«Το τηλεφώνημα» του Θανάση Τριαρίδη στο Θέατρο Faust

Το έργο του Θανάση Τριαρίδη είναι διαμαρτυρία απέναντι στον θεσμοθετημένο φόνο και τη συνήθεια του θανάτου. Πόση υποκρισία κρύβεται σε μια συνομιλία; Έκανε πρεμιέρα στην σκηνή του Faust την Δευτέρα 23 Οκτωβρίου και θα παίζεται για λίγα Δευτερότριτα σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου με τον Χάρη Τζωρτζάκη.

Tο ζήτημα είναι αν ένα δέντρο πέσει στο δάσος και δεν υπάρχει παρατηρητής, έχει πέσει ή όχι; Επίσης γιατί κάποιος που φέρει το όνομα ενός διάσημου πολιτικού εγκληματία πολέμου, δεν βρίσκει τον λόγο να αλλάξει το όνομά του, παρά το διατηρεί; Μήπως ενδόμυχα απολαμβάνει τη διασημότητα, παρά το αρνητικό φορτίο που αυτή κουβαλά;

Μια σειρά σκηνοθετημένων τηλεφωνημάτων από κάποιον που μπορεί να κάνει όντως μια έρευνα, ή απλά να κάνει φάρσες σε ανθρώπους που καθώς λέει επιλέγηκαν τυχαία.

Απελπισμένος, έως τελικά εξοργισμένος ο ηθοποιός Χάρης Τζωρτζάκης τηλεφωνεί με μανία από διάφορες συσκευές τηλεφώνου σε όσους κοινούς θνητούς έχουν διάσημα ονόματα, προέδρων της Αμερικής και τους θέτει διλήμματα όπως το να προφέρουν την φράση «Τσακαπίκο, μπιρμπιλίκο», ρισκάροντας τη ζωή ενός άρρωστου αδέσποτου ζώου, αρχικά έναντι χρηματικής αμοιβής και μετά για το καλό της ανθρωπότητας. Οι περισσότεροι δεν ενδιαφέρονταν για την αμοιβή, αλλά για το πώς θα σκοτωθεί το ζώο, αν οι ίδιοι θα ακούσουν τον κρότο ή τι θα γίνει μετά το σώμα του.

Η ιστορία είναι μια καταγραφή των απάνθρωπων πράξεων, των εγκλημάτων που έκανε ο άνθρωπος μέσα στον χρόνο και που είναι έτοιμος να επαναλάβει. Ο Τριαρίδης λέει ότι "Οι άνθρωποι υπάρχουν ως άνθρωποι επειδή στάθηκαν στα δυο τους πόδια, τα δυο πόδια που βρέθηκαν στον αέρα τα έκαναν χέρια και έφτιαξαν όπλα και βόμβες κι άρχισαν να σκοτώνουν... Έτσι δημιουργήθηκε ο ανθρώπινος πολιτισμός". Η ιστορία είναι γεμάτη φόνους, εκκαθαρίσεις ολόκληρων λαών ακόμα και μέχρι τις «πολιτισμένες» μέρες μας.

Γρήγορα το έργο μεταλλάσσεται σε Delthi (Θέατρο του Διλήμματος), είδος θεάτρου που κάνει θραύση σε όλες τις εξελιγμένες θεατρικά χώρες του κόσμου. Εν προκειμένω ο ηθοποιός πρέπει να πυροβολήσει επί σκηνής ένα ζώο με την συναίνεση κάποιου θεατή/ακροατή - ή, εάν δεν τα καταφέρει, να πυροβοληθεί ο ίδιος.

Ο Τριαρίδης πετά πάντα το μπαλάκι στο κοινό για να διαπιστώσει ότι κανείς δεν είναι ανθρωπιστής ή φιλόζωος, ακόμα κι αν ο ίδιος πιστεύει ότι είναι. Ο θεατής μπορεί να κάνει κακό είτε με την απόφασή του, είτε με την απάθειά του. Η σιωπή είναι συνενοχή.

Όπως και ο ίδιος ο συγγραφέας δηλώνει όταν οι άνθρωποι συνηθίζουν «τις δολοφονίες μεταναστών μέσω τον επαναπροωθήσεων-, όταν ο κρατικός φόνος γίνεται κανονικότητα και τα παρακρατικά καθάρματα τον δικαιολογούν και τον δοξάζουν, όταν ολόκληρη η κοινωνία έχει συνηθίσει τον θάνατο του άλλου, του αδύναμου, του απελπισμένου ως «δικό του πρόβλημα» και εν τέλει «δικό του πεπρωμένο», τότε το θέατρο οφείλει να καταθέσει μια αντίθεση». Το τηλεφώνημα είναι μια τέτοια αντίθεση και αντίσταση.

Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο εύστοχη επιλογή από τον Χάρη Τζωρτζάκη για να ερμηνεύσει αυτόν τον ρόλο. Το πάθος του, η ειρωνεία του, ο διαβαθμισμένος θυμός του συμπαρασύρει τον θεατή και τον οργίζει, τον προβληματίζει, ενώ αισθάνεται εγκλωβισμένος σε μια παγίδα.

Η σκηνοθεσία του Κώστα Φιλίππογλου, με κίνηση του ηθοποιού στο χώρο και χρήση κάθε είδους τηλεφώνου, όπως και οι προβολές στις δύο μεγάλες οθόνες, δίνουν άλλη διάσταση στο έργο, αιχμαλωτίζοντας και προβληματίζοντας τον θεατή.

