Γιατί είναι μπλε ο ουρανός; Τι είναι πληθωρισμός; Υπάρχουν εξωγήινοι; Τι λέει ο Σοπενχάουερ; Ρωτήσαμε το Chat GPT και την Wikipedia και μάθαμε πράγματα.
γράφει:
Παλαιότερο των 360 ημερών
Στον μαγικό κόσμο της αστείρευτης γνώσης που είναι το internet, προστέθηκε σχετικά πρόσφατα η τεχνητή νοημοσύνη με την οποία τσατάρει όλος ο κόσμος ατελείωτα –τα αποτελέσματα πιθανότατα τα έχει πάρει το μάτι σου σε διάφορα screenshot στα social media.
Εμείς είπαμε να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό: Να θέσουμε γενικές ερωτήσεις στο Chat GPT και να συγκρίνουμε τις απαντήσεις του με τις πληροφορίες της Wikipedia, για να δούμε αν θέλεις να μάθεις κάτι, ποιον να προτιμήσεις.
Αν βαριέσαι να συγκρίνεις μόνος/η, η σύντομη απάντηση είναι πως το Chat GPT τα λέει πιο φιλικά και σε πιο ανάλαφρο ύφος, σαν να κάνεις όντως chat με κάποιον που έχει πολλές γνώσεις. Κάνει ωστόσο λίγα λάθη, κυρίως γραμματικής, καθότι δεν μιλάει τέλεια ελληνικά ακόμα. Αν πάλι θέλεις να εμβαθύνεις, να διαβάσεις περισσότερα για ένα θέμα, και να έχεις και παραπομπές σε αξιόπιστες πηγές, η Wikipedia παραμένει η καλύτερη επιλογή σου.
Τι είναι πληθωρισμός;
Wikipedia: Πληθωρισμός είναι η συνεχής αύξηση του γενικού επιπέδου τιμών μιας οικονομίας σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο, που προκαλεί πτώση στην αγοραστική δύναμη, καθώς κάθε μονάδα χρήματος (π.χ. €) αγοράζει λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες. Αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη του πληθωρισμού είναι η μεταβολή των τιμών. Δεν υφίσταται όταν οι τιμές παραμένουν σταθερές, ανεξαρτήτως αν είναι υψηλές ή όχι.
Ο πληθωρισμός υπολογίζεται συνήθως από την ποσοστιαία (%) μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή (ΔΤΚ) στη διάρκεια του χρόνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ΔΤΚ παρακολουθεί ένα δείγμα αγαθών και υπηρεσιών και όχι το σύνολο που είναι διαθέσιμα στην αγορά.
Chat GPT: Ο πληθωρισμός είναι μια οικονομική κατάσταση κατά την οποία το γενικό επίπεδο των τιμών αυξάνεται σταθερά και υψηλά σε μια οικονομία σε μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό σημαίνει ότι η αξία του χρήματος μειώνεται καθώς οι τιμές αυξάνονται, επηρεάζοντας την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.
Οι αιτίες του πληθωρισμού μπορεί να είναι διάφορες. Μερικές φορές συμβαίνει λόγω αύξησης των δαπανών της κυβέρνησης ή της χρήσης περισσότερου χρήματος από ό,τι υπάρχει πραγματική παραγωγή. Επίσης, η αύξηση των τιμών μπορεί να συμβεί όταν η ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες υπερβαίνει την προσφορά τους. Αυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, σε περιόδους υψηλής ανάπτυξης της οικονομίας, όταν οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκτέλεση των παραγγελιών ή στην παραγωγή αρκετών προϊόντων για να καλύψουν τη ζήτηση.
Γιατί είναι μπλε ο ουρανός;
Chat GPT: Ο ουρανός εμφανίζεται μπλε στο ανθρώπινο μάτι λόγω της διάχυσης του ηλιακού φωτός από την ατμόσφαιρα της Γης. Η ατμόσφαιρα αποτελείται κυρίως από ατμοσφαιρικά αέρια όπως το αζώτιο και το οξυγόνο, αλλά περιέχει επίσης και μικρά σωματίδια όπως σκόνη, αλάτι και νερανθρακωδών.
