παρότι το όνομά του ακούγεται σαν καινούριο μοντέλο σκούτερ, στην πραγματικότητα αφορά κάτι πολύ πιο βασικό: τους μυς σου. Και όχι μόνο.

Τι είναι το CPK;

Το CPK (Creatine Phosphokinase ή αλλιώς Κινάση της Κρεατίνης) είναι ένα ένζυμο που εντοπίζεται κυρίως στους σκελετικούς μυς, στον εγκέφαλο και στην καρδιά. Ρόλος του; Να βοηθά τους ιστούς να παράγουν την απαραίτητη ενέργεια για να λειτουργούν σωστά. Είναι σαν τον εσωτερικό μηχανικό σου: δεν τον βλέπεις, αλλά φροντίζει ώστε όλα να κινούνται, να σφίγγουν, να χαλαρώνουν, να δουλεύουν ρολόι.

Όταν, όμως, οι ιστοί αυτοί υποστούν βλάβη –είτε από τραυματισμό, είτε από υπερβολική καταπόνηση, είτε από κάποιο νόσημα– το CPK διαρρέει στο αίμα. Και κάπου εκεί έρχεται η εξέταση να καταγράψει τα επίπεδά του.

Τι μετράει ακριβώς η εξέταση CPK;

Η εξέταση CPK μετρά τη συνολική ποσότητα του ενζύμου στο αίμα σου, και μπορεί να «σπάσει» σε επιμέρους τιμές ανάλογα με το ιστικό σύστημα από το οποίο προέρχεται:

CPK-MM: Προέρχεται από τους σκελετικούς μυς. Είναι το πιο κοινό και ανεβαίνει μετά από έντονη άσκηση, τραυματισμούς ή μυοπάθειες.

CPK-MB: Σχετίζεται με τον καρδιακό μυ. Αν βρεθεί αυξημένο, μπορεί να υποδηλώνει έμφραγμα ή άλλη καρδιολογική βλάβη.

CPK-BB: Εντοπίζεται κυρίως στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα. Ανεβαίνει σε περιπτώσεις εγκεφαλικών ή τραυματισμών του νευρικού ιστού.

Πότε μπορεί να ανέβει το CPK σου;

Μπορεί να μην το καταλάβεις καν, αλλά υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδά του:

Έκανες έντονη άσκηση ή σήκωσες βάρη χωρίς να το συνηθίζεις;

Είχες έναν τραυματισμό σε κάποιο μυ;

Παίρνεις φάρμακα όπως οι στατίνες για τη χοληστερίνη;

Έχεις κάποια ιογενή λοίμωξη ή πιο σοβαρή μυϊκή πάθηση;

Εμφάνισες προβλήματα με την καρδιά, όπως στηθάγχη ή έμφραγμα;

Ή απλώς παρέμεινες ακίνητος για πολλές ώρες σε μία θέση –π.χ. μετά από εγχείρηση– προκαλώντας μυϊκή καταπόνηση;

Το CPK είναι ευαίσθητος δείκτης και θα «χτυπήσει καμπανάκι» ακόμα και για μικροκαταπονήσεις, γι’ αυτό και οι γιατροί σπάνια βασίζονται μόνο σε αυτήν την εξέταση για διάγνωση.

Γιατί είναι σημαντικό να το παρακολουθείς;

Αν έχεις μυϊκούς πόνους, αδυναμία, κράμπες ή άλλα περίεργα συμπτώματα που σχετίζονται με τους μυς ή την καρδιά σου, η εξέταση CPK μπορεί να βοηθήσει να βρεθεί η αιτία. Είναι ένα διαγνωστικό εργαλείο, όχι όμως διάγνωση από μόνο του.

Ιδίως αν παίρνεις φάρμακα που ενδέχεται να επηρεάζουν τους μυς (όπως στατίνες ή αντιψυχωσικά), ο γιατρός σου ίσως θελήσει να παρακολουθήσει τακτικά τα επίπεδα του CPK. Ακόμα και στην περίπτωση που κάνεις εντατική γυμναστική, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως «δείκτης υπερκόπωσης».

Επίσης, σε περιστατικά όπου υπάρχει υποψία για ραβδομυόλυση –μια σοβαρή μυϊκή βλάβη που μπορεί να προκαλέσει νεφρική ανεπάρκεια– η τιμή CPK παίζει καθοριστικό ρόλο.

Τι σημαίνει αν έχεις υψηλό CPK; Να ανησυχήσεις;

Όχι απαραίτητα. Μπορεί απλώς να έκανες λίγα παραπάνω καθίσματα στο γυμναστήριο, ή να έχεις περάσει ένα κρυολόγημα που επηρέασε το μυϊκό σου σύστημα. Όμως, μια τιμή σημαντικά πάνω από το φυσιολογικό –ειδικά αν συνοδεύεται από συμπτώματα– χρειάζεται διερεύνηση.

Οι φυσιολογικές τιμές ποικίλλουν ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και το εργαστήριο, αλλά σε γενικές γραμμές κυμαίνονται περίπου:

Άνδρες: 50 – 200 U/L

Γυναίκες: 30 – 150 U/L

Μια τιμή 300, για παράδειγμα, μπορεί να είναι απλώς αποτέλεσμα έντονης δραστηριότητας. Μια τιμή 5.000 όμως, χρειάζεται άμεση προσοχή.

Εν κατακλείδι;

Το CPK είναι κάτι σαν το «μαύρο κουτί» του μυϊκού σου συστήματος. Καταγράφει τις βλάβες, τις καταπονήσεις, τα συμβάντα που δεν έγιναν απαραίτητα αντιληπτά. Δεν είναι τρομακτικό – είναι χρήσιμο. Το αν θα το διαβάσεις ως συναγερμό ή απλώς ως υπενθύμιση να ξεκουραστείς, εξαρτάται από το πλαίσιο, τα συμπτώματα και φυσικά τη συμβουλή του γιατρού σου. Εσύ το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να είσαι παρατηρητικός με το σώμα σου και να μην αγνοείς τα σήματά του. Το υπόλοιπο άφησέ το στην επιστήμη.