Πρώτο τηλεφώνημα σε κάποιον με το όνομα Τζον Φιτζέραλντ Κέννεντυ. Ο πολιτικός μεσουράνησε το 1962 με την κρίση των πυραύλων της Κούβας, την αντιπαράθεση 13 ημερών μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης. Το περιβόητο πάρτι γενεθλίων του με την Μέριλυν Μονρόε, έδειχνε σα να ζούσαν όλοι σε παράλληλα σύμπαντα.

O Αβράαμ Λίνκολν, ο άλλος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής που δέχτηκε τηλεφώνημα. Στα χρόνια του μέγιστο ζήτημα η κατάργηση της δουλείας και η απελευθέρωση των σκλάβων. Οι Νότιες Πολιτείες ήθελαν να διατηρηθεί η σκλαβιά των μαύρων και απειλούσαν με αποχώρηση από την Ένωση.

Ο Τόμας Τζέφερσον δέχτηκε τηλεφώνημα μιας και ο συνονόματός του ήταν ο τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ και ήταν ένας από τους συγγραφείς της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας. Μολονότι ήταν μεγάλος φιλέλληνας και έγραψε ότι «όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι», όχι μόνο ήταν ιδιοκτήτης περισσότερων από 600 σκλάβων, αλλά έκανε τουλάχιστον έξι παιδιά με μια σκλάβα του, τη Σάλι Χέμινγκς. Ο Τζωρτζάκης τού προτείνει να πει την παιδική φράση και να σκοτώσει εκείνος τον άρρωστο σκύλο, θα είναι εξάλλου κάτι σαν ευθανασία. Εκείνος δεν μπορούσε να πάρει το ηθικό βάρος. Τι υποκρισία! Ο ηθοποιός έξαλλος του φωνάζει ότι αν αγαπούσε τους αδέσποτους σκύλους θα τους μάζευε στο σπίτι του, ή θα μπορούσε με τα λεφτά που θα κέρδιζε να έκανε μια δωρεά. Ατελέσφορο και αυτό το τηλεφώνημα.

Ακολουθεί ο Τζορτζ Ουάσινγκτον, ο πρώτος αμερικανός πρόεδρος, ένας από τους ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ούτε και αυτός δέχτηκε τον πυροβολισμό του σκύλου, ενώ ο Τζωρτζάκης του πρότεινε να δώσει τα λεφτά στα παιδάκια που έπαιρνε από την Αφρική για τις φυτείες του.

Έπειτα ο Φραγκλίνος Ρούζβελτ. Το πραγματικό πρόσωπο ήταν ο32ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Το Κραχ το 1929 και οκτώ χρόνια αργότερα, τον Δεκέμβριο του 1941,η ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ, τον οδήγησε νικηφόρα στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, συνεισφέροντας αποφασιστικά στη συμμαχική νίκη κατά των δυνάμεων του Άξονα. Ο Ρούσβελτ της τηλεφωνικής κλήσης κάνει τον κουφό. Του τάζει ότι θα ακούσουν μετά τη δολοφονία του σκύλου την εκπληκτικότερη αντρική άρια, Nesum Dorma (Κανείς να μην κοιμηθεί) από την από την όπερα Τουραντό (Turandot) του Τζάκομο Πουτσίνι. με τον μοναδικό Caruzo.

Μοιραία ακολουθεί το τηλεφώνημα στον Χάρυ Τρούμαν. Ο συνονόματός του πολιτικός, 33ος πρόεδρος της Αμερικής ήταν υπεύθυνος για τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.

Το τηλεφώνημα στον Μπιλ Κλίντον βάζει στο προσκήνιο ύποπτες σχέσεις και σκάνδαλα, καθώς και θανάτους, που θεωρήθηκαν «αυτοκτονίες». Τον καθησυχάζει ότι ο πυροβολισμός του σκυλιού θα θεωρηθεί και αυτός σαν μια ετεροχρονισμένη στείρωση.

Τηλεφώνημα στον Μπαράκ Ομπάμα που πλασαρίστηκε σαν χαρισματικός ηγέτης των ΗΠΑ και όμως στη διακυβέρνησή του έπεσαν 26.000 βόμβες μέσα σε ένα μόνο έτος. Παρά τα δημοκρατικά μανιφέστα που εξέδιδε, απέλασε τους περισσότερους μετανάστες.

Τελευταίο τηλεφώνημα στον Νιλ Άρμστρονγκ στις 20 Ιουλίου 1969, το πρώτο βήμα στη Σελήνη, ενώ εδώ, όταν του ζητήθηκε να πει την φράση για να σκοτωθεί ο σκύλος έμεινε αναποφάσιστος, άφωνος, αμμέτοχος.

Είναι η φύση του ανθρώπου. Απέλπιδες προσπάθειες συγγραφέα και ηθοποιού για αφύπνιση και ενεργοποίηση.

Ένα one man show, που πραγματικά συγκλονίζει.

Ταυτότητα της παράστασης

Κείμενο: Θανάσης Τριαρίδης

Σκηνοθεσία: Κώστας Φιλίππογλου

Βοηθοί σκηνοθέτη: Αλεξάνδρα Σταμούλη και Κωνσταντίνα Νταντάμη

Σκηνογραφία - εικαστική επιμέλεια – πολυμέσα: Λυδία Τσάτσου Παρασκευοπούλου

Μουσική - ηχητικός σχεδιασμός: Γκρεγκ Ελευθερίου

Σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος

Βοηθός σκηνοθέτη: Αλεξάνδρα Σταμούλη

Φωτογραφίες: Μυρτώ Κουτλή

Επικοινωνία- Δημόσιες Σχέσεις: Γιώτα Δημητριάδη