Κατά τη διάδοση του ηλιακού φωτός μέσα από την ατμόσφαιρα, η μπλε ακτινοβολία απορροφάται, διασπείρεται και ανακλάται ανάλογα με το μέγεθος των σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Επειδή τα μικρότερα σωματίδια (όπως οι μόριοι αζώτου και οξυγόνου) διασπείρουν περισσότερο τη μπλε ακτινοβολία από τα μεγαλύτερα σωματίδια, ο ουρανός φαίνεται μπλε στο ανθρώπινο μάτι. Σε άλλες ώρες της ημέρας, όταν ο ήλιος βρίσκεται πιο χαμηλά στον ορίζοντα, ο ουρανός μπορεί να φαίνεται πιο κόκκινος ή πορτοκαλί, καθώς η ακτινοβολία του ηλίου διασπείρεται διαφορετικά από την ατμόσφαιρα.
Wikipedia: Ο ουρανός την ημέρα φαίνεται μπλε επειδή τα μόρια του αέρα διασκορπίζουν μικρότερα μήκη κύματος ηλιακού φωτός περισσότερο από ό,τι τα μεγαλύτερα (πιο κόκκινο φως).
Ο ουρανός μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές αποχρώσεις, όπως κόκκινο, πορτοκαλί, μοβ και κίτρινο (ειδικά κοντά στο ηλιοβασίλεμα ή την ανατολή του ηλίου) όταν το φως πρέπει να διανύσει μια πολύ μεγαλύτερη διαδρομή (ή οπτικό βάθος) μέσα από την ατμόσφαιρα. Τα φαινόμενα διάχυσης πολώνουν επίσης εν μέρει το φως από τον ουρανό και είναι πιο έντονα σε γωνία 90° από τον Ήλιο. Το διάσπαρτο φως από τον ορίζοντα διασχίζει έως και 38 φορές τη μάζα του αέρα όσο το φως από το ζενίθ, προκαλώντας μια μπλε κλίση που φαίνεται ζωντανή στο ζενίθ και χλωμή κοντά στον ορίζοντα.
Λογοτεχνία τι είναι;
Wikipedia: Με τον όρο Λογοτεχνία ορίζονται τα γραπτά και μη προφορικά προϊόντα του έντεχνου λόγου. Η λογοτεχνία είναι έννοια στενότερη από τη γραμματεία, που περιλαμβάνει το σύνολο των - γραπτών κατά κανόνα- κειμένων μιας συγκεκριμένης κοινότητας. Αυτό, λοιπόν, που διαφοροποιεί τα λογοτεχνικά κείμενα από τα μη λογοτεχνικά είναι η «λογοτεχνικότητα». Η έννοια της λογοτεχνικότητας βέβαια δεν μπορεί να οριστεί εύκολα, γι' αυτό και ο χώρος της Λογοτεχνίας δεν μπορεί να καθοριστεί με αυστηρά όρια.
Για τον καθορισμό της έννοιας της λογοτεχνικότητας έχουν γίνει πολλές προσπάθειες, οι οποίες μπορούν να διακριθούν σε δύο ομάδες, ανάλογα με τις κατευθύνσεις που ακολουθούν: η μία είναι η οντολογική εξέταση, αυτή δηλαδή που προσπαθεί να ορίσει τη Λογοτεχνία «εκ των έσω», με εσωτερικά κριτήρια, με τα οποία προσπαθεί να προσδιορίσει κάποια σταθερά χαρακτηριστικά του λογοτεχνικού λόγου. Κάποιες από τις προσπάθειες οντολογικού ορισμού είναι οι ορισμοί της Λογοτεχνίας ως «μυθοπλαστικής γραφής», ως «αποκλίνουσας χρήσης της γλώσσας» ή ως κειμένου που προσφέρει «αισθητική απόλαυση».
