Ο Παρθενώνας όπως δεν τον έχουμε ξαναδεί σε εντυπωσιακό βίντεο
Ένα καθηλωτικό βίντεο του ερευνητή Juan de Lara ρίχνει νέο φως –κυριολεκτικά και μεταφορικά– στον τρόπο που ο Παρθενώνας φωτιζόταν στην αρχαιότητα.
Πώς έμοιαζε άραγε ο Παρθενώνας όταν λουζόταν από το φως του ήλιου και των αναμμένων θυμιατηρίων; Πόσο επιμελημένα είχε σχεδιαστεί η εμπειρία του επισκέπτη μέσα σε έναν από τους πιο εμβληματικούς ναούς του αρχαίου κόσμου;
Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει ο ερευνητής Juan de Lara του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, παρουσιάζοντας μέρος της καινοτόμου έρευνάς του στην Annual of the British School at Athens.
Το έργο του συνοδεύεται από ένα καθηλωτικό βίντεο, φωτίζοντας –μεταφορικά και κυριολεκτικά– την αρχιτεκτονική εμπειρία του Παρθενώνα.
Φως, υλικά και τελετουργία
Με τη βοήθεια 3D μοντελοποίησης και CGI, ο de Lara αναδημιουργεί την εσωτερική όψη του ναού, υπογραμμίζοντας το πώς το φως αλληλεπιδρούσε με τα υλικά του Παρθενώνα –μάρμαρο, χρυσό και ελεφαντόδοντο– για να προσφέρει μια σχεδόν αποκαλυπτική εμπειρία. Η χρυσελεφάντινη θεά Αθηνά, ύψους 12 μέτρων, «αναδυόταν» μέσα από το σκοτάδι, σε μια σκηνοθετημένη εμφάνιση που προκαλούσε δέος.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αναφορά του στις λεπτομέρειες της μορφής της Αθηνάς, με το πρόσωπο και τα χέρια της από ελεφαντόδοντο να παρουσιάζουν ρωγμές στο βίντεο –ένα στοιχείο που αντανακλά τόσο την υλικότητά της όσο και τη φθορά του χρόνου. Ο de Lara εξηγεί ότι η τεχνική κατασκευής αυτών των αγαλμάτων περιλάμβανε τη θέρμανση και επικόλληση φύλλων από ελεφαντόδοντο.
Ένας ναός γεμάτος ζωή
Αντίθετα με τη δημοφιλή εικόνα ενός γυμνού εσωτερικού, τα αρχαία απογραφικά κατάστιχα –μελετημένα από ερευνήτριες όπως η Diane Harris Cline– δείχνουν πως ο Παρθενώνας λειτουργούσε σαν ένα είδος μουσείου, γεμάτος αντικείμενα αξίας και τελετουργικά σκεύη. Θυμιατήρια, όπλα και πολύτιμα αναθήματα δημιουργούσαν μια πολυαισθητηριακή εμπειρία –όχι μόνο οπτική, αλλά και οσφρητική.
Φαινόμενο μοναδικό ή κοινό;
Στο ερώτημα αν η εμπειρία φωτός στον Παρθενώνα ήταν μοναδική ή αντιπροσωπευτική για άλλους ελληνικούς ναούς, ο de Lara σημειώνει πως κάθε ναός είχε τη δική του «σκηνοθεσία», ανάλογα με τη θεότητα, την προέλευση της λατρείας και τη γεωγραφική του θέση. Ωστόσο, από τον 5ο αιώνα π.Χ. και εξής, παρατηρείται μια τάση ενίσχυσης της τελετουργικής εμπειρίας μέσω του φωτός.
Τέλος, αν και ο τρόπος χρήσης του φωτός στους ελληνικούς ναούς ενδέχεται να επηρεάστηκε από άλλους πολιτισμούς –όπως η Αίγυπτος, η Μεσοποταμία ή η Ινδία– ο de Lara υπογραμμίζει ότι η ελληνική σύλληψη του φωτός παραμένει διακριτή, συνυφασμένη με τη δική της κοσμολογία.
Η εντυπωσιακή αυτή αναπαράσταση μάς καλεί να ξανασκεφτούμε τον Παρθενώνα όχι ως ένα στατικό μνημείο, αλλά ως έναν ζωντανό χώρο, γεμάτο φως, κίνηση και τελετουργία.
