H ζωή του Θανάση Βέγγου έγινε graphic novel κι είναι καλύτερο από ότι ακούγεται

Άνοιξέ το. Όχι σαν ένα ακόμα βιβλίο. Άνοιξέ το σαν να ανοίγεις μια πόρτα που πίσω της περιμένει να σε υποδεχτεί ο πιο γνώριμος, ο πιο ανθρώπινος, ο πιο «όλων μας» Θανάσης. Ο Θανάσης Βέγγος. Όχι, δεν είναι απλώς μια βιογραφία σε μορφή κόμικ. Είναι ένα κάλεσμα. Μια πρόσκληση σε ένα ταξίδι μέσα στη γαλέρα της ζωής του. Με πλοηγούς δύο μάστορες του είδους –τον Σπύρο Δερβενιώτη και τον Θανάση Πέτρου– και με συνεπιβάτες τον Φοίβο Δεληβοριά, τον Γιάννη Σολδάτο, κι εσένα. Κυρίως εσένα.

Γιατί εσύ ξέρεις. Εσύ έχεις γελάσει με τον πράκτορα Θου-Βου, έχεις δακρύσει με τον Βέγγο της Μακρονήσου, έχεις νιώσει πως, όσο τρέχει πάνω στο πανί, κάτι σου δίνει — κάτι από ψυχή, από κόπο, από τίμιο ιδρώτα. Τώρα, αυτός ο άνθρωπος-σύμβολο, ο δικός μας Θανάσης, ζωντανεύει ξανά. Πάνω στο σχεδιαστήριο του Πέτρου, ξεπηδάει κυριολεκτικά μέσα από τα μολύβια και τις γραμμές, για να πει τη ζωή του στον δημιουργό. Κι εκεί εσύ τον ακολουθείς. Από το Φάληρο της Κατοχής στη Μακρόνησο, κι από εκεί στα πλατό του ελληνικού σινεμά. Σαν σε όνειρο, σαν σε φιλμ παλιό που όμως δεν κιτρινίζει, γιατί κάθε του καρέ είναι και μια βαθιά αλήθεια.

Κι αν νομίζεις πως ξέρεις τη ζωή του, ετοιμάσου να την ξαναζήσεις αλλιώς. Γιατί το βλέμμα αυτών των δημιουργών δεν είναι ούτε ακαδημαϊκό ούτε μουσειακό. Είναι προσωπικό, μεστό, φορτισμένο, ανθρώπινο. Ο Δερβενιώτης, με τη σεναριακή του μαεστρία, υφαίνει έναν διάλογο Θανάση προς Θανάση, που είναι άλλοτε συγκινητικός κι άλλοτε παιχνιδιάρικος — σαν τον ίδιο τον ήρωα. Ο Πέτρου, με τις ασπρόμαυρες υφές του και τη γεμάτη ζωντάνια γραμμή, δεν σχεδιάζει απλώς· ανασταίνει.

Με μια γραμμή που πάλλεται σαν χτύπος καρδιάς, με πρόσωπα που δεν ποζάρουν αλλά ανασαίνουν, με μάτια που κοιτούν κατάματα την αλήθεια. Το βλέμμα του Θανάση Π. παλεύει να συλλάβει κάτι που δεν πιάνεται με τη λογική — την ουσία ενός ανθρώπου που δεν μπήκε ποτέ σε καλούπια. Που υπήρξε ταυτόχρονα υπερρεαλιστής και λαϊκός, ποιητής και κωμικός, ήρωας τραγικός και φαρσέρ, σύμβολο και άνθρωπος.

Το βιβλίο, άλλωστε, δεν στήνει μνημείο. Δεν τον υψώνει σε βάθρο. Τον κάνει συνταξιδιώτη. Τον δείχνει φοβισμένο στο κελί της Μακρονήσου, εξαντλημένο στο γύρισμα, βαθιά τρυφερό και πληγωμένο στον έρωτα και στην απογοήτευση. Ο Θανάσης εδώ δεν είναι μόνο ο τρελός του λούνα παρκ. Είναι ο μικρός του κόσμου, ο μεγάλος της καρδιάς μας. Ο άνθρωπος που έμαθε να τρέχει γιατί πάντα άργησε στη ζωή — αλλά ποτέ στην ανθρωπιά.

Θα βρεις μέσα και τους σταθμούς της καριέρας του. Όχι ως παράθεση, αλλά ως αφήγηση με ρυθμό, συναίσθημα και χιούμορ. Θα δεις τον Βέγγο να αναμετριέται με τη λογοκρισία, με τα μικρά του λάθη, με τα μεγάλα του «όχι». Θα τον δεις να ιδρώνει, να πέφτει και να ξανασηκώνεται. Και στο τέλος, εκεί, στην τελευταία σελίδα, να σε κοιτάζει με το βλέμμα το γνωστό: αυτό που δεν ξέρεις αν γελάει ή δακρύζει.

Η έκδοση —καλοφτιαγμένη, πληθωρική, με προσθήκες που φωτίζουν το έργο του— περιλαμβάνει και επτασέλιδο αφιέρωμα στην εργογραφία του. Χρυσάφι. Ένας οδηγός σε ένα σύμπαν που δεν τελειώνει ποτέ. Και δίπλα του, η εισαγωγή του Φοίβου Δεληβοριά — ένας φόρος τιμής από έναν άλλο ρομαντικό καλλιτέχνη. Και το επίμετρο του Γιάννη Σολδάτου, που σαν να βάζει την τελευταία πινελιά σ’ ένα πορτρέτο φτιαγμένο με αγάπη και γνώση.

Ναι, είναι ένα βιβλίο φτιαγμένο με αγάπη. Πραγματική. Όχι γλυκανάλατη, αλλά βαθιά και συνειδητή. Αγάπη για τον Βέγγο, για την τέχνη, για την αφήγηση. Ένα graphic novel που δεν διαβάζεται — βιώνεται. Το κλείνεις και νιώθεις πως μόλις μίλησες με έναν φίλο παλιό. Πως σου χάρισε το καπέλο του, σου έκλεισε το μάτι, κι έφυγε τρέχοντας, όπως πάντα.

Άνοιξέ το. Ξανακοίτα τον. Δες τον με άλλα μάτια. Και κράτα μέσα σου αυτό που έλεγε πάντα:
«Ονειρέψου σαν παιδί, ζήσε σαν τρελός, αγάπα σαν άνθρωπος. Μικρός ο κόσμος… κι εμείς περαστικοί». Μα όσο υπάρχουν τέτοια έργα, τέτοιοι καλλιτέχνες, τέτοιες ψυχές — δεν είμαστε και τόσο περαστικοί τελικά. Μια βαθιά συγκινητική κυκλοφορία από τις θρυλικές εκδόσεις Μικρός Ήρως που θα μνημονεύεται για πολλούς και καλούς λόγους μα πάνω από όλα για αυτό το ευφυέστατο τέλος της που είναι συνάμα αισιόδοξο και σπαρακτικό.

«Ειλικρινά, δεν πιστεύω ότι έκανα πάρα πολύ σπουδαία πράγματα στην καριέρα μου. Για ένα πράγμα όμως σας διαβεβαιώ. Στη γαλέρα της ζωής μου τράβηξα άγριο κουπί.» - Θανάσης Βέγγος