Η δεύτερη κατεύθυνση είναι η ιστορικο-εξελικτική εξέταση, που μελετά το «τι θεωρήθηκε κατά καιρούς λογοτεχνία». Μια τέτοια εξέταση, η οποία βέβαια δε στοχεύει στη διατύπωση κάποιου ορισμού, μας είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, γιατί μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τις διάφορες μεταβολές της αντιμετώπισης της Λογοτεχνίας και της λογοτεχνικότητας.
Chat GPT: Η λογοτεχνία είναι μια τέχνη της γραπτής επικοινωνίας που χρησιμοποιεί λόγο, συναισθήματα και φαντασία για να δημιουργήσει ένα αισθητικά ελκυστικό και βαθύτερο νόημα στον αναγνώστη. Η λογοτεχνία περιλαμβάνει τα πάντα από την ποίηση, το διήγημα, το μυθιστόρημα και το θέατρο μέχρι το δοκίμιο και τη βιογραφία.
Η λογοτεχνία μπορεί να αναδείξει την ανθρώπινη εμπειρία και να παρουσιάσει έναν κόσμο ιδεών και συναισθημάτων που θα μπορούσαν να μείνουν κρυφοί αλλά και να εξερευνήσει την ανθρώπινη φύση και τις αντιδράσεις στη ζωή, στην κοινωνία και στον κόσμο γενικότερα.
Η λογοτεχνία έχει επίσης μια ιστορική διάσταση και μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την πολιτιστική κληρονομιά και τα παραστάδια που έχουν διαμορφώσει την κοινωνία και την ανθρώπινη εμπειρία στο παρελθόν.
Τέλος, η λογοτεχνία μπορεί να επηρεάσει και να αλλάξει την κοινωνία και την ιδεολογία των ανθρώπων. Πολλά λογοτεχνικά έργα έχουν επηρεάσει τις κοινωνικές αλλαγές και την πολιτική σκέψη, όπως για παράδειγμα το "1984" του George Orwell, που περιγράφει μια τρομακτική κοινωνία επιτηρούμενη από το κράτος, ή το "Επικίνδυνα Παιχνίδια" του Χέρμαν Χέσε, που αναφέρεται στη διαφθορά του ανθρώπου από την εξουσία και το χρήμα.
Τι λέει με λίγα λόγια ο Σοπενχάουερ;
Chat GPT: Ο Σοπενχάουερ ήταν ένας Γερμανός φιλόσοφος και ο θεμελιωτής της ηθικής του καθήκοντος. Η θεωρία του Σοπενχάουερ επικεντρώνεται στο ότι η ηθική πρέπει να βασίζεται στον σεβασμό για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου ως προς τη φύση του ως ρητόριος και αυτόνομος ον. Σε απλά λόγια, ο Σοπενχάουερ υποστήριζε ότι οι πράξεις πρέπει να βασίζονται στον σεβασμό για τον άνθρωπο ως αυτόνομο όν και όχι απλά ως μέσο για την επίτευξη ενός στόχου.
Στη φιλοσοφία του, ο Σοπενχάουερ διακρίνει μεταξύ δύο ειδών βούλησης: της θελητικής βούλησης (η οποία είναι η βούληση που προκύπτει από τις προτιμήσεις, τις επιθυμίες και τις σκέψεις ενός ατόμου) και της κατηγορητικής βούλησης (η οποία είναι η βούληση που απορρέει από την αναγνώριση της αξίας της πράξης, ανεξάρτητα από τις προτιμήσεις ή τις επιθυμίες του ατόμου). Σύμφωνα με τον Σοπενχάουερ, μόνο η κατηγορητική βούληση είναι αξιόλογη και μπορεί να οδηγήσει στην καλή ηθική πράξη. Η θελητική βούληση, από την άλλη πλευρά, μπορεί να οδηγήσει σε πράξεις που δεν είναι ηθικές ή αξιόλογες.
