«Η έννοια του ανδρός περιέχει τρυφερότητα και ποίηση. Μην την μπερδεύεις με του επιβήτορα»
«Μου αρέσουν οι 18χρονοι όταν δεν τραγουδάνε, οι 24χρονοι όταν ακούνε, οι 30χρονοι όταν συνομιλούνε». Πάντα απολαυστικός, Μάνος Χατζιδάκις.
Πολύ καλή είναι μια σχέση όσο θέλεις τον άνθρωπο σου. Από την ώρα που δεν τον θέλεις και δεν σε θέλει, σταματάτε. Οι ώριμοι άνθρωποι έτσι κάνουν. Δεν είσαι ιδιοκτησία κανενός. Ούτε μπορείς να γίνεις ιδιοκτησία κανενός. Επειδή σε ευλογάει ο παπάς, είσαι υποχρεωμένος να ζήσεις σ' όλη σου τη ζωή έτσι;
Βλέπετε όλους αυτούς τους φουκαράδες, που σαν τις κρεατομηχανές κάνουν δώδεκα και δεκαπέντε παιδιά και νομίζουν οι άθλιοι, μέσα στην απαιδευσιά τους, ότι κάνουν πράξη εξόχως θεάρεστη κοινωνικά, και κανείς δεν βρέθηκε να τους πει Προς θεού, αυτό είναι αμαρτία, να βγάζουν τόσα παιδιά στον κόσμο χωρίς να έχουν τα κότσια να τα πάνε παραπέρα στη ζωή τους. Αντίθετα, έρχεται η Κοινωνία, η Πολιτεία και το επιβραβεύει επίσημα αυτό το πράγμα και σου λέει Πολύ καλά κάνεις, πάρε και επίδομα διότι χρειαζόμαστε στρατιώτες να τους στέλνουμε εις τας μάχας να σκοτώνονται υπέρ πατρίδος. Αυτή την αηδία, αυτές τις τρισάθλιες συμβατικότητες εγώ δεν τις δέχομαι.
Να φτιάξετε ανθρώπους που να σκέφτονται σωστά. Και όχι να γεμίζετε τα παιδιά με όλες αυτές τις ανταγωνιστικές αηδίες μεταξύ ανδρός και γυναικός.
Η «Αριστερά» θεωρεί «υγιές» ό,τι παριστάνει το «υγιές». Το ρεμπέτικο όμως, σαν γνήσια λαϊκή εκδήλωση, που δεν έχει καμμία σχέση με την ρομαντική Ελληνική Επανάσταση, δεν περιέχει αυτή την a priori «υγεία» που υποβοηθεί την σκοπιμότητα της «Αριστεράς». Αυτή είναι η ουσία. Η επιφάνεια είναι ακόμη αφελέστερη: οι μουσικοί εκπρόσωποι της «Αριστεράς» στερούνται ταλέντου.
Ο Θεοδωράκης, που είναι ένας μουσικός με ταλέντο, ή δεν κατάλαβε, ή σκοπίμως έκανε πως δεν κατάλαβε, ότι δεν μπορεί να είναι «λαϊκός» συνθέτης – και το λέγω τούτο δίχως την παραμικρή πρόθεση μειώσεώς του. Δημιούργησε μια εσκεμμένη νοθεία «λαϊκής» συνθέσεως, είτε για προσωπικόν όφελος – πράγμα, ως ένα σημείο, θεμιτό – είτε για κομματικόν όφελος, πράγμα εξοργιστικό. Κάποτε προσπάθησα να του εξηγήσω, ότι άνθρωπος που έχει υποκλιθή προ του κοινού του Κόβεντ Γκάρντεν δεν αποτελεί φορέα γνήσιας «λαϊκής εκφράσεως».
Δεν πιστεύω καταρχήν ότι ένα τραγούδι μπορεί να περιέχει ή να θίγει προβλήματα του καιρού μας. Ύστερα εγώ δεν γράφω ερωτικά τραγούδια, αλλά για τον Έρωτα. Κι ο έρωτας παραμένει πάντα ένα πρόβλημα όχι μόνο του καιρού μας, αλλά όλων των καιρών. Τα «προβλήματα του καιρού μας», πολύ πιο ουσιαστικά περιέχονται στον τρόπο που κανείς αντιμετωπίζει τα μεγάλα θέματα, παρά την εξάντληση συνθημάτων και «μηνυμάτων». Κατά συνέπειαν δεν θεωρώ, ως προς τον εαυτό μου, ότι αντιμετωπίζω προσωπικό πρόβλημα όταν γράφω ένα έργο σαν «Μεγάλο Ερωτικό», αλλά ότι απλούστατα έχω την ωριμότητα να μη επιδιώκω εύκολη συμφιλίωση με την «ανήσυχη νεολαία», προσφέροντας επιπόλαια συνθήματα.
Μου αρέσουν οι 18χρονοι όταν δεν τραγουδάνε, οι 24χρονοι όταν ακούνε, οι 30χρονοι όταν συνομιλούνε, οι συνομήλικοι όταν φανερώνουν παιδεία και ζωτικότητα και οι εις ηλικίαν γέροντες όταν σιωπούν χαμογελώντας με κατανόηση.
Η έννοια του ανδρός περιέχει τρυφερότητα και ποίηση. Μην μπερδεύεις την έννοια του ανδρός με την του επιβήτορα. Ο επιβήτορας είναι ζώο πλειοψηφούν στις ανθρώπινες κοινωνίες μας. Ο άνδρας είναι άνθρωπος με πολυδιάστατες ευαισθησίες, που φυσικά ολοένα και σπανίζει στους «αυριανικούς» καιρούς που ζούμε.
Η μοναξιά είναι επίσης μία άσκηση ζωής. Πρέπει κανείς ν’ ασκείται σ’ αυτήν σε όλη του τη ζωή αν είναι δυνατόν. Κι εγώ άρχισα την άσκηση ιδιαίτερα από τον καιρό που έχασα τη μητέρα μου. Μα η μοναξιά μου είναι, θα έλεγα, μεσογειακή που δεν μελαγχολεί ούτε επηρεάζει αποφασιστικά την εξέλιξή μου. Δεν μπορείς να καταλάβεις ότι αρχίζω να εξαφανίζομαι, απέχοντας σιγά-σιγά από όλα αυτά τα θέλγητρα που μου απαριθμείς; Θέλω να απαλλαγώ από όλες τις εφήμερες και κάπως μάταιες απολαύσεις που με έδεσαν τόσο καιρό με το χώμα, τη γη και να πετάξω προς τον Θάνατό μου. Και πού ξέρεις; Ίσως πετώντας προς Αυτόν θυμηθώ τον ξεχασμένο μου προορισμό. Προς τα άστρα. Άδειος και ολόφωτος.