Wikipedia: Ένα σημείο εστίασης της φιλοσοφίας του Σοπενχάουερ ήταν η διερεύνηση του πάνω στο ατομικό κίνητρο. Πριν από τον Σοπενχάουερ, ο Γκέοργκ Βίλχελμ Φρήντριχ Χέγκελ είχε εισαγάγει την έννοια του Zeitgeist, την ιδέα ότι η κοινωνία διέπετο από μια συλλογική συνείδηση η οποία κατέτεινε προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, δίνοντας την κατευθυντήριο γραμμή στα μέλη της. Ο Σοπενχάουερ, γνώστης της φιλοσοφίας του Εμμάνουελ Καντ και του Χέγκελ, άσκησε κριτική στη λογική βελτιοδοξία και την πίστη ότι η ατομική ηθική καθορίζονταν από την κοινωνία και από τον Λόγο.
Ο Σοπενχάουερ πίστευε ότι οι άνθρωποι υποκινούνταν από τις ίδιες τους τις βασικές επιθυμίες, ή από τη Wille zum Leben (βούληση του ζην), η οποία κατεύθυνε όλη την ανθρωπότητα. Για τον Σοπενχάουερ, η ανθρώπινη επιθυμία ήταν μάταιη, άλογη, ακαθοδήγητη, και, κατ' επέκταση, αυτό ίσχυε για όλο το σύνολο της ανθρώπινης δράσης. Η Βούληση για τον Σοπενχάουερ είναι μια μεταφυσική οντότητα που ελέγχει όχι μόνο τις πράξεις του ατόμου, αλλά εν τέλει και όλα τα παρατηρήσιμα φαινόμενα. Βούληση, για τον Σοπενχάουερ, είναι ό,τι ο Καντ ονόμαζε «πράγμα καθαυτό».
Υπάρχουν εξωγήινοι;
Wikipedia: Ως εξωγήινη ονομάζεται η ζωή η οποία δεν προέρχεται από τη Γη. Αυτή η -προς το παρόν- υποθετική μορφή ζωής μπορεί να ποικίλει από απλές μορφές που μοιάζουν με τα βακτήρια έως όντα με πολιτισμούς πολύ πιο εξελιγμένους από τον ανθρώπινο. Αν και πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι η εξωγήινη ζωή υπάρχει, δεν υπάρχουν μέχρις στιγμής αναμφισβήτητες αποδείξεις για την ύπαρξή της. Η επιστήμη που μελετάει την εξωγήινη ζωή είναι η εξωβιολογία, που αποτελεί κλάδο της αστροβιολογίας.
Από τα μέσα του 20ού αιώνα διεξάγεται συνεχής έρευνα για τυχόν σημάδια εξωγήινων πολιτισμών, με ραδιοτηλεσκόπια, τα οποία μπορούν να ανιχνεύσουν πιθανά εξωγήινα σήματα και τηλεσκόπια που ερευνούν για πιθανώς κατοικήσιμους εξωηλιακούς πλανήτες. Η εξωγήινη ζωή έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη μυθοπλασία της επιστημονικής φαντασίας. Με την πάροδο των ετών, τα έργα επιστημονικής φαντασίας, ιδίως με την επιρροή των κινηματογραφικών ταινιών επιστημονικής φαντασίας, αύξησαν το ενδιαφέρον του κοινού για την πιθανότητα ύπαρξης της εξωγήινης ζωής. Όσον αφορά την πιθανή επαφή με εξωγήινους, κάποιοι υποστηρίζουν ότι πρέπει να επιδιωχθεί, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι ίσως είναι επικίνδυνο να προσελκύσουμε την προσοχή κάποιου εξωγήινου είδους στη Γη.
Chat GPT: Δεν έχει αποδειχθεί από την επιστημονική κοινότητα ότι υπάρχει ζωή αλλού στο σύμπαν, αλλά υπάρχουν πολλές θεωρίες και υποθέσεις που υποστηρίζουν την ύπαρξη εξωγήινων. Η αναζήτηση εξωγήινης ζωής είναι μια σημαντική πτυχή της επιστήμης και της ανθρώπινης περιέργειας, και οι επιστήμονες συνεχίζουν να αναζητούν σημάδια ζωής σε άλλους πλανήτες και αστερισμούς. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί αδιάσειστη απόδειξη ότι υπάρχει ζωή εκτός της Γης.
